• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مکان هبوط حضرت آدم و حوا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شیطان، حضرت آدم (علیه‌السّلام)، هند، حضرت حوا (علیها‌السّلام)، صفا و مروه، هبوط، مار، سرندیب، حیه، سریلانکا.

پرسش: آیا صحیح است که خدا آدم (علیه‌السّلام) را به سراندیب و حوا را به جده و ابلیس را به بیسان و مار را به اصفهان فرود آورد؟

پاسخ اجمالی: در آیات متعدد قرآن مجید، به اخراج حضرت آدم (علیه‌السّلام) و حضرت حوا (سلام‌الله‌علیها) از بهشت و هبوط آنان به زمین اشاره شده است، اما در هیچ آیه‌ای از قرآن، به مکان دقیق هبوط آنان اشاره‌ای نشده است.
در برخی گزارش‌های تاریخی و روایی، مکان‌هایی را برای هبوط آدم و حوا اعلام کرده‌ و نیز مدعی شده‌اند که همزمان با هبوط آن دو، شیطان و ماری که شیطان در آن پنهان شده بود نیز از بهشت به مکان‌های خاصی از زمین هبوط کردند.



درباره مکان هبوط حضرت آدم و حوا (علیهما‌السّلام) گزارش‌ها متفاوت‌ و گاهی متعارض در منابع تاریخی وجود دارند که به بیان برخی از آنها می‌پردازیم:
برخی گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که مکان هبوط حضرت آدم (علیه‌السّلام) در منطقه «سرندیب» (جزیره‌ای در اقیانوس هند است که کوه بزرگی در خط استوا در آن منطقه وجود دارد.) «سراندیب»، «سرندید»،
[۴] بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۵، محقق، قاسمی، حنیف‌، بیروت، دار الغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
«نهیل»، «بهیل» که بین «دهنج» و «مندل» از اراضی هند می‌باشند، و کوه «باسم»، «واسم»، «واشم»، «واش»، «بوذ»، «نود»، «نوذ»، «راهون»،
[۱۷] مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۱، ص۴۴، تحقیق، داغر، اسعد، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
«رهون»،
[۱۹] بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۴.
«دروبه‌»
[۲۰] بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۴.
بوده و محل هبوط حوا در جده و یا عرفه بوده است.
در ضمن گفته شده است که آدم به جست‌وجوی حوا رفت تا در منطقه مزدلفه به هم رسیدند و مکان معارفه‌شان «عرفات» نام گرفت.
روایتی از امام علی (علیه‌السّلام) نیز وجود دارد که ناظر به هبوط حضرت آدم (علیه‌السّلام) در منطقه سراندیب (سری لانکا) است:
شخصی از امام پرسید بهترین منطقه در زمین کجا است؟ حضرت (علیه‌السّلام) فرمودند: «یک وادی که به آن سراندیب گویند و حضرت آدم (علیه‌السّلام) از آسمان در آن‌جا فرود آمد».


بر اساس گزارشی تاریخی حضرت آدم (علیه‌السّلام) بر کوه صفا و حضرت حوّاء (سلام‌الله‌علیها) بر کوه مروه هبوط کردند. روایتی از امام صادق‌ (علیه‌السّلام) نیز همین گزارش را تایید کرده و دلیل نام‌گذاری این دو کوه را به همین دلیل می‌داند. روایتی از امام رضا (علیه‌السّلام) هبوط حضرت آدم (علیه‌السّلام) را بر روی کوه ابوقبیس اعلام می‌کند که فاصله چندانی با کوه‌های صفا و مروه ندارد.
البته ابتدا باید گفت که دانستن مکان دقیق نزول پدر و مادر بشر، چیزی نیست که برای هر فرد مؤمنی لازم باشد و ندانستن آن هیچ مشکلی را به وجود نمی‌آورد. و شاید از همین‌رو قرآن بدان نپرداخته است، اما به‌هر‌حال بیشتر روایاتی که از ائمه (علیه‌السّلام) رسیده (صرف نظر از اعتبار سندی)، ناظر به هبوط آدم (علیه‌السّلام) و حوا (سلام‌الله‌علیها) در منطقه‌ای از مکه است و با توجه به مقدس ‌بودن این شهر و نیز وجود روایاتی که بنای اول کعبه را به حضرت آدم (علیه‌السّلام) نسبت می‌دهند، آغاز زندگی انسان از این منطقه به ذهن نزدیک‌تر است و باید به دنبال رد و یا توجیه گزارش‌های دیگر بود.


