اسلام ایرانیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عرب،
عجم،
مسلمان،
اسلام،
زبان،
رسالت،
پیامبر .
پرسش: آیا
آیات زیر
مسلمان کردن ایرانیان را نامشروع نمی‌کند:
سوره شعراء آیه‌های ۱۹۸ و ۱۹۹: «اگر ما این کتاب عربی را بر بعض مردم عجم نازل می‌گردانیدیم و رسول به زبان تازی بر پارسیان قرائت می‌کرد (به عذر عدم درک) آنان
ایمان نمی‌آوردند». پس بر‌اساس آیه بالا،
قرآن برای عرب و مردمِ عرب زبان آمده است؛ چون اگر الله می‌خواست قرآن و یا دینی برای پارسیان بفرستد، آن را به زبان پارسی می‌فرستاد. پس قرآن برای همه انسان‌ها نیامده است؛ بلکه تنها برای عرب! سوره فصلت آیه ۴۴: «و اگر ما این قرآن را به زبان عجم می‌فرستادیم،
کافران می‌گفتند: چرا
آیات مفصل و روشن (به زبان عرب) نیامد. ای عجب آیا
کتاب عجمی بر رسول و امت
عربی نازل می‌شود؟». به گفته الله در این آیه، اگر او می‌خواست کتاب قرآن را به زبان پارسی بر مردمِ
عرب نازل کند،
اعراب قبول نمی‌کردند. به همین خاطر قرآن را به
زبان عربی برای مردم عرب نازل کرد تا آنان
ایمان آورند. آیا کتاب عجمی بر رسول و امت عربی نازل می‌شود؟ بنا به گفته الله نه! پس
کتاب عربیِ قرآن برای مردم عرب نازل شده است و نه مردم دیگر.
سوره شوری آیه ۷: «و چنین قرآنی فصیح عربی را ما به تو
وحی کردیم تا مردم شهر مکه ام القری و هر که در اطراف اوست (از الله) بترسانی و هم از سختی روز بزرگ
قیامت ...». بنا بر این آیه، قرآنِ فصیحِ عربی برای مردم شهر
مکه و اطراف آن فرستاده شده و نه برای مردم دیگری، به‌ویژه ایرانیان.
سوره مائده آیه ۴۸: «... ما بر هر قومی
شریعت و طریقه‌ای مقرر داشتیم و اگر الله (به مشیت ازلی) می‌خواست همه را یک
امت می‌گردانید؛ و‌لیکن این نکرد...».
سوره یونس آیه ۴۷: «برای هر امتی، رسولی است؛ هنگامی‌که رسولشان به‌سوی آنان بیاید، به
عدالت در میان آنها داوری می‌شود و ستمی به آنها نخواهد شد!» سوره ابراهیم آیه ۴: «ما هیچ رسولی در میان قومی نفرستادیم، مگر به زبان آن
قوم...»
سوره نمل آیه ۹۱: «(ای رسول بگو) من مأمورم که منحصراً خدای این بلد
مکه معظمه را که بیت الحرامش قرار داده‌اند، پرستش کنم...». پس باید پرسید
آیات بالا به چه معنا هستند؟
پاسخ: برای روشن شدن آنچه را که در پرسش مطرح شده است؛ یعنی مشروع نبودن اسلام ایرانیان ـ با توجه به برخی از آیات قرآن ـ ناگزیر این موضوع را در چند بخش بررسی می‌کنیم.
قبل از تحلیل و بررسی آیاتی که سؤال‌کننده برای اثبات ادعای خود به آنها استدلال نمود، تذکر چند نکته ـ هرچند بدیهی و روشن ـ ضروری به نظر می‌رسد:
نه‌تنها ایرانیان به زور مسلمان نشدند، بلکه هیچ قوم،
ملت و کشوری را نمی‌توان به زور
مسلمان ، مسیحی و... کرد.
اساساً هیچ پیامبری
دین خود را بر مردم تحمیل نکرد. پیامبران مأمور
تبلیغ و رساندن رسالت خود به مردم بودند، نه تحمیل آن؛ چنان‌که صریح آیات قرآن بر این موضوع دلالت دارند. در این‌جا به چند نمونه از این آیات اشاره می‌کنیم:
«
... وَ ما عَلَی الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبینُ»؛
پیامبر جز پیام رسانی آشکار نیست.
«
... وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُون»؛
(آنان را) با برهان‌ها (ی روشن) و نوشته‌ها (فرستادیم) و بر تو قرآن را فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه را که به سوی آنان فرو فرستاده‌اند، روشن گردانی و باشد که بیندیشند.
اگر کسی در این آیه به ویژه دقت و تأمل کند، در می‌یابد که پذیرش دعوت
پیامبر همراه با
تفکر و
اندیشه است، نه از سر زور و سلطه. نکته قابل توجه در این آیه این است که قرآن می‌فرماید «یتفکرون» و نمی‌گوید «لعلهم یستسلمون» یا «یطیعون»؛ لذا پیامبر مأمور بود محتوای رسالت خویش را به مردم ابلاغ کند و آنها با تفکر و اندیشه آن را پذیرا باشند.
«
إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً»؛
ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس!
از این گذشته، اساساً دین اجبارپذیر نیست؛ چنان‌که
قرآن کریم می‌فرماید:«
لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی...»؛
در دین هیچ اجباری نیست.
هدایت از گمراهی مشخص شده است.
