عزّت نفس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عزت نفس.
پرسش: عزت نفس یعنی چه؟
پاسخ: عزت نفس به حالت شکست‌ناپذیری، نیرومندی و توان مقاومت گفته می‌شود که از شکست و ذلت انسان جلوگیری می‌کند. معیار
عزت از نظر
قرآن و
اسلام، تقواست. هرکس
تقوا داشت، عزیز است. عزت واقعی مخصوص متقین و
پرهیزکاران است، نه کسانی دیگر؛ چراکه عزت با ذلت قابل جمع نیست و افراد غیر متقی به نظر واقع ذلیل‌اند یا در اسارت هوای نفس و
شهوت یا
حب دنیا و قدرت و ریاست گرفتارند.
عزت به معنای سربلندی و آبرومندی از ویژگی‌های انسان است؛ چون
انسان به‌گونه‌ای آفریده شده که بالذات اقتضای چنین وصفی را دارد. انسان باید عزت نفس داشته باشد و همواره سربلند
زندگی کند؛ چراکه او
کرامت انسانی دارد و
خداوند وی را مکرم داشته است و این
کرامت می‌بایست در سایه عزت نفس و بزرگ داشتن خود حفظ شود. عزت در برابر
ذلت در اصل از اوصاف خداوند است؛ چون او عزیز و شکست‌ناپذیر واقعی است. خداوند چنان‌که خود عزیز است، عزت‌آفرین نیز می‌باشد؛ چه این‌که یکی از صفات حق‌تعالی «ربّ العزّة» و عزت‌پرور است.
معیار عزت از نظر
قرآن و اسلام، تقواست. هرکس
تقوا داشت، عزیز است:
«
اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ اَتْقَاکُمْ»؛ گرامی‌ترین شما نزد خدا باتقواترین شماست.
عزت واقعی مخصوص
متقین و پرهیزکاران است، نه کسانی دیگر؛ چراکه عزت با ذلت قابل جمع نیست و افراد غیر متقی به نظر واقع ذلیل‌اند یا در اسارت
هوای نفس و شهوت یا حب دنیا و قدرت و ریاست گرفتارند: «
... وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ».
عزت نفس به حالت شکست‌ناپذیری، نیرومندی و توان مقاومت گفته می‌شود که از شکست و ذلت انسان جلوگیری می‌کند.
عزت نفس (حرمت خود) در روان‌شناسی، به میزان ارزشی که شخص برای خود قائل است گفته می‌شود.
پس عزت نفسی که انسان
مؤمن در پرتو
اطاعت از
خدا و رسیدن به مقام
بندگی و توجه دائمی به حضور خداوند و توجه به مقام او نزد خدا دارد، باعث ارزشمندی و شکست‌ناپذیری و
اعتماد به نفس می‌گردد. کما این‌که این امر در زندگی ائمه (علیهم‌السّلام) و علمای ربانی روشن است، بالاترین نوع آن پیام
امام حسین (علیه‌السّلام) است که با صلابت مقابل یزیدیان ایستاد و فرمود: «هیهات منا الذلّة؛ ذل و خواری از ما دور است».
عزت نفس دو گونه است: واقعی و پنداری؛
عزت نفس واقعی ویژه
مؤمنین و متقین است که با ذلت جمع نمی‌شود. هیچ مؤمنی ذلیل نیست و زیر بار ذلت نمی‌رود. هر نوع ذلتی که باشد و اگر این‌ها احساس عزت کنند، مطابق با واقع است؛
اما گاه ممکن است انسان احساس عزت نفس بکند، ولی در واقع عزیز نباشد؛ بلکه اسیر
شهوات و
غرایز باشد. در این صورت احساس عزت نفس با ذلت قابل جمع است که افراد بی‌ایمان احساس عزت نفس دارند، ولی در واقع ذلیل هستند.
بنابراین عزت نفس را باید در خود و در دیگران ایجاد نمود و آن را تثبیت کرد. راه ایجاد عزت، تحصیل
تقوا و
دوری از گناه و
معصیت است؛ چنان‌چه در
روایت آمده است که بنده شهوت ذلیل‌تر از برده است؛ چراکه بنده عرفی تنها جسمش تابع مولی است؛ ولی آدم شهوت‌پرست
روح و جسمش در اسارت و اطاعت غیر خداست. اگر انسان بخواهد عزتمند در
دنیا و آخرت باشد و نفس خود را آزاد نگهدارد، باید به سوی تقوای الهی گام بردارد و از معصیت و
گناه دوری جوید.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عزت نفس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۲۸.
