راه دست‌یابی به شرح صدر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ذکر،
شرح صدر، سینه گشاده،
تدبر در قرآن.
پرسش: چه عواملی در دست‌یابی انسان‌ها به شرح صدر تاثیرگذار هستند؟
پاسخ اجمالی: یاد خدا،
دعا، تدبر در قرآن،
تسبیح، و
یاد مرگ و
قیامت برخی از عوامل دست‌یابی به شرح صدر و گشادگی سینه برای دریافت معارف الهی هستند.
یکی از عواملی که موجب دست‌یابی به شرح صدر و گشادگی سینه برای دریافت معارف الهی و استفاده هرچه بهتر از آنها در ارتباط با مردم می‌شود، ذکر و یاد خدا است.
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «اَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛
و دل‌هایشان با یاد خدا آرامش می‌یابد.»
امام علی (علیه‌السّلام) نیز ذکر را از عوامل مؤثر در شرح صدر اعلام کرده است: «الذکر یشرح الصدر»؛
ذکر و یاد خدا سینه را گشاده می‌کند.
اگر برای شخصی معرفت حقیقی حاصل شد؛ یعنی معارف الهی درقلب وی جای گرفت و از
وسوسه‌های شیطان خالی شد؛ آن شخص نسبت به
خدای متعال، به باور حقیقی می‌رسد که سبب رابطۀ شدید بین او و خدای سبحان می‌شود که در اصطلاح به آن «
حبّ الهی» می‌گویند. دلی که محبت الهی در آن باشد، از نور الهی پر شده و به همان اندازه وسعت یافته و معارف بیشتری در آن جا گرفته و دوری او از تیرگی‌ها بیشتر و بیشتر شده و ارتباط او با مردم نیز رنگ خدایی می‌گیرد.
شرح صدری که از معرفت و حبّ الهی به دست آید سبب می‌شود تا دل انسان جایگاه دوست شود و به چنان نورانیتی دست یابد که او را آماده رفتن به مراحل بالاتر کند و به عشق حقیقی که دربردارنده بالاترین معرفت است، برساند.
«اَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ اَمْ عَلی قُلُوبٍ اَقْفالُها؛
آیا آنها در قرآن تدبر نمی‌کنند، یا بر دل‌هایشان قفل نهاده شده است؟»
«یَا اَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْکُم مَّوْعِظَة مِّن رَّبِّکُمْ وَ شِفَاء لِّمَا فِی الصُّدُورِ وَ هُدًی وَ رَحْمَة لِّلْمُؤْمِنِینَ؛
ای مردم، اندرزی از سوی پروردگارتان برای شما آمده، و درمان آنچه در سینه‌ها است، و
هدایت و
رحمت برای
مؤمنان شفای آنچه در سینه است.»
یکی از عواملی که در ایجاد شرح صدر نقش مهم و اساسی دارد، دعا کردن و درخواست از خداوند است. چنان‌که
حضرت موسی (علیه‌السّلام) از خداوند درخواست کرد:
«قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِیط؛
گفت پروردگارا سینه‌ام را آماده (برای پذیرش مسئولیت رسالت و مشکلات آن) ساز».
«وَ لَقَدْ نَعْلَمُ اَنَّکَ یَضیقُ صَدْرُکَ بِما یَقُولُونَ، فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَ کُنْ مِنَ السَّاجِدینَ؛
و به یقین ما می‌دانیم که سینه‌ات از آنچه آنها می‌گویند تنگ می‌شود. پس همراه با حمد و سپاس پروردگارت (او را) تسبیح و تقدیس کن و از سجده کنندگان باش.»
از این آیات استفاده می‌شود که
تسبیح و
سجده به درگاه الهی باعث شرح صدر خواهد شد؛ چرا که خداوند به پیامبرش می‌فرماید برای آن‌که از
استهزاء و سخنان انکارآمیز قوم خود افسرده خاطر هستی، به تسبیح و حمد خدای متعال بپرداز و با سجده در برابر او این اندوه از سینه‌ات زایل شده و شرح صدر خواهی یافت.
ابوذر غفاری از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سؤال کرد: چگونه انسان شرح صدر پیدا می‌کند؟ حضرت فرمود: هنگامی که نور به قلب انسان داخل شد، گسترده و باز می‌گردد. او پرسید: نشانه آن چیست؟ فرمود: نشانه آن توجه به
قیامت و جدا شدن از سرای غرور و آماده گشتن برای استقبال از مرگ پیش از رسیدن آن است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «راه دست‌یابی به شرح صدر»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۹/۲۹.
