سلطان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سلطان،
ماه، سیاره، قدرت،
ملک،
برهان ، تمدن.
پرسش: منظور از «سُلطان» (نیروی فوق العاده) در آیه ۳۳
سوره الرحمن چیست؛ در‌حالی‌که بشر به ماه و سیاره‌های دیگر می‌رود؟
پاسخ:
در
تفسیر آیه شریفه «
یَا مَعْشَرَ الجِْنِّ وَ الْانسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُواْ مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُواْ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَان »؛
دیدگاه‌های گوناگونی به شرح ذیل وجود دارد:
به‌طوری که از سیاق
آیه استفاده می‌شود، این خطاب از خطاب‌های روز محشر است و خطاب تعجیزی می‌باشد؛ یعنی می‌خواهد بفرماید: «شما در روز
قیامت ، عاجز و ناتوان از انجام هرگونه کاری برای نجات خود هستید». مراد از استطاعت، قدرت و نفوذ از «اقطار» (فرار از کرانه‌های محشر) است.
طبق این تفسیر، معنای آیه این‌گونه است: «ای گروه
جن و
انس! اگر توانستید از حساب و
کتاب قیامت بگریزید، این شما و این نواحی آسمان‌ها و
زمین ؛ ولی به هر طرف بگریزید، بالأخره به ملک خدا گریخته‌اید و قادر بر نفوذ نخواهید بود؛ مگر با نوعی
سلطه و قدرت که شما فاقد آن هستید».
این آیه مربوط به قیامت است و مراد از
سلطان ، قدرت نیست؛ بلکه برهان و دلیل است برای اینکه مدارک الهی نیز
ایمان و
عمل صالح و
تقوا و
شفاعت شفیعان و
مغفرت الهی است. بنابراین معنای آیه چنین می‌شود: «ای گروه جن و انس! شما در قیامت، نمی‌توانید از تحت قدرت الهی بیرون روید و خود را نجات دهید و به جایی پناه برید؛ مگر مدرکی از خدا داشته باشید و اجازه از او صادر شود تا در
بهشت داخل شوید».
آیه مورد بحث، مربوط به دنیا و ناظر به
مرگ است و معنای سلطان نیز ملک می‌باشد؛ پس معنای آیه چنین است: «ای گروه
جن و انس! شما از چنگال مرگ نمی‌توانید فرار کنید، هر جا بروید،
ملک من و در قدرت من است».
قرآن کریم در این آیه شریفه می‌خواهد بشر را به طرف یک تمدنی بزرگ در این
جهان برانگیزد؛ لذا به لفظ «یا معشر» خطاب می‌کند که از عشرت و تعاشر به معنای «گرد هم آمدن» است که افراد آن به‌واسطه پیوندهای معینی که دارند با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و بلکه این کلمه گسترده‌ترین معانی تعاون اجتماعی را میان افراد
جامعه آشکار می‌سازد. با این تعبیر، قرآن کریم فکر مهمی را برای انسان‌ها قرار می‌دهد و آن اینکه دستاوردهای تمدنی بزرگ، همچون نفوذ کردن در آفاق و پی بردن به واقعیات علمی و عملی ممکن نیست؛ مگر با کوشش و تلاشی گروهی که در آن قدرت‌ها، نیروها و اندیشه‌ها به
تعاون با یکدیگر می‌پردازند، شناخت‌ها تکامل پیدا می‌کنند و اراده‌ها یکدیگر را تقویت می‌کنند؛ به همین جهت در این آیه به ذکر بشر «الانس» اکتفا نکرده؛ بلکه جن و انس را با هم در معرض خطاب قرار داده است.
بنابراین اگر
تفسیر چهارم را در نظر بگیریم، آیه مورد بحث، نه‌تنها منافاتی با
پیشرفت علمی و عملی بشر در نفوذ و پیمودن آسمان‌ها ندارد، بلکه آن را برای بشر، ممکن دانسته و پیشگویی نیز نموده است؛ اما بنا بر دیگر دیدگاه‌های مطرح شده، می‌توان گفت: آنچه را بشر امروز کشف نموده و به آنجا سفر نموده است، قطره‌ای در برابر هزاران
اقیانوس بیکران الهی در مورد علم به کهکشان‌ها و سفر به آنهاست که اصلاً هیچ است و به حساب نخواهد آمد و واقعاً بشر قدرت نفوذ بر کرانه‌های بیکران
آسمان ها را ندارد و این اندک کشف علمی و مسافرت‌های فضایی نمی‌تواند با
کلام «لاتنفذون» (نمی‌توانید نفوذ و دسترسی پیدا کنید) در تعارض و تنافی باشد.
پایگاه اسلام کوئست.
