مبارزه با حسد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حسد، حسادت درونی، گناه.
پرسش: چگونه باید با حسد مبارزه کرد؟ و آیا حسادتی که فقط در دل انسان است، گناه محسوب می‌شود؟
پاسخ: برای حسد راه علاج وجود دارد: اول اینکه بدانیم انسان حسود در واقع، معترض به
حکمت خداست، که چرا به افرادی فلان
نعمت را بخشیده است و این اعتراض به
خدا، ظلمی بزرگ است.
دوم، متوجه باشیم حسد به حاسد ضرر می‌رساند؛ زیرا صاحب این رذیله، هم در
دنیا معذب و مبتلاست و هم در
قبر و آخرت.
سوم،
دعا کنیم و از خداوند بخواهیم نسبت به
مؤمنین، ما را حسود نسازد.
چهارم، بکوشیم که «حسد» از ابتدا در
قلب و فکر ما وارد نشود که پیش‌گیری بهتر و ارزان‌تر از معالجه است.
پنجم، نسبت به کسی که حسادت او در قلب ماست، اظهار
محبت کنیم.
ششم، پس بکوشیم به مقدار ضرورت معاشرت کنیم و از زندگی خصوصی افراد که سبب حسادت ما می‌شود،
تفحص و جست‌وجو نکنیم.
هفتم، از برخوردهای اشخاص، برداشت بد نکنیم و از کسی به خاطر مقام یا مال و یا ... توقع بی‌جا نداشته باشیم.
حسادت به‌خودی‌خود، تا زمانی که منشأ اثر نباشد و هیچ تأثیری به فکر و قلب خویش و عکس‌العمل سویی بر علیه کسی که به او حسادت ورزیده نداشته باشد و فقط در
ذهن خطور کرده باشد، این گناه محسوب نمی‌شود؛ چراکه موجب ضرر و ناراحتی برای کسی نشده است.
اما باید توجه داشت که وسوسه‌های نفس و شیطان خیلی فریبنده است و این خود زمینه را برای
گناه فراهم می‌آورد؛ لذا باید مواظبت کرد و از همان ابتدا جلوی آن را گرفت.
حسد عبارت است از تمنای زوال نعمت از
انسان دیگر و ضد آن،
نصیحت است؛ یعنی خواستن نعمتی برای مسلمانی که صلاحش در آن است و از بدترین صفات اخلاقی محسوب می‌شود و سرچشمه نخستین
گناه بر روی
زمین می‌باشد؛ زیرا باعث قتل
هابیل شد.
و به دنبال «حسد»
تکبر و
غیبت و
ظلم و
دروغ و ... می‌آید.
و
گناه و عقوبت «حسد» سنگین است، تا آنجا که آفتِ دین و از بین برنده
ایمان شمرده شده و حسود را در جرگه
منافقان قرار می‌دهد.
بدون
شک برای حسد راه علاج وجود دارد، و الا خداوند کسی را
تکلیف نمی‌کرد حسد نورزد.
امام خمینی (رحمة الله) می‌فرماید: گمان مکن که رذایل نفسانی و اخلاق روحی ممکن الزوال نیست، این‌ها خیال خامی است که
نفس اماره و
شیطان القا می‌کنند، تا تو را از راه آخرت و صلاح باز دارند.
اما اینکه چگونه حسد را باید علاج کرد؟
اولاً: بدانیم که انسان حسود در واقع، معترض به
حکمت خداست، که چرا به افرادی فلان
نعمت را بخشیده است و این اعتراض به
خدا، ظلمی بزرگ است.
قرآن مجید می‌فرماید: «به مردم در برابر آنچه خدا از فضلش به آن‌ها بخشیده، حسد می‌ورزد».
ثانیاً: متوجه باشیم حسد به حاسد ضرر می‌رساند؛ زیرا صاحب این رذیله، هم در
دنیا معذب و مبتلا است و هم در
قبر و آخرت؛ درحالی‌که برای محسود هیچ ضرری نمی‌رساند، نعمت از او زایل نمی‌شود؛ بلکه برای او نفع دنیوی و اُخروی هم دارد.
پس باید به نفس خود بفهمانیم که این بنده خداست و شاید
خداوند به او نظر لطف داشته است؛ پس چرا با بنده صالح خداوند دشمنی و
حسادت کنیم.
اگر تیغ عالم بنجنبد ز جای ••• نبرد رگی تا نخواهد خدای
ثالثاً:
دعا کنیم و از خداوند که سلطان قلب‌ها و مقلب القلوب است، بخواهیم نسبت به
مؤمنین، ما را حسود نسازد. قرآن مجید می‌فرماید: «پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند، بیامرز و در دل‌های ما حسد و کینه‌ای نسبت به مؤمنان قرار مده».
چهارم: سعی و تلاش کنیم که «حسد» از ابتدا در
قلب و فکر ما وارد نشود که پیش‌گیری بهتر و ارزان‌تر از معالجه است.
پنجم: نسبت به کسی که حسادت او در قلب ماست، اظهار
محبت کنیم، هر چند برای شخص مشکل و سخت باشد، ولی به خاطر آخرت خود و آسایشی که در آینده نصیب او می‌شود، سختی کار آسان می‌شود؛ مثلاً از او تعریف و تجلیل کرده و نسبت به او نیکی کنیم؛ هر چند این کارها در ابتدا ظاهری و مصنوعی است، ولی به‌زودی این محبت‌ها، واقعی و حقیقی می‌شوند.
ششم: در بسیاری از موارد هم‌نشینی‌ها و جست‌وجو از احوالات خصوصی، سبب حسادت می‌شود؛ پس سعی کنیم به مقدار ضرورت معاشرت کنیم و از زندگی خصوصی آن‌ها که سبب حسادت ما می‌شود،
تفحص و جست‌وجو نکنیم.
هفتم: از برخوردهای اشخاص، برداشت بد نکنیم و در امور اجتماعی متعادل باشیم، و از کسی به خاطر مقام یا مال و یا ... توقع بی‌جا نداشته باشیم.
اما اینکه حسد اگر فقط در دل باشد،
گناه محسوب می‌شود یا نه؟ در بعضی از
احادیث وارد شده که رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: در نُه چیز امت من تکلیفی و مواخذه‌ای ندارند و از جمله آن‌ها «حسد» است، در صورتی که به دست یا به
زبان ظاهر نشود.
پس حسادت به‌خودی‌خود، تا زمانی که منشأ اثر نباشد و هیچ تأثیری به فکر و قلب خویش و عکس‌العمل سویی بر علیه کسی که به او حسادت ورزیده نداشته باشد و فقط در
ذهن خطور کرده باشد، این گناه محسوب نمی‌شود؛ چراکه موجب ضرر و ناراحتی برای کسی نشده است.
اما باید توجه داشت که وسوسه‌های نفس و شیطان خیلی فریبنده است و این خود زمینه را برای
گناه فراهم می‌آورد؛ لذا باید مواظبت کرد و از همان ابتدا جلوی آن را گرفت.
لذا
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) می‌فرمایند: امثال این
احادیث نباید مانع از مبارزه با «حسد» شود، چون کم اتفاق می‌افتد که حسد در نفس پیدا شود، ولی تولید
فساد و گناه نکند، چون حسد
ایمان را می‌خورد.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مبارزه با حسد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۱۶.
