فرقه‌های زمان امام سجاد و امام باقر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام سجاد،
امام باقر،
فرقه.
پرسش: چه فرقه‌های انشعابی شیعی در زمان امام سجاد و امام باقر (علیه‌السّلام) ظهور و بروز یافتند؟
پاسخ اجمالی: ایام حیات امام سجاد و امام باقر (علیهماالسّلام) از سال ۳۸ هجری آغاز و در سال ۱۱۴ هجری به پایان رسید. در این ایام چندین فرقه انشعابی در بین شیعه به وجود آمد به نام‌های:
زیدیه،
کیسانیّه،
بیانیه،
منصوریه،
مغیریه و
جناحیّه. امروزه غیر از زیدیه، دیگر فرقه‌های یاد شده، از پیروانی برخوردار نیستند.
امام سجاد (علیه‌السّلام)؛ در سال ۳۸ ق. در شهر
مدینه به دنیا آمد و در سال ۹۵ به
شهادت رسیدند. عمر آن حضرت ۵۷ سال بود
که حدود ۳۴ سال از عمر ایشان، امامت مسلمانان را بر عهده داشت. (البته گزارش‌های دیگری با اندک تفاوت‌هایی نیز وجود دارد)
امام باقر (علیه‌السّلام)، در روز جمعه اول
ماه رجب سال ۵۷ ق در شهر مدینه متولد شدند، (بعضی نیز گفته‌اند: تولد آن‌جناب روز سوم
صفر بوده است.)
و در سال ۱۱۴ق به شهادت رسیده و در هنگام وفات ۵۷ سال از عمرشان می‌گذشت.
ایام حیات امام سجاد و امام باقر (علیهماالسّلام) از سال ۳۸ هجری آغاز و در سال ۱۱۴ هجری به پایان رسید. در این ایام چندین فرقه انشعابی در میان
شیعه به وجود آمد که به برخی از آنها اشاره می‌کینم.
زیدیّه، فرقه‌ای از
مسلمانان است،
که خود را پیرو
زید بن علیّ بن الحسین می‌دانند. داستان زید و خروج او چنین است:
در سال ۱۲۱ یا ۱۲۲ ق، زید بن علی به شام رفت. پس از آن بعضی از اهل
کوفه با وی
بیعت کردند و زید با والی کوفه جنگ کرد و
شهید شد. پس از شهادت زید و یحیی، گروهی پدید آمدند که خود را پیرو زید به حساب می‌آوردند و به فرقه زیدیّه مشهور شدند. خود زیدیه بعدها به هشت فرقه
جارودیه (اصحاب
ابی‌جارود زیاد بن منذر عبدی)،
مرئیه،
ابرقیه،
یعقوبیه (اصحاب
یعقوب بن علی کوفی)،
عقبیه،
ابتریه (اصحاب کثیر ابتر و
حسن بن صالح بن یحیی)،
جریریه (اصحاب
سلیمان بن جریر) و
یمانیه منشعب شدند.
پیروان «
مختار بن ابوعبیده ثقفی» را «کیسانیّه» می‌گویند، چون «کیسان» لقب مختار بوده است.
بر اساس برخی گزارش‌ها کیسانیه قائل به امامت
محمد بن حنفیه بودند و بر این باورند که او همان
مهدی موعود (علیه‌السّلام) است که روزی ظهور می‌کند و زمین را پر از عدل و داد می‌سازد.
دلیل آنها بر این مسئله این است که
امام علی (علیه‌السّلام) پرچم را در
بصره به دست او داده است.
این فرقه به طور کلی منقرض شدند و کسی از آنها باقی نمانده است.
آنان از فرقه‌های غالی شیعه و پیروان «
بیان بن سمعان تمیمی نهدی» بودند که ادعای
نبوت کرد. وی معتقد به
تناسخ و
رجعت بود و در آغاز خود را جانشین
ابوهاشم عبدالله بن محمد بن حنفیه می‌دانست. بیان بن سمعان به طریق غلوّ بود، و حضرت علی (علیه‌السّلام) را خدا شمرد. وی از معاصرین حضرت سجاد (علیه‌السّلام) و امام باقر (علیه‌السّلام) بود و در سال ۱۱۹ هـ. ق به قتل رسید.
پیروان «
ابومنصور عجلی» بودند که معاصر امام باقر (علیه‌السّلام) بود و از غالیان شیعه به شمار می‌رفت. این فرقه را «
کسفیه» نیز گفته‌اند؛
زیرا ابو منصور می‌گفت: من همان پاره ابری هستم که خداوند فرو افتادن آن‌را از آسمان وعده داد: «
وَ اِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ»
پیروان «
مغیره بن سعید عجلی کوفی» مکنّی به ابو عبدالله بودند که در سال ۱۱۹ هـ. ق کشته شد. مغیره انتظار ظهور «محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن» را به عنوان مهدی تبلیغ می‌کرد، و در آخر کار ادعای نبوت کرد. تا این‌که
خالد بن عبدالله القسری بر وی دست یافت و او را بر دار زد.
امام باقر (علیه‌السّلام) و
امام صادق (علیه‌السّلام) مغیرة بن سعید را لعنت کردند.
پیروان «عبدالله بن معاویة بن
عبدالله بن جعفر بن ابوطالب» بودند. آنان بخشی از «مغیریه» بودند که پس از قتل محمد بن عبدالله بن الحسن از اطراف مغیره پراکنده شدند و در طلب امام، به مدینه آمدند و در آن‌جا عبدالله بن معاویه را به رهبری انتخاب کردند و گمان بردند که او بعد از علی و اولادش امام است. ایشان می‌گفتند که علم در دل عبدالله بن معاویه مانند علف در صحرا می‌روید.
گفتنی است که امروزه غیر از «زیدیه»، دیگر فرقه‌های یاد شده، از پیروانی برخوردار نیستند.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "فرقه‌های زمان امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) "، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۲۵.