معمولاً کشوری که به ملت و مملکتی حمله می‌کند، پس از شکست دادن کشور مورد هجوم و رسیدن به مقاصد جنگی خود، آن‌جا را ترک می‌کند و مردم نیز به بازسازی زندگی مادی و معنوی خود می‌پردازند.
اگر
خلیفه دوم به هر دلیلی به ایران حمله کرد و امپراطوری بزرگ ساسانی را شکست داد، فضای خفقان و استبداد شاهنشاهی هزار ساله فروریخت و فضای سیاسی و فرهنگی کشور باز شد و مردم با شنیدن ندای اسلام خود دعوت
اسلام را لبیک گفتند ـ حتی بسیاری از مردم ایران نیز در سرنگونی
حکومت ساسانی با نیروهای مسلمان همکاری نمودند ـ وگرنه زور و سلطۀ
حمله نظامی مگر چقدر دوام دارد که مردم ایران بیش از هزار سال همچنان به اجبار اسلام را پذیرا باشند. آیا اگر
آمریکا به افغانستان حمله نظامی کرد، دین خود را به زور به آنها تحمیل کرد، در
عراق و یا در هر جای دیگر....
اما آیاتی که در پرسش به آنها اشاره شد، اگرچه ما در جایی خود به بررسی آنها پرداختیم که مشروح آن پاسخ‌ها در لینک‌ها می‌توانید مطالعه کنید، در عین‌حال به‌صورت خلاصه می‌گوییم:
آیه مورد استدلال در سوره شعراء در مقام برتری عجم از جهت پذیرش
حق و در مقابل مذمت و نکوهش
اعراب است؛ لذا نه‌تنها ارتباطی با موضوع مورد ادعای شما ندارد، بلکه عکس ادعای شما را ثابت می‌نماید.
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در شروع تبلیغ
رسالت خویش در میان مردمی عرب مبعوث شد و طبیعی است که باید به زبان آنان سخن می‌گفت؛ اما این دلیل بر محدودیت گستره رسالتش نخواهد بود؛ لذا آیات سوره فصلت و ابراهیم دلالت بر انحصار نمی‌کنند.
امروزه در دنیای مدرن نیز چنین است؛ به عنوان نمونه منشور سازمان ملل متحد به شش زبان مطرح دنیاست، اما این بدان معنا نیست که مردم دیگر کشورها و دیگر زبان‌ها مخاطب آن نیستد. وجود
سلمان فارسی از ایران،
بلال حبشی از
آفریقا و... در کنار رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دلیل روشنی بر فرا زبانی و منطقه‌ای بودن دعوت پیامبر اسلام است.
آیه ۹۱
سوره نمل در رابطه با پرستش خدای
مکه است، نه در ارتباط با مسلمان نمودن مردم دیگر سرزمین‌ها. بنابر این ادعای شما را ثابت نمی‌کند.
سوره یونس نیز با این تعبیر «
وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ...»، دلالت بر مطلب مورد ادعای شما ندارد؛ چرا که منظور از امت در این آیه مردم
جزیرة العرب نیستند، تا مردم
ایران و دیگر سرزمین‌ها از آن خارج باشند، بلکه منظور از امت مردمی هستند که مطیع و
تسلیم خدا باشند. از طرفی هم، چون کلمۀ
امت به یک گروه و حتی به یک نفر هم گفته می‌شود، چنان‌که در سوره نحل می‌فرماید: «
إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ»؛
به‌راستی
ابراهیم (به‌تنهایی) امتی فروتن برای خداوند و درست
آیین بود.
در سوره مائده مراد از امت گروه نژادی نیست، بلکه
مؤمن و
کافر است که ممکن است در عرب نیز دو امت وجود داشته باشد.
آیه ۹۲ سوره انعام مرکز و محور شروع
دعوت را اعلام می‌کند. دعوت به اسلام از ام القری آغاز شد و سپس به اطراف گسترش یافت تا کل
کره خاکی را دربرگیرد. اتفاقاً این ایراد از سوی عده‌ای مطرح شده است. آنان به
گمان خود حربه محکمی در برابر جهانی بودن
اسلام یافته‌اند که آن را در منطقه خاصی (مکه و اطراف مکه)، محدود می‌سازد.
در مقابل آیاتی که به آنها ـ برای محدود کردن اسلام به منطقۀ
عربستان ـ استدلال شد، آیات فراوانی در
قرآن وجود دارد که رسالت پیامبر اسلام را جهانی و فرا منطقه‌ای اعلام می‌کند؛
مانند:«
وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمین»؛
و ما تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.
«
وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُون»؛
و ما تو را نفرستادیم مگر نگهدارنده همه مردم (از عصر خود تا
انقراض نسلشان) و مژده‌دهنده (صالحان) و بیم‌کننده (بدکاران)، ولکن بیشتر مردم نمی‌دانند.
«
إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِکْری لِلْعالَمینَ»؛
این (قرآن) جز تذکری برای جهانیان نیست. و....
هم‌چنین نامه‌های فراوانی که
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای زمامداران بزرگ
دنیا مانند کسری و قیصر و پادشاه
حبشه نوشت، گواه دیگری بر رسالت جهانی آن حضرت است.
گفتنی است بنابر عقیده
شیعه ، برای فهم کامل
آیات قرآن مقدمات و شرایطی لازم است که بدون آن نمی‌توان فهم درستی از حقایق این
کتاب آسمانی داشت. برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توانید در پاسخ ۱۹۳ مطالعه کنید.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اسلام ایرانیان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۲۲.
