اصحاب ایکه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مدین، اصحاب الایکه،
شعیب (علیه‌السّلام)،
قرآن،
امام مبین.
پرسش: «اصحاب الایکه» که در قرآن بدان اشاره شده، چه گروهی بودند و «امام مبین» که در توصیف محل زندگی آنان آمده است، معنایش چیست؟
پاسخ اجمالی: بسیاری از مفسران معتقدند: اصحاب الایکه مردم مرفهی بودند که در سرزمینی پر آب و پر از درختان در میان
حجاز و
شام زندگی می‌کردند. و به همین جهت،
کبر و
غرور آنها را فرا گرفته دست به
کم‌فروشی و فساد در زمین زدند و به
عذاب الهی دچار شدند.
امام مبین در آیه ۷۹
سوره حجر اشاره دارد به منزلگاه
قوم لوط و اصحاب ایکه، که هر دو بر سر یک بزرگ‌راه قرار داشتند و آن راهی پر درخت و جنگلی بود که
مدینه را به شام وصل می‌کرد. آبادی‌هایی که در این مسیر قرار داشتند، منزلگاه قوم لوط و
قوم شعیب بودند؛ همچنین اصحاب ایکه یک طایفه از قوم شعیب و سرزمین ایشان یک ناحیه از حوزه دعوت شعیب بود.
قرآن کریم در چهار آیه از «اصحاب ایکه» نام می‌برد و آنان را مردمانی ظالم و ستم‌کار معرفی می‌کند.
بسیاری از مفسران و ارباب لغت گفته‌اند که «ایکه» به معنای درختان درهم پیچیده و یا بیشه است.
و «اَصْحابُ الْاَیْکَه» مردمی بودند که در سرزمینی پر آب و پر از درختان در میان حجاز و شام زندگی می‌کردند.
و این منطقه در نزدیکی‌های شهر «مدین» بود.
اصحاب ایکه از نظر مادی مردمی ثروت‌مند بودند و زندگی مرفه داشتند؛ و به همین جهت کبر و غرور آنها را فرا گرفته بود و دست به کم‌فروشی و فساد در زمین زده بودند.
گفته‌اند این مردم، معاصر با شعیب پیامبر (علیه‌السّلام) بوده، و بخشی از قوم او به شمار می‌آمدند.
برخی معتقدند که حضرت شعیب (علیه‌السّلام) پیامبر «اهل مدین» بود، اما از طرف خدای متعال مامور هدایت «اصحاب ایکه» هم شد. آنچه این نظر را تقویت می‌کند که شعیب (علیه‌السّلام)، پیامبر این گروه بود، آن است که در آیه‌ای مشاهده می‌کنیم: «وَ اِنَّهُما لَبِاِمامٍ مُبِینٍ»؛
یعنی منزلگاه قوم لوط و اصحاب ایکه، هر دو بر سر بزرگ‌راهی قرار داشت و مقصود از این راه، آن راهی است که مدینه را به شام وصل می‌کند. آبادی‌هایی که در این مسیر قرار داشتند، منزلگاه قوم لوط و قوم شعیب بودند و از آن‌جا که همه این مسافت جنگلی بود، نتیجه می‌گیریم که اصحاب ایکه یک طایفه از قوم شعیب و سرزمین ایشان یک ناحیه از حوزه دعوت شعیب بود.
البته شعیب اهل آن شهر نبود و با مردمش بی‌گانه بود؛ به دلیل آن‌که در این داستان، مانند داستان‌های برخی از
پیامبران (علیهم‌السّلام) او را برادر آن قوم نخوانده و نفرمود «اخوهم شعیب». بر خلاف
نوح،
هود و
صالح (علیه‌السّلام) که هم‌وطن قوم خود بودند. همچنین
لوط (علیه‌السّلام) که از راه سببی فامیل قوم خود بود؛ لذا درباره آنان فرمود: «اَخُوهُمْ نُوحٌ»،
«اَخُوهُمْ هُودٌ»،
«اَخُوهُمْ صالِحٌ»
و «اَخُوهُمْ لُوطٌ».
بنابر‌این، وقتی شعیب برای هدایت آنان مبعوث شد، آنها را از
کفر و ناسپاسی بر حذر داشت و به
توحید و راه حق دعوت نمود، اما آنان شعیب را تکذیب کردند و به کفر و
گناه خود ادامه داده، و تسلیم حق نشدند، و سرانجام بر اثر مجازات دردناکی نابود گشتند. گرمای شدیدی چندین روز پی در پی آنها را فرا گرفت، و در آخرین روز ابر بزرگی در آسمان نمایان شد، آنها به سایه ابر پناه بردند، اما صاعقه‌ای فرود آمد، و آنان را نابود کرد.
شاید تکیه کردن قرآن روی کلمه «اَصْحابُ الْاَیْکَةِ»؛ (صاحبان سرزمین‌های پر درخت) به این جهت باشد که می‌خواهد بگوید، آنها با این همه نعمتی که به آنها بخشیده بودیم، باز به جای
شکر نعمت، کفر ورزیدند، و
ظلم و
ستم را بنیاد نهادند و
صاعقه آنها و درختانشان را از میان برد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اصحاب الایکه»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱/۱۰.
