• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عدالت پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پرسش:آیا پیامبر اکرم (صلي الله و عليه و آله) عدالت را در همسرانشان رعایت میکردند؟


بنا به اعتقاد شیعه همة‌ پیامبران به تأیید الهی معصومند یعنی در تمام عمر (چه پیش از نبوت و چه بعد از نبوت) از خطا و اشتباه و گناه مصون و محفوظ می‌باشند زیرا اگر مرتکب خطا یا گناهی شوند اعتماد لازم برای کسب مقام نبوت از آنها سلب می‌شود. و خداوند هرگز مقام خطیر رسالت را به آنها واگذار نمی‌کند. انبیای الهی به خاطر لیاقت ذاتی مستعد دریافت وحی هستند و مردم نیز آنها را به راستی و امانت می‌شناسند.
[۱] . میثم بحرافی، قواعد المرام فی علم الکلام، قم، مکتبه آیت الله مرعضی نجفی، ۱۴۰۶، ص۱۲۵


خداوند می‌فرمایند: «ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب آسمانی و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا در میان مردم قیام به عدالت کنند»
[۲] حدید/سوره۵۷، آیه۲۵.    
بزرگترین افتخار پیامبران این بوده که بندة مطیع و فرمانبردار خداوند باشند. و یکی از اهداف آن پیشوایان الهی، اقامه عدل و قسط در جامعه بشری بوده مجری عدل خودش باید عادل باشد.
وقتی خداوند عدالت پیامبران خود را تایید و از وظایف آنها اجرای عدالت می شمارد قطعاً در تمام امور جزئی و کلی عادل می باشند و خانواده نیز یکی از اجزاء زندگی انبیا بوده است.

عدالت و قسط در معنای عام آن،‌ یکی از اساسی‌ترین ارکان نظام اسلامی مدینه بشمار می‌رفت از زاویه نگرش پیامبر(صلي الله و عليه و آله) به ساختار هستی و نظام آفرینش پایه‌های آسمان و زمین، بر عدالت بنا شده است. نظام اسلامی مدینه که در رأس آن شخص پیامبر حضور داشتند، نه تنها رسالت سوق دادن اندیشه و عمل مردم را به سوی عدالت و قسط داشته و شالوده مناسبات حقوقی و اقتصادی و اجتماعی را قسط و عدل قرار داده است. بلکه پیامبر(صلي الله و عليه و آله) می‌کوشید تا عدالت در رفتار و کردار مردم نهادینه شود.

در سورة نساء که اشاره به جواز تعدد زوجات شده و این جواز را برای هر مردی بدون قید و شرط نگفته،‌ بلکه داشتن تمکن مالی برای پرداخت نفقه، و رعایت عدالت و مساوات میان زنان را شرط جواز قرار داده است خداوند می‌فرماید: اگر نسبت به رعایت عدالت ترس داشتید فقط یک زن بگیرید.
[۳] نساء/سوره۴، آیه۳.    
اولین مخاطب این آیات پیامبر(صلي الله و عليه و آله) بود و مردم از او الگو گرفتند و توسط آن حضرت برای مردم بیان می‌شد.

در کتب سیره و زندگانی پیامبر(صلي الله و عليه و آله) هست که آن حضرت بنا به اجازة‌ باریتعالی بر خلاف مسلمین می‌توانست بیش از چهار زن همزمان داشته باشد،‌طوری که موقع رحلت ۹زن داشتند. و لذا برای رعایت عدالت و ضایع نشدن حقوق هیچ کس حضرت به نوبت در منزل همسران می‌رفتند. و حتی در غزوات و جنگها نیز همسران خویش را به نوبت همراه خود می‌بردند. آن حضرت به حسن معاشرت با زنان توصیه و تأکید می‌کردند.
[۴] . مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲، ص۲۵۴.
که یکی از مظاهر حسن معاشرت رعایت عدالت و مساوات با همسران هست، پیامبر اکرم(صلي الله و عليه و آله) تجلی کامل عدالت است.

