امام زمان و توبه انسان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف)، ایمان،
توبه، امام مهدی (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف)، کافران، دوران ظهور، تفسیر آیه ۱۵۸ انعام.
پرسش: براساس آیه ۱۵۸ سوره انعام،
وضعیت توبه انسان‌ها در دوران ظهور امام مهدی (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) چگونه است؟ آیا راه توبه در آن زمان بسته است؟ (در زیارت آل‌یاسین آمده است که «
یَوْمَ یَأْتی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فی إیمانِها خَیْراً»، آیا این از صفات دوران ظهور است و اگر این چنین است، یعنی راه توبه در دوران ظهور بر ستمگران بسته است؟).
پاسخ: درباره مفهوم عبارت «بعض آیات پروردگار»، دیدگاه‌هایی بیان شده است که در ذیل می‌آید.
در ابتدا باید دانست که این بخش از
دعا («
یَوْمَ یَأْتی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فی إیمانِها خَیْراً»)، در واقع بخشی از آیه ۱۵۸ سوره انعام است که عبارات کامل آن چنین است: «
هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاَّ أَنْ تَأْتِیَهُمُ الْمَلائِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ أَوْ یَأْتِیَ بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ یَوْمَ یَأْتی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فی إیمانِها خَیْراً قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ»؛
«آیا جز این انتظار دارند که فرشتگان (مرگ) به سراغشان آیند، یا
خداوند (خودش) به سوی آن‌ها بیاید، یا بعضی از آیات پروردگارت (و نشانه‌های
رستاخیز)؟! اما آن روز که بعضی از
آیات پروردگارت تحقق پذیرد، ایمان آوردن افرادی که قبلاً
ایمان نیاورده‌اند، یا در ایمانشان عمل نیکی انجام نداده‌اند، سودی به حالشان نخواهد داشت! بگو: «(اکنون که شما چنین انتظارات نادرستی دارید،)
انتظار بکشید ما هم انتظار (کیفر شما را) می‌کشیم!».
در توضیح این‌که منظور از بعض آیات پروردگار چیست؟
گفته شده که یا منظور، وقوع حادثه‌ای است که
حیات دنیایی را تبدیل به
حیات برزخی می‌کند و زمان
عمل به پایان می‌رسد و زمان رسیدن به
پاداش شروع می‌شود که همان
مرگ باشد.
و یا منظور، نشانه‌ای است که مستلزم مستقر شدن ملکه
کفر و انکار در
قلب این‌گونه افراد باشد؛ به گونه‌ای که نتوانند به
توحید اقرار کنند و فقط به
زبان و آن هم به خاطر
ترس از
عذاب اظهار ایمان می‌کنند که در هیچ‌کدام از این دو صورت این نوع ایمان و عمل پذیرفته‌شدنی نیست.
با این حال در سخنان
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و
ائمه اطهار (علیهم‌السلام) آمده است که این آیه شریفه، اشاره به وقایع زمان
ظهور حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) دارد.
زراره، حمران و
محمد بن مسلم، از
امام باقر (علیه‌السلام) و
امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده‌اند: «منظور از بعض آیات پروردگار،
طلوع کردن خورشید از سمت مغرب و خارج شدن جنبنده‌ای (دابه) از
زمین و دجال است. در این زمان کسی که بر انجام
گناه اصرار ورزیده و عملی طبق ایمانش انجام نداده باشد، برایش ایمان آوردن بعد از وقوع این آیات، نفعی نخواهد داشت».
اهل سنت نیز شبیه این دسته از
روایات را نقل کرده‌اند و برخی به قبول نشدن
توبه در این
روز تصریح کرده‌اند.
به هر ترتیب، آن روز که خورشید از مغرب طلوع می‌کند، روزی است که
قدرت و سلطنت خدا ظهور پیدا می‌کند و مردم به اجبار به سمت ایمان آوردن سوق داده می‌شوند؛ ولی نفعی برایشان نخواهد داشت.
برخی روایات دیگر، این موضوع را مربوط به زمان خالی شدن زمین از
حجت الهی عنوان کرده و گفته‌اند: همیشه بر روی زمین حجت الهی وجود دارد، مگر چهل روز قبل از وقوع حادثه
قیامت که حجت الهی از روی زمین برداشته می‌شود و در این مدت ایمان کسی که قبلاً
ایمان نیاورده، پذیرفته نمی‌شود.
نتیجه این‌که موضوع مورد بحث مربوط به زمان
ظهور حضرت قائم (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) است و به دلیل اضطراری بودن ایمان آوردن کافران، این ایمان از آن‌ها پذیرفته نمی‌شود. به دیگر سخن، گروهی از سرکردگان
کفر و
شرک، دیگر با ظهور نشانه‌های شکست خویش نمی‌توانند در آن زمان، ریاکارانه خود را
تواب نشان دهند؛ اما این‌گونه نیست که در آن زمان هیچ فردی نتواند
توبه کند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «امام زمان و توبه انسان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
