خانواده در برزخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خانواده، عالم برزخ، ایمان، عمل صالح.
پرسش: آیا در برزخ خانواده‌ها یکدیگر را می‌بینند و در کنار هم خواهند بود؟
پاسخ: ملاک هم‌جواری در
عالم برزخ به
ایمان و عمل شخص بستگی دارد. اگر دو نفری که در
دنیا قرین هم هستند و با هم
زندگی می‌کنند، بخواهند در عالم برزخ هم کنار هم باشند و از نعمت‌های الهی برخوردار باشند، باید راه ایمان و عمل صالح را در زندگی دنیوی خویش پیش گیرند؛ ازاین‌رو برخی
ارواح (همچون ارواح
انبیا و
ائمه (علیهم‌السلام)) در کنار هم و در اعلی مرتبه
برزخ قرار دارند و ارواح
مؤمنین هم در کنار هم خواهند بود.
بسیاری از حقایق هستی ـ و خصوصاً حقایقی که در ماورای
جهان طبیعت وجود دارد ـ برای ما مجهول است. عالم برزخ نیز از جمله حقایق هستی است که تا بدان‌جا منتقل نشویم، حقایق آنجا را چنانچه هست، در‌نمی‌یابیم و راهی برای آشنایی ما با عالم پس از
مرگ جز از راه
آیات و
روایات ممکن نیست، باید در تمام مسائل و حتی در تشبیهات نیز از خود روایات کمک بگیریم.
عالم برزخ، عالمی است میان
دنیا و آخرت که گاهی به آن
عالم مثال نیز گویند.
پس فاصله بین مرگ و
قیامت «عالم برزخ» نامیده شده و
مردگان تا برپایی قیامت در عالم برزخ به سر می‌برند.
در جهان برزخ،
ماده در کار نیست؛ ولی بعضی از آثار ماده (مانند شکل و کمیّت و مکان) را دارا می‌باشد. در آنجا شکل و صورت و خصوصیات صورت محسوسه وجود دارد؛ ولی ماده ندارد؛ البته صورت‌هایی که در آنجا وجود دارد، به مراتب از موجوداتی که در عالم ماده و دنیا وجود دارد، قوی‌تر است.
پس بدن برزخی، نه مادی محض است (مانند بدن دنیوی)؛ نه غیر مادی محض (مانند بدن قیامتی)؛ بلکه بدنی است که در قالب جسم طبیعی دنیوی نیست و در عین حال برخی از آثار جسم طبیعی چون شکل و‌اندازه و مقدار را دارد.
روایات نیز به صراحت بیانگر این حقیقت‌اند که بدن برزخی شبیه بدن دنیوی است.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «ارواح
مؤمنان (در برزخ) در بدن‌هایی شبیه بدن‌های دنیوی آنان است».
و در جمله دیگر می‌فرمایند: «ارواح انسان‌ها (در برزخ) به صورت جسدهای دنیوی‌اند».
اما اینکه امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «بدن‌هایی شبیه بدن‌های دنیوی» یا «در صورت جسدهای دنیوی» خواستند شباهت را برسانند نه یکسان بودن را.شبیهِ آن است؛ چون شکل، مقدار و اندازه دارد و اگر فرد مرده‌ای، مرده دیگر را در این قالب مشاهده کند، او را می‌شناسد؛ چنان‌که در
خواب، آدمی صورت خود را به شکل دنیوی با دیگران در سرور یا رنج می‌بیند؛ اما عین شکل دنیوی خود نیست؛ چون می‌تواند بدون وسایل و ابزار مادی مثلاً مسافت طولانی را سیر کند یا در هوا پرواز کند.
روح انسان بعد از ورود به عالم برزخ به مقتضای افکار و عقایدی که دارد در شرایط خاص و در مسیر مخصوصی قرار می‌گیرد و بعد از تعیین شرایط و وضع و مسیر مشخص و بعد از روشن شدن عالم خاص هر انسان، اوصاف و
اخلاق و
اعمال هم به اندازه‌ای که نظام برزخی ایجاب می‌کند، نقش خود را خواهند داشت.
ارواح اموات (
مؤمن و
کافر) به حسب نقل روایات، در
عالم برزخ یکدیگر را ملاقات می‌کنند و با هم گفت‌و‌شنود دارند (البته هر یک از
مؤمنین و کفار در مکانی مخصوص به خود). هرگاه مثلاً مؤمنی از دنیا می‌رود، همه آنهایی که با این مؤمن
دوستی، خویشاوندی یا هر
علاقه دیگری داشته‌اند، او را ملاقات می‌کنند و از او، احوال آنهایی را که هنوز در دنیا هستند، می‌پرسند.
امام صادق (علیه‌السلام) در ضمن حدیثی می‌فرمایند: ارواح شبیه جسدها هستند. در
بهشت (بهشت برزخی) از میوه‌های درخت‌ها استفاده می‌کنند، هم‌دیگر را می‌شناسند و از هم‌دیگر پرسش و پاسخ دارند. وقتی یکی از افراد
دنیا بمیرد، روحش به عالم برزخ می‌رود و ارواح دیگر به ملاقات او می‌آیند.
و در
حدیث دیگری به نقل از حبه عرنی آمده است که: همراه حضرت
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به خارج از شهر کوفه رفتیم، وقتی به
وادی‌السلام رسیدیم، حضرت توقف کردند و مثل اینکه عده‌ای را مخاطب قرار داده و با آنها سخن می‌گویند. ایستادند، من مدتی ایستادم تا خسته شدم، گویا هنوز حضرت با آنها
سخن می‌گفتند .... (سپس) حضرت فرمودند: ای حبّه! این ایستادن من با آنها (ارواح مؤمنین) یک لحظه
انس و سخن کوتاهی بود.پرسیدم: ای امیرالمؤمنین! واقعاً چنین است؟ فرمودند بلی. اگر پرده از جلوی چشمانت کنار رود، خواهی دید که گروه‌گروه و حلقه‌حلقه، اطراف هم با حالت خضوع و خشوع نشسته‌اند و با هم سخن می‌گویند .... و سپس فرمودند: هر مؤمنی که از دنیا می‌رود، به
روح او گفته می‌شود: به ارواح دیگر مؤمنان در وادی‌السلام ملحق شو، او نیز، به جمع آنها می‌پیوندد و این وادی‌السلام، قطعه‌ای از بهشت برین است.
از مباحث بالا می‌توان این نتیجه را گرفت که ملاک هم‌جواری در عالم برزخ بستگی به
ایمان و
عمل شخص دارد. اگر دو نفری که در دنیا قرین هم هستند و با هم
زندگی می‌کنند و بخواهند در عالم برزخ هم کنار هم باشند و از
نعمات الهی برخوردار باشند، باید راه ایمان و عمل صالح را در زندگی دنیوی خویش، پیش گیرند؛ لذا ارواحی همچون ارواح
انبیا و
ائمه (علیهم‌السلام) در کنار هم و در اعلی مرتبه
برزخ قرار دارند و ارواح مؤمنین هم در کنار هم خواهند بود.
۱. اسدی، علی‌محمد، حیات پس از مرگ، دفتر تبلیغات اسلامی.
۲. قریشی، سیدعلی‌اکبر، سیری در عالم برزخ، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۶ش.
۳. شیخ‌عباس قمی، منازل الآخره.
۴. علامه محمد‌حسین تهرانی، معاد‌شناسی، ج۱ و ۲.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خانواده در برزخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۲.
