دعای ختم قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعای ختم قرآن.
پرسش: دعاهایی که پس از
ختم قرآن کریم خوانده می‌شود، کدام است؟
پاسخ: ختم قرآن کریم توفیقی است که از ناحیه پروردگار نصیب انسان‌های وارسته می‌گردد؛ ازاین‌رو ختم‌کننده قرآن کریم باید قدر این
نعمت بزرگ را بداند. هر دعایی را می‌توان برای ختم قرآن کریم خواند. در منابع روایی دعاهای بسیاری برای ختم
قرآن کریم آمده که متن آن‌ها بسیار به هم نزدیک است.
واژه «ختم» در
لغت به معنای رسیدن به پایان هر چیز است و «ختم» به معنای مُهر نهادن بر چیزی و «ختام» به معنای مُهر، نیز از ریشه این کلمه گرفته شده است.«ختم قرآن» به معنای
قرائت و
تلاوت آن از آغاز تا پایان است.
ختم قرآن کریم در صورتی از ارزش‌های راستین معنوی برخوردار است که
قاری قرآن کریم، به معارف بلند قرآن کریم دست یازد و آداب و ادب
قرائت و اصول
تجوید را رعایت کند و تا می‌تواند، به معانی و پیام‌های آسمانی توجه کند. در این باره، سفارش‌های فراوانی در
قرآن کریم آمده است که از جمله آن:
سوره «ص» آیه ۲۹؛
سوره محمد، آیه ۲۴؛
سوره مؤمنون، آیه ۶۸ و... می‌باشد.
ختم قرآن کریم توفیقی است که از ناحیه پروردگار نصیب انسان‌های وارسته می‌گردد؛ ازاین‌رو ختم‌کننده قرآن کریم باید قدر این
نعمت بزرگ را بداند. با ختم قرآن کریم دریچه‌هایی از توفیقات الهی به سوی
انسان باز می‌شود که باید از این موقعیت استفاده کرد و با
دعا به درگاه
خداوند ، خواستار تداوم این توفیقات شد.
درباره کم‌ترین زمان برای ختم قرآن کریم، روایت‌های گوناگون از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و
ائمه (علیه‌السلام) در دست است. طبق بیش‌تر
روایت، کم‌ترین زمان مناسب برای ختم کامل قرآن کریم، سه
روز است و بیش‌ترین و بلندترین زمان، شش ماه است.
(دوبار در سال)
روزهای
عرفه،
جمعه، دوشنبه و پنج‌شنبه، به ترتیب بهترین و شایسته‌ترین روزها برای
ختم قرآن مجید تعیین شده است. دهه پایان
ماه رمضان و دهه اول
ذی‌الحجه، بهترین دهه و ماه
رمضان، بهترین و با ارزش‌ترین ماه برای ختم قرآن کریم است.
هر دعایی را می‌توان برای ختم قرآن کریم خواند. در منابع روایی دعاهای بسیاری برای ختم قرآن کریم آمده که متن آن‌ها بسیار به هم نزدیک است. در این نوشتار به چند نمونه از آن اشاره می‌شود:
«عاصم» یکی از
قرّاء سبعه از «رزین جُبَیش» نقل می‌کندکه قرآن کریم را در
مسجد کوفه از اول تا آخر برای
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) قرائت کردم، حضرت پس از تمام شدن آن به من فرمود: ای زرین! هنگامی که قرآن کریم را ختم کردی، این دعا را بخوان: زیرا حبیب من
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دستور داد، هنگام ختم قرآن کریم،
خدا را این‌گونه ندا کنم:
«
اَللّهمَّ انّی اَسئلُکَ اجناتَ المُخبتینَ، وَ اِخلاصَ المُوقنینَ، وَ مُرافَقَة الابرارِ، وَ اِستحقاقَ حقائقِ الایمانِ، وَ الغَنیمَةَ مِن کُلّ بِرّ، وَ السَّلامَةَ مِن کُلِ اِثمٍ وَ وُجُوبَ رَحمَتِکَ، وَ عَزائمَ مَغفَرَتِکَ، وَ الفُوزَ بِالجَنَّة وَ النَّجاةَ مِنَ النّار؛ ِ
پروردگارا! از تو فروتنی خاشعین و
اخلاص اهل
یقین را می‌خواهم،
دوستی و رفاقت خوبان و رسیدن به حقایق
ایمان را می‌طلبم. غنیمت بردن از هر کار نیکی و پیراستگی از هر
گناه را، فرود آمدن رحمتت را،
آمرزش گناهان را، دست‌یابی به
بهشت و نجات از
آتش جهنم را از تو درخواست دارم».
