موقعیت علمی حضرت عبدالعظیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام معصوم،
حضرت عبدالعظیم.
پرسش: حضرت عبدالعظیم از چه موقعیتِ علمی برخوردار بود؟
برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام)، کافی است که بدانیم امام معصوم، مردم را برای حلّ مشکلات دینی و یافتن پاسخ پرسش‌های اعتقادی و عملی‌شان، به ایشان ارجاع داده است.
صاحب بن عَبّاد در رساله‌ای که در شرح حال حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) نوشته (این رساله در سال ۵۱۶ ق، به خط یکی از
بنی‌بابویه نگارش یافته است)
در توصیف علمی ایشان آورده:
ابو‌تراب رویانی، روایت کرد که شنیدم
ابو‌حمّاد رازی می‌گفت: خدمت
امام‌هادی (علیه‌السّلام) در
سامرّا رسیدم و مسائلی از
حلال و
حرام از ایشان پرسیدم. امام به پرسش‌های من پاسخ داد و هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم، به من فرمود:
«یا ابا حَمّاد! اذا اَشکَلَ عَلَیک شَی‌ءٌ مِن امرِ دینِک بِناحِیَتِک فَسَل عَنهُ عَبدَ‌العَظیمِ بنَ عَبدِ اللَّهِ الحَسَنِیّ و اقرِئهُ مِنّیِ السَّلامَ؛
ای ابو‌حمّاد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن عبد‌اللَّه حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.»
این تعبیر، به روشنی نشان می‌دهد که حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) در عصر خود،
مجتهد توانمندی بوده که بر اساس اصول و قواعدی که از
اهل بیت (علیهم‌السّلام) در اختیار داشته، می‌توانسته دیدگاه‌های اسلام ناب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی و عملی، استخراج کند و به پرسش‌های مردم پاسخ گوید.
بنا بر این، ایشان تنها یک
محدّث و
راوی احادیث اهل بیت (علیهم‌السّلام) نبوده است؛ بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت بوده که پس از
معصومان، توان پاسخ‌گویی به مسائل علمی را داشته و توانمندی علمی‌اش مورد تأیید و تصدیق امام‌هادی (علیه‌السّلام) قرار گرفته است.
(در این جا مناسب است به مزاحی از
آیة اللَّه اراکی، مرتبط با شخصیت علمی حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) اشاره کنم: در تاریخ ۴/ ۴/ ۱۳۷۳ ش، همراه آیة اللَّه علی اکبر مسعودی، تولیت وقت آستان حضرت معصومه (علیه‌السلام)، با استاد بزرگوارم حضرت آیة اللَّه محمّدعلی اراکی (رحمه‌اللَّه‌علیه) دیداری داشتم. پس از احوال پرسی، آقای مسعودی مرا به عنوان تولیت آستان حضرت عبد العظیم معرّفی کرد. آیة اللَّه اراکی فرمود: «می‌گویند: سه کس،
شهید سه چیز شدند. آن سه، عبارت‌اند از: حضرت عبد العظیم (علیه‌السلام)،
سیّد مرتضی و
حاج محسن عراقی! » و در ادامه توضیح دادند که: «حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) با این‌که از کبار محدّثین است، ولی امام‌زاده بودنش، محدّث بودن او را شهید کرده. معمولاً حضرت عبد العظیم را به عنوان یک عالم و محدّث نمی‌شناسند.
بلکه او را یکی از امام زادگان تلقّی می‌کنند. سیّد مرتضی، به عکس، امام زاده بودنش شهید فقاهتش شده. با این‌که او مانند حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) چهار واسطه بیشتر تا امام معصوم ندارد، ولی کسی او را به عنوان امام زاده نمی‌شناسد! و سوم، حاج محسن عراقی، با این که وی از فقهای بزرگ بود و از نظر علمی، در حدّی بود که در جلسه‌ای در
نجف که
آقا‌ضیا عراقی هم حضور داشته، یک نیم روز با
آخوند خراسانی در رابطه با "
جواز اجتماع امر و نهی" بحث می‌کردند و هیچ یک قدرت مُجاب کردن دیگری را نداشتند. ولی چون ثروتمند بود،
ثروت، فقاهتش را شهید کرد. مردم او را به عنوان یک ثروتمند می‌شناسند و نه یک عالم و
فقیه!». ایشان در ادامه افزودند: «
شأن نزول این ماجرا، قسمت اخیر آن است»
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «موقعیت علمی حضرت عبدالعظیم» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۹/۵.
