انجام وظایف و زمینه‌سازی برای ظهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اعتدال، قاعده اهم و مهم،
برنامه‌ریزی،
ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، رعایت حقوق واجب.
پرسش: آیا کسی که از دیگران بهتر می‌تواند کارهایی را که موجب نزدیک شدن ظهور می‌شود، انجام دهد،
حق دارد برای انجام دادن این کارها، از حق همسر و فرزندان کم بگذارد یا نه؟
پاسخ:
به طور کلی
انسان، موجودی است که سرشتی معتدل دارد؛ ازاین‌رو هر کس بخواهد به خوش‌بختی واقعی برسد، باید در جاده اعتدال حرکت کند و به عبارت دیگر، چنان زندگی کند که در پندار، گفتار و رفتارش کم نگذارد و زیاده‌روی هم نکند. انسان وقتی می‌تواند این‌گونه باشد که در پرتو خرد و
وحی تمام جوانب اندیشه درست و عمل شایسته را در عرصه‌های گوناگون زندگی‌اش بیابد و در غیر این صورت در بیابان تاریک نادانی، میان سنگلاخ‌های
افراط و تفریط سرگردان می‌شود؛ چنان‌که
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
لَا تَرَی الْجَاهِلَ اِلَّا مُفْرِطاً اَوْ مُفَرِّطاً؛ نادان را نمی‌بینی، مگر آن‌که یا زیاده‌رو یا کندرو است».
به یقین، انجام دادن هر کاری که موجب نزدیک شدن ظهور امام زمان (علیه‌السلام) شود، عبادتی ارزنده به شمار می‌آید. با وجود این در کارهای مقدس و عبادی نیز نباید افراط و تفریط کرد، و گرنه چه‌بسا انسان با انجام دادن برخی کارها که به پندارش عبادت است، گناه کند.
این موضوع را با یادآوری چند مسئله بیشتر توضیح می‌دهیم.
در کارهایی که برای تعجیل در ظهور حضرت مهدی (علیه‌السلام) انجام می‌دهیم باید اهم و مهم کنیم؛ یعنی اول آنچه را حضرت بیشتر دوست دارد، انجام دهیم. به یقین او انتظار دارد، ما از
گناهان بپرهیزیم و هنگام عمل کردن به مسائل دینی و در مرتبه نخست به انجام
واجبات و ترک
محرمات بپردازیم؛ سپس به
مستحبات و ترک
مکروهات رو آوریم.
بنابراین هر چند ممکن است برای برخی اعمال که موجب نزدیک شدن ظهور امام عصر (علیه‌السلام) است پاداش فراوانی ذکر شده باشد، اما باید بسنجیم آن کار به لحاظ
تکلیف شرعی چه اندازه اهمیت دارد، آیا از واجبات است یا مستحبات؟ و چنانچه از مستحبات به شمار می‌آید، آیا انجام دادنش موجب از بین رفتن تکلیف واجبی و ارتکاب
حرام است یا خیر؟
بزرگ‌ترین فایده این محاسبه آن است که انسان در انجام دادن این کارها و مانند آن به افراط و تفریط گرفتار نمی‌شود و اهم را فدای مهم و به عبارت دیگر، واجب را فدای مستحب نمی‌کند؛ چنان‌که حضرت علی (علیه‌السلام) در این باره می‌فرماید: «هر گاه انجام دادن مستحبات به واجبات زیان برساند، باید آن‌ها را ترک کرد».
لزوماً این‌گونه نیست که هرگاه بخواهیم کار خیری انجام دهیم، عمل خیر دیگری را ترک کنیم یا وقتی می‌توانیم به کار مهم‌تری بپردازیم، مسئله مهمی را فراموش کنیم؛ زیرا در موارد بسیاری می‌توانیم با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد
نظم و انضباط در کارها، هر یک از اهم و مهم‌ها یا واجبات و مستحبات را در جای خود و فرصت مناسب انجام دهیم؛ مثلاً می‌توانیم به گونه‌ای باشیم که هم وظایف شرعی و اخلاقی‌مان را نسبت به همسر و فرزندانمان انجام دهیم و هم به برنامه‌های معنوی (مانند تلاش برای تعجیل در فرج آقا
امام زمان (علیه‌السلام)) برسیم. حتی می‌توانیم دیگران به ویژه اهل خانواده‌مان را در انجام دادن این‌گونه کارها با خودمان همراه کنیم.
