توحید صفاتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خداوند، توحید صفاتی،
توحید،
صفات خدا پرسش: توحید صفاتی یعنی چه؟
مقصود از توحید صفاتی این است که صفات خدا عین ذات او است؛ یعنی اگر می گوییم: خدا عالم است، به این معنا نیست که
ذات خدا جدا، و علم او جدا است، بلکه معنای آن این است که خدا عین علم است. همین‌طور وقتی گفته می شود خدا توانا و زنده است معنایش این نیست که توانایی و زنده بودن، زاید بر ذات او است، بلکه منظور این است که ذات او، عین قدرت و
حیات خدا است؛ زیرا در غیر این صورت، نتیجه این می شود که خدا از دو جزء (ذات و صفت) مرکب باشد و ترکیب مستلزم احتیاج و نیاز است و نیاز با خدا بودن که باید از هر جهت غنی و بی‌نیاز باشد، سازگار نیست.
به عبارت دیگر؛ هرگاه بگوییم که
خداوند از ترکیب «ذات» و «صفت» پدید آمده است در این صورت خداوند مرکبی می‌شود که به اجزای خود احتیاج دارد؛ یعنی اگر هر یک از این دو جزء نباشد خدایی وجود نخواهد داشت.
این‌جا است که بر پایه
برهان فلسفی می گویند:
ذات خداوند عین صفات او و ذات او همان
علم،
قدرت و دیگر
صفات ذاتی او است، و هم‌چنان که ذات خدا عین صفات او است، هم‌چنین هر یک از صفات او عین صفات دیگر است؛ یعنی حقیقت علم او غیر از قدرت او نیست تا بگوییم: قسمتی از ذات او را علم و قسمت دیگر را قدرت تشکیل می‌دهد، بلکه سراسر ذات او علم، قدرت و دیگر صفات ذاتی او می‌باشد و نیز صفات او عین یک دیگرند؛ زیرا اگر چنین، نباشد، باز موضوع ترکیب ذات از دو جزء ( مانند علم و قدرت) پیش می‌آید و ترکیب همان‌طور که گفته شد با خداوند بودن سازش ندارد.
توحید صفاتی، متعلّق به صفات ذات است، نه صفات فعل. به سخن دیگر، صفات ذاتی، مانند علم و قدرت، عین ذات خدای متعال هستند؛ امّا صفات فعل، مانند اراده و کلام، از افعال او و حادث هستند.
برخی محقّقان، توحید صفاتی را به معنای توحید خدای سبحان در
صفات کمالی گرفته‌اند
و این نظر، برآمده از برخی احادیث است، مانند:
«کُلُّ عَزیزٍ غَیرَهُ ذَلیلٌ، و کُلُّ قَوِیٍّ غَیرَهُ ضَعیفٌ، و کُلُّ مالِکٍ غَیرَهُ مَملوکٌ...؛
هر عزیزی غیر از او خوار، هر نیرومندی جز او ناتوان، و هر مالکی غیر از او مملوک است....» (منظور، این است که غیر خدا، عزّت و نیرومندی خود را از خدا می‌گیرند و در حقیقت، عزیز و قوی نیستند و در برابر قوی‌تر از خود، شکست‌پذیرند، در حالی که خدا، تنها وجود شکست‌ناپذیر و مستقل و نیرومند است.)
اقسام و مراتب توحید، سؤال ۱۹۱۳ (سایت:۳۴۴۵).
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «توحید صفاتی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۲۴. حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «توحید صفاتی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۱۹.
