روز حزن اهل‌بیت بودن عید فطر و قربان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ولایت،
عید فطر،
عید قربان،
حزن،
حزن اهل‌بیت، محزون.
پرسش: امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: «ما مِن یَومِ عَیدٍ لِلمُسلِمینَ اَضحَیً وَلا فِطرٍ اِلّا و هُوَ یُجَدِّدُ اللهُ لآلِ مُحَمَّدٍ فِیهِ حُزناً قالَ قُلتُ وَ لِمَ ذلِک قالَ اِنَّهُم یَرَونَ حَقَّهُم فی اَیدی غَیرِهِم»؛ هیچ عید فطر و قربانی نیست، مگر آن‌که با آمدن آن، غم و اندوه آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تجدید می‌شود. راوی گفت: چرا در روز عید غمگین می‌شوند؟ امام فرمود: زیرا آنان حق خود را در دست دیگران می‌بینند. منظور از حق در این روایت چیست؟ و آیا بر اساس این روایت ما باید روز عید را به جای روز شادی، روز غم و اندوہ بگیریم؟
پاسخ: این روایت از نظر سند مجهول است ولی محتوا آن قابل پذیرش است.
مراد از حق در این روایت، موضوع سرپرستی امت اسلامی است که بعد از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به ناحق به دست نااهلان افتاد و یادآور مسئله غصب جایگاه
امامت و زعامت است و چه‌بسا حزن اهل‌بیت (علیه‌السّلام) در این‌باره به جهت انحراف
مسلمانان بوده که می‌توانستند در این‌روز به حضور جانشینان واقعی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسیده و مواعظ و احکام و دیگر آموزه‌های اصیل دینی را مستقیماً از آن‌حضرات (علیه‌السّلام) بشنوند.
در منابع دینی عید فطر و قربان و نیز
عید غدیر، از اعیاد بزرگ اسلامی و از روزهای بخشش گناهان معرفی شده‌اند؛ از‌این‌رو به یقین از روزهای شادی مسلمانان خواهند بود؛ اما باید توجه داشت که در برخی شادی‌ها نیز می‌توان با وجود شادمان بودن از جهت دیگری محزون و اندوه‌گین بود. به عنوان نمونه به دو مورد ذیل توجه فرمایید:
• خانمی باردار است؛ اما همسر او قبل از تولد کودکش از دنیا می‌رود. به‌طور طبیعتی او هنگام زایمان با آن‌که از فرزنددار شدن خود شادمان است، ولی از این‌که پدر این کودک نتوانسته او را ببیند و نوزاد او
یتیم به دنیا آمده، اندوه‌گین خواهد بود.
• مردی که همسرش را از دست داده، هنگام
ازدواج فرزندانش اگرچه از به سرانجام رسیدن آنان شادمان است؛ اما از این جهت که مادر فرزندانش نتوانسته عروسی آنان را ببیند غمگین خواهد بود.
بعد از این دو نمونه، به تحلیل روایت موجود در پرسش خواهیم پرداخت.
از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است:
«ما مِن یَومِ عَیدٍ لِلمُسلِمینَ اَضحَیً وَلا فِطرٍ اِلّا و هُوَ یُجَدِّدُ اللهُ لآلِ مُحَمَّدٍ فِیهِ حُزناً. قالَ: قُلتُ: وَ لِمَ ذلِک؟ قالَ: اِنَّهُم یَرَونَ حَقَّهُم فی اَیدی غَیرِهِم؛
هیچ عید فطر و قربانی نیست، مگر آن‌که با آمدن آن غم و اندوه اهل بیت (علیه‌السّلام) تجدید می‌شود. راوی علت این موضوع را پرسید که امام (علیه‌السّلام) پاسخ داد: چراکه آنان حق خود را در دست دیگران می‌بینند.»
اگرچه این روایت در کتاب معتبری نقل شده است، اما از نظر سند مجهول است،
با‌این‌حال، محتوا آن قابل پذیرش است؛ زیرا:
مراد از حق در این روایت، موضوع سرپرستی امت اسلامی است که بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به ناحق به دست نااهلان افتاد؛ چراکه نماز عید فطر و قربان، معمولاً توسط حاکم جامعه اسلامی (و یا نمایندگان او) برپا می‌شود و برقراری این نمازها با امامت حاکمان ستم‌کار و یا نمایندگان آنها، یادآور مسئله غصب جایگاه امامت و زعامت است که انسان را از این نگاه اندوه‌گین و محزون خواهد کرد.
چه‌بسا حزن اهل‌بیت (علیه‌السّلام) در این‌باره به جهت انحراف مسلمانان بوده که می‌توانستند در این‌روز به حضور جانشینان واقعی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسیده و مواعظ و احکام و دیگر آموزه‌های اصیل دینی را مستقیماً از آن‌حضرات (علیه‌السّلام) بشنوند؛ اما آنها از این نعمت بی‌بهره مانده و بسیاری از آنها در مسیر گمراهی افتادند.
اگر عده‌ای از مؤمنان با آن‌که از جهت درک روز عید شادمانند، ولی با در نظرگرفتن مصائب اهل‌بیت (علیه‌السّلام) محزون باشند، موضوعی نیست که قابل درک نباشد، بلکه نشان از معرفت و محبت آنان است، همان‌طور که در دو عید مذکور و نیز در روز جمعه (به عنوان عید اسلامی) سفارش می‌شود به یاد
امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) و غیبت ایشان،
دعای ندبه قرائت شود که آن
دعا نیز دارای فرازهای حزن‌انگیزی است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «روز حزن اهل‌بیت بودن عید فطر و قربان»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۶/۲۹.