چنانچه کسی در مواردی احساس کند قادر است کارهایی را که در نزدیک شدن ظهور حضرت مهدی (علیه‌السلام) اثر دارد، بهتر از دیگران انجام دهد، ولی در آن چاره‌ای ندارد جز این‌که حقوق همسر و فرزندانش را نادیده بگیرد یا کم بگذارد در این صورت باید به قاعده اهم و مهم عمل کند؛ یعنی اگر انجام دادن آن کار مستلزم این است که حق یا حقوق واجبی از همسر و فرزندانش پایمال شود، در این صورت پرداختن به چنین کاری نه فقط فضیلت ندارد که
گناه نیز به شمار می‌آید؛ مثلاً اگر خانمی بخواهد صبح جمعه به مراسم
دعای ندبه که مستحب است از منزل بیرون برود، ولی شوهرش به عللی به او اجازه ندهد و از او بخواهد در خانه بماند، در این فرض فرمان‌برداری از شوهر یعنی رعایت کردن حق او، مهم‌تر از شرکت کردن در مراسم دعای ندبه است. پس این خانم نباید به بهانه ارتباط معنوی داشتن با امام زمان (علیه‌السلام) حق واجب شوهرش را از بین ببرد؛ زیرا در غیر این صورت کارش نه‌تنها ثواب ندارد، بلکه معصیت خداوند به شمار می‌آید و در تعجیل فرج حضرت قائم (علیه‌السلام) نیز بی‌اثر است و این مسئله درباره رعایت کردن حق واجب زن نیز صادق است؛ زیرا ـ چنان‌که بیان شد ـ حضرت از همه ما انتظار دارد، گناه نکنیم و تا می‌توانیم در طریق
خیر و
ثواب گام برداریم.ممکن است پرسیده شود آیا این موضوع درباره وظایف اخلاقی زن و شوهر نسبت به یکدیگر و فرزندانشان نیز صدق می‌کند یا خیر؟
انجام دادن وظایف اخلاقی در محیط خانواده موجب تحکیم روابط سالم و صمیمانه اعضای آن با یکدیگر می‌شود. بنابراین والدین و فرزندانشان باید هر چه بیشتر بکوشند علاوه بر انجام دادن وظایف شرعی‌شان نسبت به هم‌دیگر، فضای
خانواده را از عطر رفتارهای اخلاقی الهی پر کنند و به این بهانه که برخی کارهای اخلاقی شرعاً
واجب نیست، نباید کانون خانواده را به محیطی بی‌روح و نشاط مبدل سازند.
آری! چه‌بسا پرداختن به مسائلی که در تعجیل فرج حضرت حجت (علیه‌السلام) اثر دارد، موجب شود کسی از انجام دادن برخی وظایف عرفی یا اخلاقی نسبت به همسر و فرزندانش باز بماند، اما باید سنجید تأثیر این موضوع در روابط خانوادگی چگونه است؟ به یقین نمی‌توان در این باره داوری یکسانی داشت؛ زیرا در برخی خانواده‌ها، روح گذشت، فداکاری و همکاری با یکدیگر حاکم است، در این صورت راه مشارکت در برنامه‌های مذهبی و از جمله ارتباط معنوی با امام زمان (علیه‌السلام) برای اعضای آن هموار است؛ اما در خانواده‌ای دیگر، به عللی ممکن است رعایت نکردن وظایف عرفی یا اخلاقی، در روابط اعضای آن مشکلاتی به وجود آوَرَد و ادامه آن موجب از‌هم‌پاشیدگی کانون خانواده شود. در این صورت، عاقلانه آن است که انسان در چنین خانواده‌ای بکوشد فرهنگ همدلی و همکاری بیشتر را میان اعضای آن نهادینه کند و چنان نباشد که برای رسیدن به برخی فضیلت‌های معنوی، به وظایف اخلاقی یا عرفی‌ای که در منزل دارد، پشت پا بزند و روابط اعضای خانواده را به سردی بکشاند.
۱. تربیت اجتماعی، نوشته محمدعلی کریمی نیا، چاپ ۱۳۷۷، انتشارات پارسایان.
۲. کام دل، نوشته محمدرضا کاشفی، چاپخانه سپهر.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «انجام وظایف و زمینه‌سازی برای ظهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۹/۲۰.
