اهمیت و نحوه مصرف سیاه‌دانه در روایات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روایات،
مرگ،
شفا، اهمیت، درد، سیاه‌دانه، دردها.
پرسش: سیاه‌دانه در روایات چگونه ارزش‌گذاری شده و آیا به روش مصرف آن نیز اشاره‌ای شده است؟
پاسخ: سیاه دانه از ادویه‌جاتی است که در روایات برای آن خواص درمانی زیادی مثل قطع بلغم، از بین بردن درد و صدای شکم و... ذکر شده است که اگر با روش خاص مصرف شود بسیار سودمند است.
ابتدا باید گفت که درمان‌های موجود در
طب سنتی و کهن (حتی مواردی که در روایات بدان اشاره شده) نباید در تعارض با پزشکی نوین ارزیابی شده و با استناد به روایات، از توصیه‌های پزشکان متعهد و متخصص چشم‌پوشی کرد.
با این مقدمه باید گفت؛ یکی از ادویه‌جات که در روایات برای آن خواص درمانی زیادی ذکر شده، سیاه‌دانه (زیره سیاه) است که آن‌را
زیره هندی،
سویداء و
شونیز شِینِیز هم می‌گویند. در روایات از آن به «الحَبَّة السَّوداء» تعبیر شده است.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: سیاه‌دانه بهبوددهنده همه بیماری‌ها است، و
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن‌را دوست داشت و اگر زمانی گفتم که (داروی) مورد علاقه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را برایم بیاورید، سیاه‌دانه بیاورید».
از جمله فوایدی که برای سیاه‌دانه ذکر شده، عبارت است از:
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جوارش،
پونه و سیاه‌دانه می‌طلبید و چون شیر یا غذای سنگینی میل می‌کرد، از آن استفاده می‌نمود، و می‌فرمود اگر آن‌را صبح‌گاه بخورم از خوردن هیچ غذا ترس نخواهم داشت، و می‌فرمود: سیاه‌دانه معده را قوی و بلغم را قطع می‌نماید، و از لقوه (لرزش دهان و صورت) جلوگیری می‌کند».
محمد بن ذریح به
امام صادق (علیه‌السّلام) گفت: شکم من درد دارد و صدا می‌کند؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود: چرا سیاه‌دانه نمی‌خوری که بهبوددهنده همه بیماری‌ها است.
مفضل نزد
امام صادق (علیه‌السّلام) شکایت کرد که هنگام ادرار احساس ناراحتی و سوزش می‌کنم! امام (علیه‌السّلام) فرمود: در آخر شب سیاه‌دانه بخور.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: سیاه‌دانه بهبوددهنده هر بیماری است! و ما از آن برای تب، سردرد، ورم چشم، درد معده، و هر دردی استفاده کرده و به وسیله آن از خدا شفا می‌گیریم».
امام‌هادی (علیه‌السّلام) به کسی که درمان تب را از حضرتشان پرسیده بودم، فرمود که
عسل و سیاه‌دانه را بگیرد و سه انگشت از آن بخورد که درد را از بین ببرد و در هر دوی آنها برکت وجود دارد، زیرا خدا درباره عسل فرمود «یخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُهُ فیهِ شِفاءٌ لِلنَّاس...»
و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره سیاه‌دانه فرمود: سیاه‌دانه درمان هر دردی جز مرگ است. سپس فرمود: این دو (شیر وسیاه دانه) نه گرم هستند و نه سرد و نه طبع خاصی دارند و هر جا استفاده شوند، درمان خواهند بود».
امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: «بوئیدن گل نرگس را در زمستان فراموش نکنید؛ چراکه زکام را برطرف می‌کند، همچنان‌که بوئیدن سیاه‌دانه نیز زکام را بهبود می‌بخشد».
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «در سیاه‌دانه شفای هر دردی جز سام نهفته است. پرسیدند سام چیست؟ آن‌حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: مرگ. پرسیدند: سیاه‌دانه چیست؟ فرمود: شونیز! پرسیدند: چگونه مصرف کنیم؟ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: یازده دانه از آن بردارید و در پارچه‌ای بریزید و یک شب در آب قرار دهید. فردا صبح یک قطره در بینی راست و یک قطره در بینی چپ بریزید، در روز دوم دو قطره در بینی راست، و یک قطره در بینی چپ بچکانید و در روز سوم در بینی راست یک قطره و در بینی چپ دو قطره بچکانید، و دانه‌ها را در هر روز تازه کنید».
روزی محمّد بن خالد حاکم
مدینه نزد امام صادق (علیه‌السّلام) از دل‌دردش شکایت کرد. امام (علیه‌السّلام) فرمود: به وسیله پدرانم از
امام علی (علیه‌السّلام) به من رسیده است که مردی نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از درد بدنش شکایت کرد. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: یک شربت عسل آماده کن و سه یا پنج و یا هفت دانه سیاه‌دانه را در آن بینداز و آن‌را بنوش که به فرمان خدا خوب می‌شوی. او چنین کرد و بهبود یافت. یکی از اهالی مدینه که آن‌جا بود گفت که ما این حدیث را شنیده بودیم و به آن عمل کردیم؛ اما سودی نداشت! امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: خدا به کسانی که به او و رسولش ایمان دارند نفع می‌دهد و
منافقین از آن سودی نمی‌برند.
از دانشمندان طب کهن نیز نقل شده است: «سیاه‌دانه گرم و خشک و بادشکن است و برای تب‌های دوره‌ای و بلغم خوب است و هر سدّه و بادی را برگشاید، و چون کوبیده شود و با عسل معجون گردد و با آب گرم نوشیده شود، نمک را آب کند و بول و خون
حیض را بگشاید و دارای جلاء و برش است، و چون کوبیده شود و در پارچه کتانی یا پوست بسته شود، بوئیدنش از برای زکام سرد خوب است، و چون هفت دانه‌اش در شیر زن خیس شود و به بینی ریخته شود برای از بین بردن
یرقان سودمند است، و نوشیدن یک مثقالش با آب، برای تنگی نفس خوب است، بستنش به‌طور ضماد بر سر، درد سر سرد را نافع است، و چون با
سرکه پخته شود و در دهن بگردانند درد دندان کرم‌زده را سود دهد».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اهمیت و نحوه مصرف سیاه‌دانه در روایات»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۵/۲۰.
