دفن حضرت زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دفن، حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، شبانه.
پرسش: چرا حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) شبانه دفن شد؟
پاسخ: برخی ادعا کرده‌اند که دلیل دفن شبانه
حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) این بوده است که ایشان نمی‌خواستند اندازه جسدشان را
نامحرم ببیند؛ این در حالی‌است که از ادله دیگر روشن می‌شود علت این کار، اعلام اعتراض بوده و آن حضرت نمی‌خواستند افرادی که به ایشان
ستم کرده‌اند، بر جنازه‌اش
نماز بخوانند. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
گفته شده
حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را شبانه
دفن کرده‌اند، یکی از دلایلی که برای این کار ذکر شده این است که به خاطر
وصیت حضرت فاطمه به
اسماء بنت عمیس خانم حضرت
ابوبکر بود که نمی‌خواست اندازه جسدش را نامحرم ببیند.
دفن شبانه،
نماز بدون حضور و اطلاع
خلیفه، قبر پنهان، اسراری است که در درون خود پیام‌ها دارند. درست است که فاطمه این چنین خواست و این‌گونه
وصیت کرد؛ ولی چه اتفاقی افتاده است که زهرا (سلام‌الله‌علیها) وصیت تاریخی‌اش را با این در‌خواست‌ها به پایان می‌برد؟! ! مگر نه این است که خشم و ناراحتی‌اش را نسبت به دشمنانش اظهار می‌کند و در واقع چندین پرسش را در برابر نگاه‌های تیز بین مورخان و آیندگان می‌گذارد تا بپرسند: چرا قبر فاطمه پنهان است؟ و چرا دختر پیامبر شبانه و پنهانی دفن شد؟ و چرا
علی (علیه‌السّلام) بدون اطلاع ابوبکر و عمر بر وی نماز خواند؟ و…
آیا کسی که جانشین پیامبر بود (آن‌گونه که خود ادعا کرده‌اند) شایستگی نماز خواندن بر وی را نداشت؟
آری، فاطمه وصیت کرد که او را شبانه دفن نموده و هیچ‌یک از کسانی را که بر وی
ستم کرده‌اند، خبر نکنند، و این بهترین سند برای
شیعه است تا ثابت کنند که صدیقه شهیده مظلوم از
دنیا رفته و از افرادی که بر وی ستم کرده‌اند، هرگز راضی نشده است.
روایات فراوانی در کتاب‌های شیعه و
سنی بر این مطلب دلالت دارد که به اختصار چند
روایت را ذکر می‌کنیم:
محمد بن اسماعیل بخاری می‌نویسد:
«وَعَاشَتْ بَعْدَ النبی صلی الله علیه وسلم سِتَّةَ اَشْهُرٍ فلما تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ لَیْلًا ولم یُؤْذِنْ بها اَبَا بَکْرٍ وَصَلَّی علیها؛
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)، شش ماه پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زنده بود، زمانی که از دنیا رفت، شوهرش علی (علیه‌السّلام) او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را با خبر نساخت.»
ابن قتیبه دینوری در
تاویل مختلف‌الحدیث می‌نویسد:
«وقد طالبت فاطمة رضی الله عنها ابا بکر رضی الله عنه بمیراث ابیها رسول الله صلی الله علیه وسلم فلما لم یعطها ایاه حلفت لا تکلمه ابدا واوصت ان تدفن لیلا لئلا یحضرها فدفنت لیلا؛
فاطمه از ابوبکر میراث پدرش را خواست، ابوبکر نپذیرفت، قسم خورد که دیگر با او (ابوبکر) سخن نگوید و وصیت کرد که شبانه دفن شود تا او (ابوبکر) در دفن وی حاضر نشود».
عبدالرزاق صنعانی می‌نویسد:
عن بن جریج وعمرو بن دینار ان حسن بن محمد اخبره: «ان فاطمة بنت النبی صلی الله علیه وسلم دفنت باللیل قال فرَّ بِهَا علی من ابی بکر ان یصلی علیها کان بینهما شیء؛ فاطمه دختر پیامبر شبانه به خاک سپرده شد، تا ابوبکر بر وی نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود».
