سوره قدر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره قدر، روح.
پرسش: آیه چهار سوره قدر را شرح داده و بفرمایید مقصود از روح چیست؟
پاسخ:
۱. سوره قدر، نود و هفتمین (۹۷) سوره قرآن است.
۲. دارای پنج
آیه می‌باشد.
۳. سوره قدر مکی است؛ یعنی در
مکه نازل شد.
۴. محتوای کلی آن در رابطه با نزول قرآن در شب قدر است و به دنبال آن پایین آمدن
ملائکه و روح در
زمین است.
اما ترجمه و شرح آیه چهار چنین است:
«
تنزّل الملائکة والروح فیها باذن ربّهم من کلّ امر...»؛ «
فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (
تقدیر) هر کاری نازل می‌شوند. شبی است سرشار از
سلامت (و برکت و
رحمت) تا سپیده صبح و طلوع سپیده».
مولانا می‌گوید:
باز کرد از رطب و یابس حقّ نَوَرد روح را «من امر ربّی» مهر کرد.
علامه سید محمدحسین طباطبایی در
تفسیر خود ذیل این آیه می‌فرمایند: ظاهر آن است که مراد از روح در این آیه، «همان روح از امر و روح امری» است که در آیه «۸۵» سوره اسراء آمده است و آن آیه این است:
«
وَ یَسئلونک عن الرّوح قل الّروح من امر رَبّی ...»؛ یعنی «از تو (پیغمبر) درباره روح می‌پرسند. بگو: روح از امور پروردگارم (و مربوط به اوست) و به شما جز اندکی از
دانش نداده‌اند».
در واقع علامه طباطبایی طبق روش تفسیری خود، آیه چهار سوره قدر را با آیه «۸۵» سوره اسراء تفسیر کرده است.
به‌هر‌حال کلمه «روح» ۲۱ مرتبه در
قرآن شریف آمده و در موارد زیر به کار رفته است:
۱. به معنای روحی که در کالبد
انسان دمیده شده است.
۲. به معنای وحی.
۳. به معنای قرآن.
۴. به معنای روح القدس.
۵. به معنای بزرگ فرشتگان.
ولی به‌هر‌حال روح بشر امری پیچیده، ناشناخته و نفخه الهی و دارای بعد آسمانی است و تنها
خداوند آن را می‌شناسد.
.
در تفسیر
الکشاف که یکی از تفسیرهای اهل تسنن است، آمده است:
مراد از روح، جبرئیل است. برخی نیز گفته‌اند: روح، دسته‌ای از
فرشته هستند که فرشتگان دیگر او را نمی‌بینند؛ مگر در شب قدر؛ و مراد از «
من کلّ امر»
سرنوشت و تقدیر همه انسان‌ها و هر انسان است.
از
امام صادق علیه‌السلام از روح سؤال کردند: آیا روح همان جبرئیل نیست؟
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «
الّروح اعظم من جبرئیل، ان جبرئیل من الملائکة و انّ الروح هو خلق اعظم من الملائکة، الیس یقول الله تبارک و تعالی تنزّل الملائکة والروح»؛
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: روح فرشته‌ای است که از جبرئیل بزرگ‌تر است؛ چون جبرئیل از ملائک‌هاست، ولی روح بزرگ‌تر از
ملائکه می‌باشد. در واقع روح فرشته بزرگ است و دلیل آن نیز این است که در
سوره قدر ملائکه و روح به‌صورت جدا آمده است. پس ملائکه با روح با هم فرق می‌کنند و روح همان جبرئیل نیست.
در تفسیر
مجمع البیان آمده: روح همان جبرئیل است و در ذیل «
من کلّ امر» آمده هر امر
خیر و با برکت را گویند.
آن‌چه به‌عنوان خلاصه و نتیجه بحث قابل بیان است این است که: در شب قدر که شب قدر‌شناسی، وقت‌شناسی و شب سرنوشت و سرنوشت‌ساز است، فرشتگان و روح به اذن پروردگار به
زمین می‌آیند و بر بندگان خدا
سلام می‌دهند و تا سپیده صبح با آن‌ها نجوا می‌کنند.
در رابطه روح هم باید گفت: اگر‌چه دراین مورد
اختلاف نظر وجود دارد، ولی نظر
روایت صحیح‌تر به نظر می‌رسد، و روح، فرشته بزرگی غیر از ملائکه و جبرئیل است که وظیفه خاص خودش را دارد و یکی از فرشته‌های بزرگ شب قدر است. و در دعای سوم
صحیفه سجادیه نیز چنین آمده است.
۱. مکارم شیرازی، ناصر،
تفسیر نمونه، ج ۲۷.
۲. هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر،
تفسیر راهنما، ذیل سوره قدر.
۳. دعای سوم
صحیفة سجادیه.
۴. طباطبایی، علامه سید محمدحسین،
تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر همدانی، ج ۲۰.
۵. قرشی، سید علی‌اکبر،
تفسیر احسن الحدیث، ج ۱۲.
سایت اندیشه قم.
