فلسفه حجاب زنان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حجاب زنان، پوشش، فلسفه حجاب، زن و مرد،
پاک‌دامنی، پاک‌چشمی، محدودیت، مصونیت.
پرسش: فلسفه حجاب چیست؟ در
اسلام می‌گویند که
زن و مرد یکسان آفریده شده‌اند، پس چرا اسلام فقط زنان را محدود می‌کند؟ اگر بین زن و مرد تفاوتی نباشد، پس مردها هم باید حجاب داشته باشند.
پاسخ: زن و مرد از جهاتی (مانند
خلقت از یک ذات و گوهر و بهره‌مندی از حقوق اجتماعی همانند تحصیل
علم، آزادی قلم و بیان و... ) مساوی هستند؛ ولی از لحاظ فیزیکی و روحی تفاوت‌های فراوانی با هم دارند، که همین اختلافات باعث می‌شود تا احکامی همچون حفظ و رعایت
حجاب در جامعه، قانونی مخصوص به خود را داشته باشند. زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است، قهراً به
زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده نه به مرد؛ البته این‌گونه هم نیست که پوشش مخصوص خانم باشد و بر مردان اصلاً حجابی لازم نباشد.
برای روشن شدن پاسخ توجه به چند نکته ضروی است:
زنان و مردان از جهاتی (مانند خلقت از یک ذات و گوهر، («
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِي تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا »
) و بهره‌مندی از حقوق اجتماعی همچون
ازدواج،
تعلیم و تربیت، احقاق حقوق، آزادی اندیشه، بیان و قلم و...) مساوی هستند.
زن و مرد در عین این‌که از جهات متعدد مساوی‌اند، از جهات متعدد دیگر با هم اختلاف دارند.
علامه طباطبایی در این مورد چنین می‌فرمایند: «زن در عین دارا بودن مشترکات، از جهاتی با مرد
اختلاف دارد؛ چون ویژگی‌های ساختمانی متوسط زنان (نظیر مغز،
قلب، شریان‌ها، اعصاب، قامت و وزن) طبق آن‌چه که در کالبد‌شناسی توضیح داده شده است، از متوسط
مردان در همان ویژگی‌ها مؤخرتر است و این مسئله موجب شده است که جسم زن لطیف‌تر و نرم‌تر از مرد باشد و در مقابل، جسم مرد درشت‌تر و سخت‌تر باشد؛ و احساساتی لطیف (نظیر
دوستی، رقت قلب، زیباگرایی و آرایش‌جویی) در زن بیشتر و اندیشه‌گرایی در مرد فزون‌تر شود. بنابر‌این زندگی زن «احساس‌گرا» و زندگی مرد «اندیشه‌گرا» است».
اصل پوشش مخصوص خانم‌ها نیست و بر مردان نیز تا حدودی لازم است؛ مثلاً پوشش عورت واجب است و پوشش بقیه بدن در صورتی که در معرض نگاه نامحرم و سبب فتنه و فساد شود نیز واجب است؛ مگر آن مقداری که به صورت متعارف (مثل سر و صورت) آشکار است.
به نظر ما فلسفه
پوشش برای بانوان به چند چیز برمی‌گردد. بعضی از آن‌ها جنبه روانی دارد و بعضی جنبه خانوادگی و بعضی دیگر جنبه اجتماعی.
از جنبه روانی
حجاب به بهداشت روانی اجتماع کمک می‌کند.
از جنبه خانوادگی حجاب سبب تحکیم روابط افراد
خانواده و برقراری صمیمیت کامل بین زوجین می‌گردد.
از جنبه اجتماعی
حجاب موجب حفظ و استیفای نیروی کار و فعالیت اجتماع می‌گردد.
به عبارت دیگر
اسلام می‌خواهد انواع التذاذهای جنسی، چه بصری و لمسی و... ، به محیط خانوادگی و در کادر
ازدواج قانونی اختصاص یابد، و اجتماع منحصراً برای کار و فعالیت باشد. برخلاف سیستم غربی عصر حاضر که کار و فعالیت را با لذت‌جویی‌های جنسی به هم می‌آمیزد، اسلام می‌خواهد این دو محیط را کاملاً از یک‌دیگر تفکیک کند.
۵. دلیل لزوم پوشش بیشتر و کامل برای
زنان علاوه بر نکات گفته شده ویژگی‌های خاصی است که در خانم‌ها وجود دارد؛ زیرا
زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است. قهرا به زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده نه به مرد. لذا با این که دستور پوشیدن برای مردان (مثل زنان) مقرر نشده است عملا مردان پوشیده تر از زنان از منزل بیرون می‌روند، زیرا تمایل مرد به نگاه کردن و چشم‌چرانی است نه به خودنمایی، و بر عکس تمایل زن بیشتر به خودنمایی است نه به چشم‌چرانی.
تمایل مرد به چشم‌چرانی، بیشتر زن را تحریک به خودنمایی می‌کند و به همین جهت «تبرج» (بزک نمودن) از مختصات زنان است».
نکته پایانی این‌که پوشش بیشتر زن، سبب می‌گردد تا ارزش زن در برابر مرد بالا رود. حریم نگه داشتن زن میان خود و مرد، یکی از وسایل مرموزی بوده است که زن برای حفظ
مقام و موقع خود در برابر مرد از آن استفاده کرده است. اسلام زن را تشویق کرده است که از این وسیله استفاده کند. اگر اسلام تأکید کرده است که زن متین‌تر و باوقارتر و عفیف‌تر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مردان نگذارد، برای آن است که بر احترام زن افزوده شود و همچون کالای بی‌ارزشی تلقی نگردد که به‌راحتی در اختیار همگان است.
به عبارت دیگر، پوشیده بودن زن، در همان حدودی که
اسلام تعیین کرده، موجب کرامت و احترام بیشتر اوست؛ زیرا او را از تعرض افراد جلف و فاقد
اخلاق مصون می‌دارد، پس
حجاب محدودیت نیست؛ بلکه مصونیت است؛ هم مصونیت زن را در پی دارد و هم مصونیت جامعه را در آلوده شدن به گناه.
۱. آیت‌الله محسنی گرگانی، احمد، در ناب در صدف حجاب، انتشارات علوم اسلامی.
۲. محمدی اشتهاردی، محمد، حجاب بیانگر شخصیت، چاپ اول، نشر معاونت مبارزه با مفاسد اجتماعی ناجا.
۳. رزاقی، احمد، عوامل فساد و بدحجابی و شیوه‌های مقابله با آن، چاپ چهارم، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱ش.
۴. شجاعی، محمد، دروصدف، چاپ سوم، نشر ــ ، ۱۳۷۸ش.
۵. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، نشر صدرا.
۶. قرائتی، محسن، پوشش زن دراسلام، چاپ نهم، نشر ناصر، ۱۳۷۰ش.
۷. جوادی آملی، زن درآیینه جلال و جمال، چاپ دوم، نشر فرهنگی رجاء ۱۳۷۱ش.
۸. فتاحی‌زاده، فتحیه، حجاب از دیدگاه قرآن و سنت، چاپ دوم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فلسفه حجاب زنان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