و در ادامه نیز می‌گوید:
عبدالرزاق عن بن عیینة عن عمرو بن دینار «عن حسن بن محمد مثله الا انه قال اوصته بذلک؛ از حسن بن محمد نیز همانند این روایت نقل شده است؛ مگر این‌که در این روایت قید شده است که خود فاطمه این چنین وصیت کرده بود».
و
ابن‌بطال در
شرح صحیح بخاری می‌نویسد:
«اجاز اکثر العلماء الدفن باللیل... ودفن علیُّ بن ابی طالب زوجته فاطمة لیلاً، فَرَّ بِهَا من ابی‌بکر ان یصلی علیها، کان بینهما شیء؛
اکثر علما دفن جنازه را در شب اجازه داده‌اند. علی بن ابوطالب، همسرش فاطمه را شبانه دفن کرد تا ابوبکر به او نماز نخواند؛ چون بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود».
ابن ابی‌الحدید به نقل از
جاحظ (متوفای ۲۵۵) می‌نویسد:
«وظهرت الشکیة، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلک من فاطمة (علیهاالسّلام) انها اوصت ان لا یصلی علیها ابوبکر؛
شکایت و ناراحتی فاطمه (از دست غاصبین) به حدی رسید که وصیت کرد ابوبکر بر وی نماز نخواند».
و در جای دیگر می‌نویسد:
«واما اخفاء القبر، وکتمان الموت، وعدم الصلاة، وکل ما ذکره المرتضی فیه، فهو الذی یظهر ویقوی عندی، لان الروایات به اکثر واصح من غیرها، وکذلک القول فی موجدتها وغضبها؛
مخفی کردن مرگ فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و محل دفن او و نماز نخواندن ابوبکر و عمر و هر آن‌چه که
سید مرتضی گفته است، مورد تأیید و قبول من است؛ زیرا روایات بر اثبات این موارد صحیح‌تر و بیش‌تر است و همچنین ناراحتی و
خشم فاطمه بر شیخین نزد من از اقوال دیگر اعتبار بیشتری دارد.»
هر چند که سبب وصیت صدیقه طاهره در میان شیعیان مشخص و اجماعی است، اما در عین حال به یک
روایت و سخن اشاره می‌کنیم.
مرحوم
شیخ صدوق در علت دفن شبانه آن حضرت می‌نویسد:
«عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَبِی حَمْزَةَ عَنْ اَبِیهِ قَالَ سَاَلْتُ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السّلام) لِاَیِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ (علیهاالسّلام) بِاللَّیْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِاَنَّهَا اَوْصَتْ اَنْ لا یُصَلِّیَ عَلَیْهَا رِجَالٌ
[الرَّجُلانِ
]؛
علی بن ابوحمزه از
امام صادق (علیه‌السّلام) پرسید: چرا فاطمه را شب دفن کردند نه
روز؟ فرمود: فاطمه (سلام‌الله‌علیها) وصیت کرده بود تا در شب وی را دفن کنند تا ابوبکر و عمر بر جنازه آن حضرت نماز نخوانند.»
مرحوم
صاحب مدارک (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) می‌گوید:
«انّ سبب خفاء قبرها (علیهاالسّلام) ما رواه المخالف والمؤالف من انها (علیهاالسّلام) اوصت الی امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) ان یدفنها لیلا لئلا یصلی علیها من آذاها ومنعها میراثها من ابیها (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)؛
علت مخفی بودن محل دفن فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آن‌گونه که مخالف و موافق نقل کرده‌اند این است که آن حضرت به امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) سفارش کرد تا او را شبانه دفن کند تا آنان که او را
اذیت کرده و از
ارث پدرش محروم کرده بودند بر وی نماز نخوانند.»
با توجه به مدارک موجود و اعتراف بزرگان
اهل سنت، دلیل دفن شبانه آن حضرت وصیت آن حضرت بود که نمی‌خواست افرادی که بر او ستم کرده‌اند، بر جنازه‌اش نماز بخوانند و با این کار خشم خود را از غاصبان
خلافت جاودانه ساخت.
مؤسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «چرا حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) شبانه دفن شد؟».
