اصلاح و تغییر رفتار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خانواده مذهبی، تغییر رفتار، اصلاح، واجبات، سستی، گناهان.
پرسش: در یک خانواده مذهبی زندگی می‌کنم، اما خودم نسبت به واجبات سستی می‌کنم. نمی‌دانم چرا کم‌کم دچار معاصی می‌شوم و از این عمل ناراحت هستم. می‌خواهم مرا در این زمینه راهنمایی کنید.
پاسخ:
برادر خوبم فرموده بودید که چگونه از دام این رفتارهای ناپسند فعلی نجات یابم و به عبارت دیگر راه حل تغییر رفتارهای صحیح و ترک رفتارهای غلط را خواسته بودید. در جواب لازم است که یک مقدمه و توضیح کلی را تقدیم حضورتان کنم و آن این است که:
«هیچ رفتاری از
انسان سر نمی‌زند مگر این‌که یک پشتوانه شناختی داشته باشد؛ یعنی انسان هر رفتاری را (چه خوب و چه بد، چه درونی و چه بیرونی، چه فردی و چه اجتماعی، چه در ارتباط با خداوند و چه در ارتباط با خود و دیگران و...) با آن شناختی که در
ذهن دارد، انجام می‌دهد».
«هم‌چنین انسان عاقل و خردمند برای هر کاری که انجام می‌دهد، دلیل و پشتوانه منطقی، عقلی، اجتماعی، الهی، فردی و... دارد و هیچ کاری را بیهوده و بی‌هدف انجام نمی‌دهد و به عبارت دیگر، هر کاری را برای به دست آوردن منفعتی یا ترک ضرری انجام می‌دهد که گاهی کسب فواید یا ترک ضرر، فوری و فعلی است و گاهی در آینده به آن دست می‌یابد یا از ضررهایش در امان می‌ماند. هم‌چنین این فواید و ضررها گاهی معنوی و گاهی مادی است.
«نکته سومی که بسیار اهمیت دارد این است که
فطرت انسان دنبال
کمال بیش‌تر و رسیدن به نهایت خوبی است و به صورت فطری از ضرر، خسارت و بدی‌ها گریزان است».
«این نکته نیز بسیار قابل توجه و کلید انجام رفتار است و آن این است که انسان تا منفعت را نشناسد، در راه به دست آوردن آن تلاش نمی‌کند و تا خسارت و ضرر را نشناسد، از آن اجتناب نمی‌کند».
راهکارهای عملی برای
اصلاح و تغییر رفتار، عبارت‌اند از:
قبل از هر چیز باور داشته باشید که می‌توانید رفتار خود را تغییر دهید. یعنی با
اعتماد به نفس شروع کنید. از
خداوند متعال کمک بگیرید و راه را ادامه دهید.
اگر واقعاً قبول دارید که رفتارهای فعلی ناپسند هستند، واقعاً تصمیم بگیرید که آن‌ها را حذف و رفتار مطلوب را جای‌گزین کنید.
از برادران خود که فرموده بودید انسان‌های موفقی هستند کمک بگیرید و بیش از گذشته همراه آن‌ها باشید و در جلسات و مهمانی‌های خانوادگی که افراد مذهبی حضور دارند، بیش‌تر شرکت کنید.
از رفت‌و‌آمد با
جوانان و افرادی که رفتارهای ناپسند و عقاید نامطلوب دارند پرهیز نموده و جوانانی با رفتارهای مورد قبول را جای‌گزین آن‌ها کرده و رفت‌و‌آمد خود را با آن‌ها افزایش دهید. واقعاً این مثل معروف را که گفته می‌شود «کمال هم‌نشین در من اثر کرد» جدی بگیرید و از طریق هم‌نشینی با خوبان، از کمالات آن‌ها الگو گرفته و خود را به کمال برسانید؛ زیرا واقعاً شما جوان عزیز شایسته رسیدن به کمال حقیقی هستید.
به صورت جدی از بی‌کاری بپرهیزید و در حد توان تلاش کنید که به کاری مشغول باشید. حتی اگر خط خطی کردن کاغذ هم شده به آن مشغول شوید. البته این مثال از باب نمونه بود؛ ولی شما جوان برومند می‌توانید با
قالی‌بافی (اگر قالی بافتن را یاد ندارد با آموزش چند ماهه آن را فرا بگیرید) یا تحصیل شبانه، شش ماهه دوم سال را پر کنید. به‌هرحال ای برادر عزیز و خوبم تلاش کنید، جدی باشید و پی‌گیری کنید یقیناً می‌توانید کار پیدا کنید و به کارهای مفید مشغول باشید.
یکی از ابزار و راه‌های مهم غلبه بر رفتارهای غلط فعلی (نگاه کردن به نوارهای ترانه، نگاه به
دخترا ن و پرسه‌زنی در کوچه‌ها و...) جای‌گزین کردن آن‌ها با رفتارهای مطلوب، مفید و سازنده است؛ زیرا وقتی که نگاه کردن به نوارهای ترانه حذف می‌شود، لازم است رفتار دیگری مثل نگاه کردن به فیلم‌های خوب و غیر مخرب جای‌گزین شود یا در اوقات بی‌کاری عصرانه به کارهای منزل پدری یا برادران خود بپردازید تا به انجام کارهای غلط
وسوسه نشوید.
هم‌چنین برای اجتناب از نگاه به خانم‌ها می‌توانید در صورت امکان شخص خاصی را نامزد کنید و با تمرکز فکر خود بر نامزدتان از نگاه به اجنبی پرهیز نمایید ـ در همه حال خداوند متعال و چاره‌ساز را ناظر و شاهد
اعمال خود بدانید و پیوسته به فکر این باشید که
رضایت خالق جهان را جلب کنید تا او هم به یاری‌تان بشتابد؛ زیرا خودش فرموده است مرا
اطاعت کنید، من هم شما را یاری خواهم کرد در هر صورت خداوند بهترین یاور است.
از این‌که کارگر ساختمانی هستید، به هیچ عنوان ناراحت نباشید؛ زیرا با
قدرت بازو و عرق پیشانی، لقمه نان حلالی را به دست می‌آورید و برای مخارج زندگی روزانه خرج می‌کنید.
فراهم کردن مقدمات ازدواج و کمک گرفتن از والدین و برادرهای خوبتان، یکی دیگر از راه‌های رسیدن به
کمال و زمینه‌ساز تغییر رفتار است. به عقیده بنده صادقانه به برادران خود بگویید که نیازمند
ازدواج هستید و از آن‌ها بخواهید در حد توان شما را یاری فرمایند. با توجه به این‌که برادران فهمیده و دانایی دارید، اگر حقیقت را با آن‌ها در میان بگذارید و از طرف دیگر به‌صورت جدی رفتارهایتان را تغییر دهید، آنان نیز برای کمک و یاری شما رغبت پیدا می‌کنند.
استفاده از
تشویق و
تنبیه بسیار مناسب است. با خود قرار بگذارید که در صورت ترک فلان کار نادرست، پاداشی را برای خود در نظر می‌گیرید. و در صورت مرتکب شدن آن، خود را از چیزی محروم می‌کنید و یا خود را به کار سختی وادار می‌کنید.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اصلاح و تغییر رفتار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۱/۰۸.