همانطور که گفته شد پیامبر در تمام زمینه‌ها عدالت را سرلوحة کار خویش قرار می‌دادند طوری که در جریان تقسیم غنایم جنگ حنین پیامبر(صلي الله و عليه و آله) با استفاده از سیاست (مؤلفة قلوبهم) که در قرآن بدان امر اشاره شده، تعدادی از اسرا را آزاد نموده و مقداری هم از غنائم که گفته شده از سهم خمس خویش بوده
[۵] . ابن سعد، ‌طبقات، ج۳، ص۱۵۳.
به رؤسای قریش داده تا آنها را به اسلام نزدیک کند که در این هنگام فردی بنام ذولخویصره تمیمی حضور داشت گفت:‌ تو (پیامبر) عدالت را بکار نبستی، پیامبر فرمودند: وای بر تو اگر من عدالت نکنم غیر از من چه کسی خواهد بود که عدالت و داد کند.
[۶] ابن اثیر، ‌الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، ج۱،ص۳۲۶.
[۷] سبحانی، جعفر، ‌فروغ ابدیت،‌ج۲، ص۳۶۴.
[۸] مفید، ارشاد، ج۱، ص ۱۴۵.

البته این فرد همان کسی است که در زمان حکومت امام علی (عليه السلام) به خوارج پیوست
[۹] مفید، الارشاد، ج۱،‌ ص۱۴۹.

پیامبر(صلي الله و عليه و آله) با اینکه زنان متعدد داشتند اما این زنان در سنین مختلف بودند بعضی مثل عایشه خیلی جوان بودند و برخی هم سن و سال پیامبر(صلي الله و عليه و آله) بودند لذا پیامبر(صلي الله و عليه و آله) با هر یک به اقتضای سنشان، رفتار می‌نمودند...
[۱۰] ابن هشام، سیرة النبویة،‌ ج۳، ص۳۱۰
[۱۱] ابن هشام، سیرة النبویة،‌ ج۴، ص۲۹۲.


باید این نکته را هم یادآور شد که یکی از ویژگی‌های پیامبر رعایت مساوات بین همسران در همه زمینه‌ها بود. بطور مثال پیامبر مهریة‌ هر یک از زنانش را چهار صد درهم قرار داد و فرقی بین آنها نگذاشت (غیر از زنانی که بعد از اسیر شدن همسر پیامبر(صلي الله و عليه و آله) شدند) که در این صورت مهریه لازم نبود. از نظر نفقه و هزینه زندگی نیز آنحضرت برابری را رعایت می فرمود صبحگاهان بعد از نماز صبح به منزل تک‌تک همسران سر می‌زد و از آنان احوالپرسی می‌کردند. و هر شب بنوبت در اتاق یکی از آنان به سر می‌برد حتی در دوران بیماری که منجر به رحلت آن حضرت شد رعایت سادات را می‌نمودند و در نهایت چون بیماری سخت شد طبق نقلی با اجازه دیگر همسران در منزل عایشه بستری شدند.
[۱۲] عابدینی، احمد، شیوه همسرداری پیامبر(صلي الله و عليه و آله) به روش قرآن و سنت.

البته در قرآن کریم خداوند میفرماید: «نوبت هر کدام از زنها را که میخواهی به تأخیر انداز و هر کدام را که میخواهی، پیش خود جای ده، بر تو باکی نیست که هر کدام را که ترک کردهای (دوباره) طلب کنی. این نزدیکتر است برای اینکه چشمانشان روشن گردد و دلتنگ نشوند و همگی به آنچه دادهای خشنود شوند.
[۱۳] احزاب/سوره۳۳، آیه۵۱.    


۱. ↑ . میثم بحرافی، قواعد المرام فی علم الکلام، قم، مکتبه آیت الله مرعضی نجفی، ۱۴۰۶، ص۱۲۵
۲. ↑ حدید/سوره۵۷، آیه۲۵.    
۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۳.    
۴. ↑ . مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲، ص۲۵۴.
۵. ↑ . ابن سعد، ‌طبقات، ج۳، ص۱۵۳.
۶. ↑ ابن اثیر، ‌الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، ج۱،ص۳۲۶.
۷. ↑ سبحانی، جعفر، ‌فروغ ابدیت،‌ج۲، ص۳۶۴.
۸. ↑ مفید، ارشاد، ج۱، ص ۱۴۵.
۹. ↑ مفید، الارشاد، ج۱،‌ ص۱۴۹.
۱۰. ↑ ابن هشام، سیرة النبویة،‌ ج۳، ص۳۱۰
۱۱. ↑ ابن هشام، سیرة النبویة،‌ ج۴، ص۲۹۲.
۱۲. ↑ عابدینی، احمد، شیوه همسرداری پیامبر(صلي الله و عليه و آله) به روش قرآن و سنت.
۱۳. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۵۱.    


شهر سؤال.    


رده‌های این صفحه : تاریخ اسلام | سیره پیامبر | همسران پیامبر
جعبه ابزار