حقوق متقابل استاد و شاگردان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: استاد،
شاگردان،
معلم، دانشجویان.
پرسش: حقوق متقابل استاد (معلم) و شاگردان (دانش آموزان، دانشجویان) کدام است؟
پاسخ: استاد و شاگرد وظایف و حقوق متعددی بر گردن یکدیگر دارند که می‌توان آنها را به دو قسمت تقسیم کرد: ۱- وظایف معلم نسبت به شاگرد که شامل وظایف اخلاقی تربیتی و وظایف علمی آموزشی است. ۲- وظایف شاگرد نسبت به معلم و استاد.
وظایف معلم نسبت به شاگرد که در دو بخش طبقه بندی می‌شود:
الف: وظایف اخلاقی، تربیتی که عبارتند از:
۱. لطف و
محبت نسبت به شاگرد.
۲.
فروتنی و نرمش نسبت به شاگردان.
۳. تفقد از احوال دانشجویان و شاگردان.
۴. اطلاع از نام و مشخصات شاگرد.
۵. احترام به شخصیت شاگرد و اعتراف به اهمیت افکار او.
۶. رعایت مساوات در توجه و محبت به شاگردان.
۷. رعایت سابقه شاگردان.
و توجه به مزایای آنها (در علم و شایستگی).
۸. معرفی متعلمان شایسته به شاگردان.
۹. نشستن آمیخته با
نزاکت و
ادب.
۱۰. متانت و وقار در جلسه درس.
۱۱. ایجاد حس مسئولیت و
انضباط در شاگردان.
۱۲.
رفق و مدارا با شاگرد و اهتمام به پرسش‌های او.
۱۳. محبت و التفات و گشاده‌رویی نسبت به شاگردان تازه وارد.
۱۴. اعتراف به عجز و ناتوانی در مسائلی که بدانها احاطه ندارد.
۱۵. تذکر لغزش‌ها و اشتباهات تدریسی، قبل از پایان یافتن درس.
۱۶. درنگ نمودن در جلسه، پس از پایان گرفتن درس.
۱۷. تعیین مبصر و نماینده برای شاگردان.
۱۸. پایان دادن درس‌ها با نصایح اخلاقی و
دعا.
ب. وظایف علمی و آموزشی که عبارتند از:
۱. گام به گام پیش بردن شاگردان به لحاظ علمی و عملی.
۲. ایجاد شوق و دلبستگی به علم ودانش در شاگردان.
۳. کوشش در تفهیم مطالب با رعایت استعداد شاگرد.
۴. ذکر ضوابط و قواعد کلی علوم ضمن تدریس آنها.
۵.
تشویق شاگردان به اشتغالات علمی و تحریص بر تکرار دروس.
۶. طرح مسائل دقیق و پرسش از شاگردان.
۷. استفاده از بهترین قواعد و روش تدریس و تفهیم به شاگردان.
۸. رعایت ترتیب منطقی علوم و دانش‌ها.
۹. رعایت اعتدال و اقتصار در بیان و توضیح مطالب.
۱۰. توجه به فضای مناسب کلاس (به دور از هر گونه عوامل آزار دهنده).
۱۱. توجه به مصالح شاگردان در تعیین وقت تدریس.
۱۲. توجه به صدا و بیان به هنگام تدریس.
۱۳. حفظ نظم جلسه درس.
حقوق معلم بر شاگرد عبارتند از:
۱. ارج نهادن به استاد و تجلیل از مقام
علم و دانش.
۲.
تواضع و فروتنی در برابر استاد.
۳. دوری کردن از صحبت آمرانه با استاد.
۴. با احترام یادکردن از استاد.
۵. سرمشق گرفتن از استاد.
۶. سپاسگزاری از ارشاد و هشدار‌های استاد.
۷. تحمل تندی‌های احتمالی استاد.
۸. در انتظار استاد و شرفیابی به محضر او.
۹. عدم ایجاد مزاحمت برای اشتغالات استاد.
۱۰. آراستن و پیراستن برون و درون به هنگام ورود بر استاد.
۱۱. عدم تحمیل وقت تدریس بر استاد.
۱۲. عدم مزاحمت برای استراحت استاد.
۱۳. نشستن با نزاکت و ادب در محضر استاد.
۱۴. مراقبت از حالات و رفتار خود در محضر استاد.
۱۵. تنظیم صدا و گفتار و تلطیف آن در محضر استاد.
۱۶. جبران و تدارک کمبودهای سخن استاد با اشارات لطیف.
۱۷. پیشی نگرفتن شاگرد به پاسخ پرسش‌ها در محضر استاد.
۱۸.
تمرکز حواس و استماع دقیق به سخنان استاد.
۱۹. ارج نهادن به توضیحات استاد.
۲۰. عدم تکرار سؤال‌های فرساینده و تلف کننده فرصت.
۲۱. سؤال به موقع از استاد.
۲۲. طرح سؤالات خوش‌آیند و دل‌نشین.
۲۳. دوری نکردن از سؤال و پرسش به خاطر شرم و
حیا.
۲۴. شهامت شاگرد در اعتراف به عدم درک مطالب علمی.
۲۵. حفظ حریم استاد در همه حال.
۲۶. دوری کردن از بدگویی استاد.
۲۷. دفع هرگونه اتهام ناروا از ساحت استاد.
۲۸. عیب‌های استاد را بپوشاند و مناقب و خوبی‌های او را ظاهر نماید.
۲۹. با دشمنان او مجالستی نداشته باشد و دشمنان او را دوست خود نداند.
۳۰. بخاطر
خدا از او
علم بیاموزد.
۳۱. رعایت سکوت در مجلس درس.
برای اطلاع بیشتر به کتاب «آداب تعلیم و تربیت در اسلام» ترجمه دکتر سید محمدباقر حجتی مراجعه فرمایید.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حقوق متقابل استاد و شاگردان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۹/۹.
