شر بودن زن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زنان،
امام علی علیه‌السلام،
شر، بدی،
زشتی، دردسر، مسئولیت.
پرسش: این
حدیث امام علی ـ علیه‌السلام ـ که تمام
زن شر است و بدتر از همه آنکه از بودنش گریزی نیست را چگونه توجیه می‌کنید؟
پاسخ: اگر معنای این حدیث آن باشد که زنان سراسر زشتی و ناپاکی هستند، ما آن را به دلیل مخالفت با اصول کلی اسلامی نخواهیم پذیرفت؛ اما معنای دیگری نیز برای این حدیت متصور است که قابل پذیرش خواهد بود.
با توجه به آموزه‌های قرآنی، چنین ترجمه‌ای از
روایت مورد پذیرش نبوده و اگر تنها این
ترجمه از آن ممکن باشد، باید از چنین روایتی چشم‌پوشی کرد؛ اما ترجمۀ دیگری برای آن وجود دارد که مشکل یادشده در آن وجود نخواهد داشت.
آیاتی از
قرآن کریم در ارتباط با زنان از واژۀ «
خیر» استفاده کرده است؛ مانند:
«
وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فیهِ خَیْراً کَثیراً»؛
با
زنان به نیکی رفتار کنید؛ حتی اگر به نظرتان ناپسند آیند؛ زیرا چه‌بسا اموری که در نگاه اول برایتان ناپسند است، اما پروردگار خیر بسیاری در آن قرار داده است.
هنگامی که موسای پیامبر ـ علیه‌السلام ـ با عبارت «
رَبِّ إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیر»،
از پروردگار طلب خیر کرد، به تصریح
قرآن در آیات بعد، یکی از خیرهایی که بعد از این
دعا به این
پیامبر رسید، همسری بود که به‌تنهایی و آوارگی ایشان پایان داد.
کنیز ی با
ایمان بهتر از آزادزنی بی‌ایمان است: «
وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَةٍ».
پروردگار بعد از طرح مباحثی در ارتباط با بانوان و
مسئولیت مردان در برابر آنها از عبارت «
وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْر»
استفاده کرده که نشان‌دهنده خیر بودن چنین فعالیت‌هایی است.
اکنون با توجه به این آیات، روایت مورد نظر را بررسی خواهیم کرد.
متن این روایت این‌گونه است:«
الْمَرْأَةُ شَرٌّ کُلُّهَا وَ شَرُّ مَا فِیهَا أَنَّهُ لَا بُدَّ مِنْهَا».
اگر واژۀ «شر» را در این روایت به معنای
بدی و
زشتی گرفته و سپس آن را این‌گونه معنا کنیم که «زنان سراسر آکنده از بدی و زشتی هستند و بدتر از همه آن است که ناچاریم با آنان
زندگی کنیم!»، چنین معنایی با اصول اولیۀ دینی ـ از جمله، آیات یادشده ـ هم‌خوانی نداشته و نمی‌توان چنین برداشتی را پذیرفت و اگر معنایی جز آنچه گفته شد برای این روایت متصور نباشد، باید با قاطعیت از آن صرف نظر کرد.
اما با اندکی تأمل می‌توان معنای دیگری برای این
روایت در نظر گرفت که مشکل چندانی ایجاد نخواهد کرد، بدین ترتیب که واژۀ «شر» را به زشتی و بدی معنا نکرده، بلکه به دردسر و افزایش مسئولیت ترجمه کنیم. چنین معنایی از «شر» در متون اسلامی بسیار به چشم می‌خورد؛ مانند این
آیه از قرآن: «
إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً»،
یعنی
انسان هر وقت که دچار دردسری شد، ناله و فریادش بلند می‌شود.
ضرب المثلی فارسی وجود دارد که «زن و بچه دردسرند و بی‌دردسر هم نمی‌توان زندگی کرد» یا «
زن بلاست و هیچ خانه‌ای بدون بلا مباد»!
طبیعتاً همان‌گونه که رگه‌هایی از
مزاح و
شوخی در این ضرب المثل‌ها به چشم می‌خورد و کمتر زنی از شنیدن آنها که آکنده به نوعی
طنز است احساس ناراحتی می‌کند، ممکن است متن منسوب به
امام علی ـ علیه‌السلام ـ نیز در فضایی مشابه ایراد شده باشد و مشابه چنین طنزی در نظر ایشان بوده است؛ وگرنه مطمئنیم که ایشان چنین تصوری را در ارتباط با
همسر بزرگوارشان
حضرت زهرا ـ علیهاالسلام ـ نداشتند و حتی اگر یک استثنا وجود داشته باشد، کلیت این موضوع زیر سؤال می‌رود.
پایگاه اسلام کوئست.
