• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صلات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: صلات، دعا ، رحمت، عبادت‌گاه، صلوات ، نماز، قرآن .
پرسش: مراد از مفهوم صلات که در قرآن کریم فراوان آمده است، چیست؟ صلات مؤمنان چگونه باید باشد و صلات خدا و ملائکه به چه معناست؟
پاسخ: کلمه صلات در معانی متعددی از جمله؛ عبادت خاصه مسلمانان، عبادت‌گاه و دعا استعمال شده است. دلیل این تعدد، وضعی بوده که از خداوند یا مسلمان برای واژه صلات واقع شده است.
با توجه به آیات مندرج در قرآن ، اگر صلات و صلوات در مورد خداوند متعال به کار رود به معنای فرستادن رحمت است، نه به معنای نماز خواندن و نه به معنای دعا کردن پروردگار برای شخصی که مورد خطاب او قرار گرفته است و اگر در مورد فرشتگان و مؤمنان به کار رود به معنای طلب رحمت و دعاست.



در قرآن کریم از صلات و مشتقات آن بسیار استفاده شده و هر یک در معنایی به کار رفته است. این معانی عبارت‌اند از:

۱.۱ - ۱. عبادت خاصه مسلمانان

این معنا از صلات که بعد از ظهور اسلام برای این لفظ مورد استفاده قرار گرفت، اکثر استعمالات صلات در قرآن را تشکیل می‌دهد؛ مانند:

۱.۱.۱ - آیه ۳ سوره بقره

" الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ ".

۱.۱.۲ - آیه ۴۱ سوره بقره

" وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ ".

۱.۱.۳ - آیه ۵۸ سوره مائده

" وَ إِذا نادَیْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ ".

۱.۲ - ۲. عبادت‌گاه

در آیه ۴۰ از سوره حج خداوند از کلمه صلات در معنای عبادت گاه استفاده کرده است:" الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرُ فیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزیزٌ ".

۱.۳ - ۳. دعا

در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که می‌توان از آنها به‌روشنی دریافت که ریشه صلات به معنای دعاست.

۱.۳.۱ - آیه ۱۰۳ سوره توبه

" خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ".

۱.۳.۲ - آیه ۴۳ سوره احزاب

" وَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیم اً".

۱.۳.۳ - آیه ۵۶ سوره احزاب

" إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً ".
این معنا در واقع همان توجه و انعطاف است، که با اختلاف نسبت متعلق آن، متفاوت می‌شود. لذا گفته‌اند:معنای صلات خدا رحمت، ملائکه استغفار و مردم دعاست.

با توجه به آیات سابق روشن می‌شود صلات و صلوات اگر برای خداوند متعال به کار رود، به معنای فرستادن رحمت است، نه به معنای نماز خواندن و نه به معنای دعا کردن پروردگار برای شخصی که مورد خطاب او قرار گرفته است، اما هرگاه به فرشتگان و مؤمنان منسوب گردد، به معنای طلب رحمت و دعاست.

۱.۴ - ۴. معنای دیگر صلات

گفتنی است معانی دیگری نیز برای این واژه ذکر شده است که به بحث ما مربوط نیست.
[۹] قاموس قرآن، ج ‌۴، ص۱۴۷ ـ ۱۵۰.



در پایان تذکر این نکته مناسب به نظر می‌رسد که کلمه صلات در اصل لغت به معنای دعا بوده و شارع مقدس آن را در مصداق خاصی از دعا یعنی در نماز استعمال کرد. این استعمال آن‌قدر شایع شد که هرجا کلمه صلات شنیده می‌شد، معنای نماز به ذهن می‌رسید، نه معنای دعا، در‌حالی‌که همین معنای دعا همچنان برای صلات کاربرد داشت؛ لذا کلمه صلات در اکثر موارد در همین عبادت مسلمانان استفاده می‌شود و ریشه آن از نظر لغوی در معنای دعا مورد استفاده است.


۱. بقره (۲)، آیه ۳؛ (پرهیزکاران) آنها هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و پنهان است) ایمان می‌آورند و نماز را بر پا می‌دارند و از تمام نعمت‌ها و مواهبی که به آنها روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند".    
۲. بقره (۲)، آیه ۴۱؛ و نماز را بپا دارید و زکات را ادا کنید، و همراه رکوع‌کنندگان رکوع نمائید (و نماز را با جماعت بگذارید).    
۳. مائده (۵)، آیه ۵۸؛ "آنها هنگامی که (اذان می‌گوئید و مردم را) به نماز می‌خوانید آن را به مسخره و بازی می‌گیرند، این به‌خاطر آن است که آنها جمعی هستند که درک نمی‌کنند".    
۴. حج (۲۲)، آیه ۴۰؛ "اگر خداوند به وسیله بعضی از بندگان خود، بعض دیگر را دفع نکند، صومعه‌ها و کلیساها و معابد یهود و مساجد مسلمین ویران می‌گرد".    
۵. توبه (۹)، آیه ۱۰۳؛ "از اموال آنها صدقه‌ای (زکات) بگیر تا به‌وسیله آن آنها را پاک‌سازی و پرورش دهی، و به آنها (هنگام گرفتن زکات) دعا کن که دعای تو مایه آرامش آنها است و خداوند شنوا و دانا است".    
۶. احزاب (۳۳)، آیه ۴۳؛ "او کسی است که بر شما درود و رحمت می‌فرستد و فرشتگان او (نیز برای شما تقاضای رحمت می‌کنند) تا شما را از ظلمات (جهل و شرک و گناه) به‌سوی نور (ایمان و علم و تقوا) رهنمون گردد، او نسبت به مؤمنان مهربان است".    
۷. احزاب (۳۳)، آیه ۵۶؛ "خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود فرستید و سلام گویید و تسلیم فرمانش باشید".    
۸. ترجمه المیزان، ج ۱۶، ص ۴۹۳؛ المیزان ذیل آیه ۴۳ سوره احزاب.    
۹. قاموس قرآن، ج ‌۴، ص۱۴۷ ـ ۱۵۰.



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی | واژگان قرآنی




جعبه ابزار