برتری قلم علما بر خون شهدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روز قیامت، خون شهدا، قلم علما.
پرسش: آیا منبع معتبری برای حدیث زیر وجود دارد؟
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «زمانی که روز قیامت شود، خدای (عزّ‌وجلّ) مردم را در یکجا جمع می‌کند و ترازوهای عدالت گذاشته می‌شود و خون شهیدان با قلم دانشمندان وزن‌کشی می‌شود، پس قلم عالمان بر خون شهیدان برتری می‌کند.»
پاسخ: ارزش علم و آثار آن، بیشتر از آثار
شهادت در راه خدا علیه دشمنان دین است. هر چند که
شهید با
جهاد و جان‌فشانی، مانع پیروزی و تسلط کافران بر مسلمانان می‌شود، اما نتیجه آن حفظ جان و بدن مسلمانان است، ولی عالم فرزانه و متّقی، از اصل دین محافظت می‌کند و شیطان‌ها را از گمراه کردن مردم باز می‌دارد و مانع هلاک شدن مردم در
قیامت می‌شود.
این روایت در برخی از کتاب‌های حدیثی «وَ رَوَى الْمُعَلَّى بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُدْرِکِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَال: إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ وُضِعَتِ الْمَوَازِینُ فَتُوزَنُ دِمَاءُ الشُّهَدَاءِ مَعَ مِدَادِ الْعُلَمَاءِ فَیَرْجَحُ مِدَادُ الْعُلَمَاءِ عَلَى دِمَاءِ الشُّهَدَاء.»
از
پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و امام صادق (علیه السلام)
نقل شده است.
آنچه در این
حدیث مطرح شده، آن است که ارزش علم و آثار آن، بیشتر از آثار شهادت در راه خدا علیه دشمنان دین است. هر چند که شهید با جهاد و جان‌فشانی، مانع پیروزی و تسلط کافران بر مسلمانان می‌شود، اما نتیجه آن حفظ جان و بدن مسلمانان است، ولی عالم فرزانه و متّقی، از اصل دین محافظت می‌کند و شیطان‌ها را از گمراه کردن مردم باز می‌دارد و مانع هلاک شدن مردم در قیامت می‌شود. در واقع همان‌طور که در حدیث هم آمده، عالمان و اندیشمندان دینی نگهبانان معنوی مرزهای دین هستند که شیطان‌های
جن و
انس را از ورود به دژ
اسلام منع می‌کنند.
به معنای دیگر، شهید به وسیله شمشیر خود، ظاهر دین را تقویت می‌کند، اما عالم دینی، با علم و دانش خود باطن دین را تقویت می‌کند؛
لذا در روایت آمده است؛ مرگ عالم باعث ایجاد رخنه‌ای در دین می‌شود که تا روز قیامت این رخنه جبران نمی‌شود.
گفتنی است؛ منظور از عالم در روایت مذکور، عالمی است که در جایگاه خاصی از
علم و
درایت و
تقوا قرار دارد که در رتبه بعد از انبیا و اولیاء الهی، حافظ دین و شریعت اسلام است؛ نه هر آن‌کس مختصر علمی داشته و یا عالمی باشد که نفع به مردم نمی‌رسد.
همچنین باید توجه داشت که، بزرگ‌ترین عالمان دین، پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) و
ائمه (علیهم‌السلام) هستند که همه آنها بویژه
امام حسین (علیه‌السلام) در راه خدا و دین به شهادت رسیدند. لذا والاترین شهدا، عالم‌ترین مردم بوده‌اند و جمع شدن این دو فضیلت در یک شخص ممکن و واقع شده و این روایت معنایش آن نیست که عالم بودن دلیلی بر خودداری از حضور در صحنه‌های جنگ و شهادت است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «برتری قلم علما بر خون شهدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۶.