بر اساس برخی گزارش‌های نه چندان صحیح، شیطان در‌ اندرون ماری پنهان شده و به بهشت راه یافت. صرف نظر از پذیرش این موضوع، کتاب‌های تاریخی در مورد منطقه فرود شیطان و مار گزارش‌هایی داده‌اند که با وجود تفاوت‌های فاحشی در میان این گزارش‌ها، برخی از آنها به داستان‌سرایی نزدیک‌تر است. به‌هر‌حال برخی می‌گویند ابلیس در «میسان»، (بیسان)... و مار در «اصبهان» فرود آمدند؛
[۳۵] قیروانی‌ اندلسی، مکی بن حموش، الهدایة الی بلوغ النهایة، ج‌۴، ص۲۳۱۷.
اما برخی نیز گفته‌اند که ابلیس بر ساحل «دریای ایله» و یا جده فرود آمد و مار در صحرا، مدینه و یا اصفهان فرود آمد!


۱. ر. ک:مدنی شیرازی، علی خان بن احمد، الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول‌، ج۲، ص۱۲۸، مشهد، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث‌، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.    
۲. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۱، ص۱۲۲، تحقیق، ابراهیم، محمد ابو الفضل، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.    
۳. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۲، ص۵۹۵، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.    
۴. بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۵، محقق، قاسمی، حنیف‌، بیروت، دار الغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
۵. ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، ص۳۶، قم، دار الذخائر، چاپ اول، بی تا.    
۶. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، ج۱۱، ص۱۹۶، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۷. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۸. ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، ص۳۶.    
۹. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، ج‌۱۱، ص۱۹۶.    
۱۰. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، ج‌۱۱، ص۱۹۶.    
۱۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۱۲. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‌، المنتظم، ج۱، صص ۱۳۹، ‌ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۳. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‌، المنتظم، ج۱، صص ۱۳۹.    
۱۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۱۵. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۳۶، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.    
۱۶. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‌، المنتظم، ج‌۱، ص۲۰۹.    
۱۷. مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۱، ص۴۴، تحقیق، داغر، اسعد، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
۱۸. یاقوت حموی، شهاب‌الدین، معجم البلدان، ج۳، ص۲۱۶، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
۱۹. بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۴.
۲۰. بلنسی، محمد بن علی، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‌، ج۱، ص۱۳۴.
۲۱. ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، ص۳۶.    
۲۲. مجلسی، محمد‌باقر، بحار الانوار، ج‌۱۱، ص۱۹۶.    
۲۳.طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ج۲، ص۸۲، تحقیق، حسینی‌، سید احمد، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.    
۲۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۱-۱۲۲.    
۲۵. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۲۴۴، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    
۲۶. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۲، ص۵۹۵، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.    
۲۷. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی‌طالب، ص۲۱، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش.    
۲۸. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج‌۴، ص۱۹۰.    
۲۹. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج‌۴، ص۱۹۲.    
۳۰. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج‌۱، ص۲۸۵.    
۳۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۳۲. مسعودی، علی بن الحسین، مروج ‌الذهب، ج‌۱، ص۴۴.    
۳۳. قیروانی‌ اندلسی، مکی بن حموش، الهدایة الی بلوغ النهایة، ج۴، ص۲۳۱۷، تحت اشراف، بوشیخی، شاهد، شارجه امارات، جامعة الشارقه، کلیة الدراسات العلیا و البحث العلمی‌، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.    
۳۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۳۵. قیروانی‌ اندلسی، مکی بن حموش، الهدایة الی بلوغ النهایة، ج‌۴، ص۲۳۱۷.
۳۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۳۷. قیروانی‌ اندلسی، مکی بن حموش، الهدایة الی بلوغ النهایة، ج‌۴، ص۲۳۱۷.    
۳۸.طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ج‌۲، ص۸۲.    
۳۹. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۱، ص۱۲۲.    
۴۰.طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ج‌۲، ص۸۲.    
۴۱. قیروانی‌ اندلسی، مکی بن حموش، الهدایة الی بلوغ النهایة، ج‌۴، ص۲۳۱۷.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مکان هبوط حضرت آدم و حوا»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱۰/۲۶.    






جعبه ابزار