رزیة الخمیس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: رزية الخميس، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)

پرسش: چرا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از «رزية الخميس» وصيت‌نامه‌اش را ننوشت؟

پاسخ: طبق روایاتی که شیعه و سنی نقل کرده‌اند، هنگامی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از مردم درخواست کرد تا قلم و دواتی بیاورند تا کتابی برای عموم بنویسد که مردم هرگز گمراه نشوند، خلیفه دوم مانع شد و پیام‌آور خدا را به هذیان‌گویی متهم کرد؛ اما در اینجا این شبهه پیش می‌آید که چرا پس از خروج مردم و تا چند روز بعد از این قضیه، حضرت وصیت‌نامه را ننوشتند؟ در ادامه پاسخ اجمالی به این شبهه می‌دهیم.

---

شیعه و سنی نقل کرده‌اند که برخی از اصحاب که موافق نوشتن این وصیت نامه عمومی بودند، بعد از خروج اهانت‌کنندگان خدمت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عرض کردند که آیا کاغذ بیاوریم تا آن کتاب را بنویسید؟ رسول خدا در جواب فرمود: آیا بعد از این که این سخن را گفتید؟ یعنی بعد از آن که مرا متهم به هذیان‌گویی کردید، بنویسم؟
در حقیقت حتی اگر رسول خدا این وصیت‌نامه را می‌نوشتند، باز هم گروه مخالف نمی‌پذیرفت و نوشتن وصیت‌نامه هیچ اثری نداشت؛ چراکه می‌گفتند پیامبر خدا این‌ مطلب را در زمانی نوشته است که دچار هذیان‌گوبی شده بود و هذیان‌های او (چه در سخن و چه در نوشته) اعتبار ندارد.

---

شیخ مفید (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) در کتاب الارشاد می‌نویسد:
فَلَمَّا اَفَاقَ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قَالَ بَعْضُهُمْ اَ لَا نَاْتِیکَ بِکَتِفٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَدَوَاةٍ؟ فَقَالَ: اَ بَعْدَ الَّذِی قُلْتُمْ؟ لَا وَ لَکِنَّنِی اُوصِیکُمْ بِاَهْلِ بَیْتِی خَیْراً. هنگامی که دوباره حال رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بهتر شد، برخی گفتند آیا اجازه می‌دهید تا دوات و شانه حاضر نماییم؟ حضرت فرمود: آیا بعد از این سخنی که گفتید؟ دوات و شانه نیاورید؛ ولی شما را سفارش می‌کنم که با اهل‌ بیتم به نیکی رفتار کنید.

---

و از علمای اهل‌ سنت نیز، محمد بن سعد در الطبقات الکبری و شهاب‌الدین نویری در نهایة الارب می‌نویسند:
عن بن عباس قال: اشتکی النبی (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) یوم الخمیس فجعل ـ یعنی بن عباس ـ یبکی ویقول: یوم الخمیس وما یوم الخمیس! اشتد بالنبی صلی الله علیه وسلم وجعه فقال: «ائتونی بدواة وصحیفة اکتب لکم کتابا لا تضلوا بعده ابدا». قال: فقال بعض من کان عنده: ان نبی الله لیهجر. قال: فقیل له: الا ناتیک بما طلبت؟ قال: اوبعد ماذا؟ قال: فلم یدع به.
از ابن عباس نقل شده است که بیماری رسول خدا در روز پنجشنبه شدت بیشتری گرفت. ابن عباس همواره گریه می‌کرد و می‌گفت: روز پنجشنبه، چه روز پنجشنبه‌ای! هنگامی بیماری رسول خدا شدید شد؛ فرمود: دوات و صحیفه‌ای بیاورید تا کتابی برای شما بنویسم که بعد از آن هرگز گمراه نشوید. برخی از کسانی که حضور داشتند، گفتند: به درستی که پیامبر خدا هذیان می‌گوید. ابن عباس می‌گوید: برخی دیگر گفتند: آیا آن‌چه را خواسته‌ای بیاوریم؟ رسول خدا فرمود: آیا بعد از آن چه گفتید؟ پس آن‌ها منصرف شدند.

بنابراین نسبت هذیان به پیامبر خدا، اصل مشروعیت گفتار و کردار و حتی عصمت حضرت را زیر سؤال برد؛ پس حتی اگر این منشور وحدت امت را می‌نوشت، باز هم اثری نداشت؛ بلکه ممکن بود همین نامه زمینه اختلاف دیگری را فراهم می‌کرد و عده‌ای به طرف‌داری از نامه و مشروعیت آن با اهانت‌کنندگان به نزاع و درگیری می‌پرداختند و... .

---