شانه زدن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شانه زدن،
پاکیزگی،
آراستگی.
پرسش: آیا درباره شانه زدن موی سر حدیثی وجود دارد؟
پاسخ: یکی از سفارش‌های اخلاقی
دین اسلام، رعایت
نظافت و
پاکیزگی در همه جا و برای همه افراد، اعم از
زن و مرد است؛ ازجمله آن سفارش‌ها،
شانه زدن و آراسته بودن است.
مکتب حیات‌بخش اسلام دین جامع و کاملی است. بدیهی است که با این ویژگی تمام نیازهای مختلف زندگی
انسان در آن لحاظ شده و برای تمام مسائل مورد نیاز زندگی فردی و اجتماعی وی مقررات و قوانینی دارد.
یکی از آن قوانین، رعایت نظافت و پاکیزگی در همه جا و برای همه افراد (اعم از زن و مرد) است؛ از جمله آن سفارش‌ها، شانه زدن و آراسته بودن است. در مورد شانه زدن مو، فواید و آداب آن، روایات زیادی از پیشوایان
دین به ما رسیده است؛ به‌گونه‌ای که در برخی منابع روایی، فصلی با عنوان «شانه زدن» (التمشط) تنظیم شده که بیانگر اهمیت آن است. در این فرصت به تعدادی از این روایات اشاره می‌شود.
با بررسی روایت به اهمیت شانه زدن پی می‌بریم:
امام صادق (علیه‌السلام) در
تفسیر این
آیه قرآن کریم که می‌فرماید: «
یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِد؛
ای فرزندان آدم! زینت خود را هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!»، فرمود: منظور از
زینت در این‌جا شانه است.
یعنی موهای خود را شانه کنید و با موی آراسته و مرتب به
مسجد بروید.
شیوه
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این بود که شانه می‌زد و با مدری (سیخ که به جای شانه از آن استفاده می‌کردند) سرش را مرتب می‌کرد.
پیامبر اسلام درباره نظافت و نگهداری مو فرمود: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ وِلَایَتَهُ أَوْ لِیَجُزَّهُ؛
هر کس موی سرش را بلند می‌گذارد، خوب نگهداری یا کوتاهش کند.»
امام کاظم (علیه‌السلام) فرمود: «...امام صادق را شانه‌ای بود در نمازخانه که چون نمازش تمام می‌شد با آن شانه می‌زد».
از
امام رضا (علیه‌السلام) در مورد فرمایش خدای عزّوجل: «
خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ؛
(ای
فرزندان آدم! زینت خود را هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!» پرسیده شد، آن حضرت در پاسخ فرمود: «ازجمله آن زینت‌ها، شانه زدن بر موی برای هر نمازی است».
البته ابزار و وسایل بهداشت و پاکیزگی امروزه نسبت به گذشته تفاوت‌های قابل توجهی نموده است. امروزه وسایلی برای شانه کردن مو
اختراع شده است که در زمان پیامبر و
ائمه (علیهم‌السلام) وجود نداشته؛ ازاین‌رو وسایلی را که آنها برای شانه زدن مو استفاده می‌کردند، شاید در این زمان چندان موضوعیت نداشته باشد؛ اما آداب و روش‌هایی را که آن بزرگواران بدان عمل می‌کردند و پای‌بند بودند، به‌یقین دارای حکمت‌هایی بوده که آن آداب امروزه نیز هم‌چنان کار آمد خواهد بود.
«عَنْ عَلِیٍّ (علیه‌السلام) قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ التَّمَشُّطُ مِنْ قِیَامٍ یُورِثُ الْفَقْرَ؛
امام علی (علیه‌السلام) فرمود: ایستاده شانه زدن
فقر آورد.»
هرگاه خواستی شانه بزنی، شانه را به دست راست بگیر و بگو
بسم‌الله و آن را بر فرق سر بگذار و جلوی سر را شانه بزن و بگو: بار خدایا! موی و پوستم را
زیبا کن، زندگیم را خوب کن و بدی را از من دور ساز، سپس سر را شانه بزن و بگو بار خدا مرا واپس برمگردان و نیرنگ
شیطان را از من برگردان و او را نسبت به منش توانایی مده، سپس دو ابرویت را شانه کن و بگو بار خدایا! از من غم و اندوه و وسوسه دل‌ها را بزدا و شانه را بکش بزیر دو گوشت، سپس گلاب به رویت بزن که پدرم از
امام ششم روایت کرد: هر که خواهد به دنبال حاجتی رود و گلاب به رویش زند، هلاک نشود، حاجتش برآید و تنگی و
خواری به او نرسد.
درباره فایده‌های شانه زدن مو، روایات متعددی از معصومان وارد شده است که برخی از آنها از این قرار است:
«قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: مَشْطُ الرَّأْسِ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ مَشْطُ اللِّحْیَةِ یَشُدُّ الْأَضْرَاس؛
امام صادق فرمود: شانۀ سر، وبا را می‌برد و شانه
ریشه دندان‌ها را محکم می‌کند.»
آن حضرت در حدیثی دیگر فرمود: «عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ قَالَ کَثْرَةُ التَّمَشُّطِ تُقَلِّلُ الْبَلْغَمَ؛
زیاد
شانه زدن،
بلغم را از بین می‌برد.»
امام صادق (علیه‌السلام) هم‌چنین فرمود: شانه، روزی را جلب و مو را زیبا و
نیاز را برطرف ... و بلغم را قطع می‌کند. پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زیر ریش خود را چهل مرتبه و بالای آن را هفت مرتبه شانه می‌کرد و می‌فرمود: شانه
ذهن را می‌افزاید و بلغم را قطع می‌کند.
۱. کتاب خصال، شیخ صدوق، «بَابُ التَّمَشُّطِ».
۲. کافی، کلینی، «بَابُ التَّمَشُّطِ».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «شانه زدن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۴.
