همکاری امام علی با خلفا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معصوم،
امام علی،
شیعه،
خلفا.
پرسش: چرا
علی (علیه‌السّلام) با
عمر که از عوامل اصلی شهادت همسرش بود همکاری می‌کرد؟ در تاریخ هست که بارها عمر می‌گفت: "اگر علی نبود عمر هلاک می‌شد. " با این دست آویز، برخی
اهل سنت شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را انکار می‌کنند. حتی شنیده‌ام
امام حسن و
امام حسین (علیه‌السّلام) در جنگ‌های عمر علیه
ایران شرکت داشتند. اگرمطالب فوق صحت دارد این همکاری‌ها را چگونه توضیح می‌دهید؟
پاسخ: امام علی (علیه‌السّلام) در همه مراحل زندگی خود برای مهم‌ترین مساله یعنی حفظ
اسلام و پیشرفت آن تلاش می‌کرد و تمام هستی خود را در این راه فدا کرد. همکاری آن حضرت با خلفا نیز در همین راستا بوده است تا جلوی سوء استفاده دشمنان اسلام گرفته شود و این به معنای تایید خلافت آنها نبود، بلکه آن حضرت در مواقع مناسب اعتراضات خود را به آنان ابلاغ می‌کردند. برخی از علل همکاری امام علی (علیه‌السّلام) با خلفای سه گانه عبارتند از: ۱- جلوگیری از تضییع حقوق مردم. ۲-معرفی اسلام واقعی. ۳- ایجاد
وحدت در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی.
ایثار و از خود گذشتگی امام علی (علیه‌السّلام) برای حفظ اسلام برای همه ثابت شده است. با وجود این که پذیرش اسلام در روزهای آغازین
دعوت پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کار آسانی نبود و انواع تهدیدها، خطرات و تحریم‌ها را به دنبال داشت، او نخستین فردی بود که در سنین نوجوانی اسلام را پذیرفت و در همه سختی‌ها و مشکلات آغاز
بعثت در کنار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود. در شب هجرت در رختخواب
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خوابید تا توطئه
ترور آنحضرت خنثی شود. بعد از گرایش مردم به اسلام نیز در جنگ‌های مختلف با دشمنان اسلام شرکت کرد و با جان فشانی از اسلام
دفاع کرد و تا پایان عمر خویش در راه اعتلای اسلام و گسترش آن از هیچ کوششی دریغ نکرد.
همکاری حضرت علی (علیه‌السّلام) با خلفا را باید با توجه به این ویژگی‌های او بررسی نمود.
با توجه به این که
فلسفه امامت تنها حکومت کردن نیست و حفظ اسلام و جلوگیری از نابودی و یا انحراف آن و هدایت مردم و مرجعیت دینی و علمی مسلمانان از وظایف مهم امام است، امام علی (علیه‌السّلام) خود را موظف می‌دانست که از دین اسلام محافظت کند؛ در این راستا امام از ظلم‌هایی که بر خود ایشان صورت گرفته بود، چشم پوشی می‌کرد. خود حضرت می‌فرمود: «
سوگند به خدا که تا زمانی که امور مسلمانان به سامان باشد و ظلم و ستمی متوجه آنان نباشد
تسلیم هستم و از ظلم بر خود چشم پوشی می‌کنم».
برخی از علل همکاری امام علی (علیه‌السّلام) با خلفای سه گانه عبارت بودند از:
در بسیاری از موارد وقتی حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌دید در اثر
قضاوت یا
اجتهاد نادرست، حق دیگران تضییع می‌شود، وارد صحنه شده و از تضییع حقوق مسلمانان جلوگیری می‌کرد. به عنوان مثال در موردی عمر به
سنگسار کردن زن زنا کاری که حامله بود حکم کرد.! هنگامی که حضرت علی (علیه‌السّلام) باخبر شد به عمر فرمود: تو حق کشتن
جنین این زن را نداری و از سنگسار شدن آن زن و در نتیجه از کشته شدن جنین وی جلوگیری کرد. عمر گفت «اگر علی نبود عمر هلاک می‌شد»
اگر در این جریان و رویدادهای مشابه این، امام علی وارد نمی‌شد، بیگناهی در اثر قضاوت نادرست کشته می‌شد.
با تذکر حضرت امیرالمؤمنین و موضع‌گیری آن حضرت در امور قضایی و... ، اسلام حقیقی و احکام صحیح اسلامی به مردم شناسانده می‌شد.
یکی دیگر از علل همکاری امام علی با خلفا ایجاد وحدت در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی بود:
حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) بیش از آن که به فکر حقوق شخصی خویش باشد به فکر
اسلام و جامعه اسلامی بود. بعد از
رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
دین اسلام با تهدیدهای خارجی و داخلی مواجه بود. خارج از مرزهای اسلامی خطر هجوم امپراطوری
روم و
ایران و از داخل خطر توطئه‌های
منافقان وجود داشت. این تهدیدها اساسی بود و می‌توانست به
دین نوپای اسلام ضربه بزند. از این رو می‌کوشید تا از تفرقه در جامعه اسلامی جلوگیری کرده و وحدت را استوار سازد.
امام علی (علیه‌السّلام) در نامه‌ای به
ابوموسی اشعری می‌نویسد: «بدان که در فراهم ساختن
امت پیامبر و یکپارچگی آنها با یکدیگر کسی از من حریص‌تر نیست».
به همین جهت برای حفظ وحدت با خلفا همکاری می‌کرد و به آنها مشاوره می‌داد. خود حضرت در نامه‌ای علت همکاری خود را با دستگاه حکومتی زمان این چنین بیان می‌کند: «به خدا سوگند هرگز فکر نمی‌کردم و به خاطرم خطور نمی‌کرد که
عرب بعد از
پیامبر، امر
امامت و رهبری را از
اهل بیت او بگردانند (و در جای دیگر قرار دهند و باور نمی‌کردم) آنها آن را از من دور سازند!. .. دست بر روی دست گذاردم تا این که با چشم خود دیدم گروهی از اسلام بازگشته و می‌خواهند
دین محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را نابود سازند. (در این جا بود) که ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم، شاهد نابودی و شکاف در اسلام باشم که مصیبت آن برای من از رها ساختن خلافت و حکومت بر شما بزرگ‌تر بود؛ چرا که این بهره دوران کوتاه زندگی
دنیا است که زایل و تمام می‌شود. همان طور که «
سراب» تمام می‌شود و یا هم چون ابرهایی که از هم می‌پاشند. پس برای دفع این حوادث به پا خاستم تا باطل از میان رفت و نابود شد و دین پا برجا و محکم گردید».
از این کلمات استفاده می‌شود که در همین راستا در جنگ‌هایی که برای
دفاع از اسلام و برای گسترش آن در زمان خلفا صورت گرفت چون پای حیات اسلام در کار بود امام علی در مسائل کلی
جهاد به آنان مشاوره می‌داد و در مواردی فرزندان خود را به میان نبرد می‌فرستاد که در منابع تاریخی ذکر شده است.
البته در خصوص شرکت
امام حسن (علیه‌السّلام) و
امام حسین (علیه‌السّلام) در نبرد با ایرانیان دلیل معتبری در دست نیست. با همه این همکاری‌ها اما آن حضرت در مواقع مناسب اعتراضات و نا رضایتی‌های خود را به آنان ابلاغ می‌کردند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «همکاری امام علی با خلفا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۰.