مرحوم
علامه مجلسی در کتاب
بحارالانوار نقل می‌کند:
امام علی (علیه‌السلام) هنگام ختم قرآن کریم، این
دعا را می‌خواندند:
«
اللّهُمَّ اشرَح بِالقُرانَ صَدری وَ استَعمِل بِاالقُرآنِ بَدَنی وَ نَوّر بِالقُرآنِ بَصَری وَ اَطلِق بِالقُرآنِ لِسانی وَ اَعِنّی عَلَیه ما اَبقَیتَنی، فَاِنّهُ لا حَولَ وَ لا قُوَّة اِلاّ بِکَ؛
بار خدایا! سینه‌ام را با
قرآن گشاده گردان، جسمم را با قرآن به خدمت بگیر، چشمم را با قرآن نورانی نما، زبانم را با قرآن گویا کن و تا زنده‌ام مرا در راه قرآن یاری کن، که هیچ نیرو و قدرتی جز تو نیست».
یکی از دعاهای جامع و کامل ختم قرآن کریم، دعایی است که از سید الساجدین
امام زین العابدین (علیه‌السلام) رسیده است که در برخی کتاب‌های قرآنی و پایان قرآن‌ها، همه آن یا قسمتی از آن را ذکر کرده‌اند. به جهت طولانی بودن دعا، به بعضی قسمت‌های مهم آن اشاره می‌شود.
ابتدای دعا این چنین است:
«
اللّهُمَّ اِنّکَ اَعَنتَنی عَلی خَتم کِتابِکَ، الَّذی اَنزَلَتَهُ نُوراً، وَ جَعَلتَهُ مُهَیمِناً عَلی کُلِّ کِتابٍ اَنزَلتَهُ، وَ فَضَّلتَهُ عَلی کُلِّ حَدیثٍ قَصصتَِهُ وَ فُرقانَاً فَرَقْتَ به بَینَ حَلالِک وَ حَرامِکَ...؛
بار خدایا! مرا به ختم کتابت یاری بخشیدی، کتابی که همچون نور نازلش فرموده‌ای، و بر همه کتاب‌هایی که فرو فرستاده‌ای، گواه و از هر سخنی که سروده‌ای برتر گردانده‌ای، همان کتابی که جداگر بین
حلال و حرامت ساخته‌ای...».
«
... اللّهم صلِّ علی محمدٍ و آلِهِ، وَ احطُط بِالقرآنِ عَنّا ثِقلَ الاَوزارِ، وَهَب لَنا حُسنَ شَمائِلِ الابرارِ، وَاقفُ لنا آثار الّذینَ قامُوا لَکَ بِهِ آناء اللَّیل وَ اَطرافَ النَّهارِ، حَتّی تُطَهّرنا مِن کُلّ دَنَسٍ بِتَطهِیرهِ و تَقفویها آثارَ الّذینَ استَضآءوا بِنُورِه وَ لَم یُلهِهِمُ اَلاَمَلُ عَنِ العَمَلِ فَیَقطَعُهُم بِخُدَعِ عُرُورِهِ؛
پروردگارا! بر
محمد و آل او درود فرست و به یمن قرآن کریم، بار گران گناهان از دوش ما برگیر و به ما خلق و خوی نیکان بخش، و ما را پیرو راه کسانی بگردان که در دل شب‌ها و آغاز و انجام روزها، با
تمسک به آن در کار تو می‌کوشند، تا به پالایش آن، ما را از هر آلایش پاکیزه بداری. ما را پیرو راه کسانی بگردان که چراغ دل از پرتو آن می‌افروزند و شهد آرزو آنان را از جهد تکاپو باز ندارد و آرزو راه آنان را به فتنه‌های فریبش نزند ...».
بخش پایانی دعای این چنین است:
«
... اَللّهمَّ اجزِهِ بِما بَلَّغَ مِن رِسالاتِکَ وَ اَدّی مِن آیاتِکَ وَ نَصَحَ لِعبادِکَ وَ جاهَدَ فی سَبیلِکَ اَفضَلَ ما جَزَیتَ اَحَداً مِن مَلائکَتِکَ المقرَّبینَ وَ انبیائکَ المُرسَلینَ المُصطَفَینَ و السلام علیه و علی آلِهِ الطّیّبینَ الطاهرین و رحمة الله و برکاته؛
بار خدایا! از آن‌که رسالات و آیات تو را رسانده است و
خیر بندگانت را خواسته است و در راهت به جان کوشیده است، برترین جزایی را که به
فرشتگان برکشیده است و به
پیامبران برگزیده است، می‌بخشی به او ارزانی دار، و
سلام و
رحمت و
برکات الهی بر او و خاندان پسندیده و پاک او باد».
۱. امام علی بن الحسین (علیه‌السلام)، صحیفه کامله سجادیه، ترجمه محمدتقی خلجی.
۲. مهری مشایخی، آداب تلاوت قرآن.
۳. ابوالفضل علّامی، آشنایی با آداب تلاوت قرآن.
۴. بهاءالدین خرم‌شاهی، قرآن‌پژوهی.
۵. مصطفی اسرار، دانستنی‌های قرآن.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دعای ختم قرآن کریم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۷/۲۶.
