آتش گرفتن دریاها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آتش گرفتن دریاها، روز قیامت.
پرسش: این‌که در قرآن آمده است: در
روز قیامت دریاها آتش می‌گیرد، یعنی چه؟
پاسخ: در قیامت تحولات و دگرگونی‌های بنیادی در سراسر هستی صورت می‌گیرد، که کوچک‌ترین تحول در آن، تبدیل شدن
دریا به آتش است و این به دلیل تجربی و نقلی قابل قبول و اثبات است؛ هرچند تمام جوانب و ابعاد بر ما معلوم نباشد.
اما لازم به ذکر است که قوانین طبیعی حاکم در قیامت مانند آتش گرفتن دریاها و... معلوم نیست که حتماً همین قوانین فعلی طبیعت باشد؛ بلکه ممکن است در آن موقع قوانین دیگری بر
جهان طبیعت حاکم شود؛ چنان‌که طبق گفته صریح قانون،
زمین و آسمان‌ها به شکل دیگری درمی‌آید؛ «
یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماوات».
بنابراین نمی‌توان نظر قطعی در چگونگی آتش گرفتن دریاها در قیامت ارائه داد.
در آیه‌ای از
قرآن آمده است: «
وَ اِذا البِحارُ سُجِّرَتْ»؛
یعنی در آن هنگام که دریاها برافروخته شود.
در آیة دیگر آمده است: «
و اِذا البِحارُ فُجِّرَتْ»؛
یعنی و آن‌گاه که دریاها منفجر گردند.
در جایی دیگر آمده است: «
وَ الْبَحر الْمَسجور»؛
یعنی و دریای مملو و برافروخته،
هم‌چنین آمده است: «
یَوْمَ تَکونُ السَّماءُ کَالمُهلِ»؛
یعنی همان روزی که
آسمان همچون فلز گداخته می‌شود.
و آمده است: «
ثُمَّ فی النّارِ یَسْجَرونَ...»؛
یعنی سپس در آتش
دوزخ افروخته می‌شوند.
سجر به معنای افروختن
آتش، پر کردن، تشدید کردن آتش، سرخ کردن تنور، انداختن
هیزم در آتش و ... آمده است.
علامه طباطبایی، ذیل آیه ۶
سوره تکویر آورده است: تسجیر و برافروختن دریاها، به دو معناست: ۱. افروختن دریایی از
آتش؛ ۲. پر شدن دریاها از آتش.
معنای آیه بنا بر
تفسیر اول، این است که روز قیامت از دریاها آتش افروخته می‌شود؛ و بنا بر تفسیر دوم، این می‌شود که دریاها پر از آتش می‌شود.
در تفسیر
نمونه آمده است: سجرت از ماده تسجیر، در اصل به معنای برافروختن و به هیجان آوردن آتش است. اگر این تعبیر قرآن در گذشته برای مفسران عجیب بود، امروزه برای ما جای تعجب ندارد؛ زیرا می‌دانیم
آب از دو مادة «اکسیژن» و «هیدروژن» ترکیب یافته که هر دو قابل اشتعال است. بعید نیست که در آستانة قیامت آب دریاها چنان تحت فشار قرار گیرند که تجزیه شوند، و تبدیل به یک پارچه آتش گردند.
بعضی این واژه را به معنای «پر شدن» تفسیر کرده‌اند؛ همان‌گونه که به
تنور پر از آتش «مسجّر» گفته می‌شود. ممکن است زلزله‌های آستانه قیامت و متلاشی شدن کوه‌ها سبب پر شدن دریاها گردد، و یا سنگ‌های آسمانی در آن‌ها فرو ریزد و پر شود و آب‌های متلاطم آن بر صفحة خشکی‌ها جاری گردد و همه چیز را غرق کند.
در جای دیگر آمده است: به نظر می‌آید منظور از تسجیر دریاها، جوشیدن و
تبخیر شدن آب‌ها در اثر حرارت باشد، قرآن صریح است در این‌که: آن روز
آسمان مانند فلز مذاب داغ خواهد بود. در این صورت دیگر دریایی نخواهد ماند و همه تبخیر خواهند گردید، شاید منظور از انفجار و شکافته شدن نیز همان باشد، که در آیه انفطار آمده است. تحول بس عظیمی است که اقیانوس‌ها که کران تا کران، سطح
زمین را گرفته‌اند، به هوا می‌روند و بستر آن‌ها مکشوف می‌گردد.
خیلی نباید
استبعاد کرد، اکنون با دلیل تجربی روشن است که ریشه آتش
آب است، آب تبخیر می‌شود و به‌صورت ابر نمودار می‌شود و سپس با برخورد ابرها، رعد و برق و آتش پدیدار می‌شود... .
خود آتش‌فشان هم مسئلة مهمی است. در اثر فشار و حرکت زیرزمینی، سنگ و
خاک تبدیل به آتش می‌شوند... .
استاد جوادی آملی می‌فرماید: در آن هنگام دریاها برافروخته شود، اگرچه امروز همه چیز بر ما معلوم نیست، که چه عاملی سبب افروختن دریاها خواهد شد، ولی آن عامل هرچه باشد، به‌قدری شدید است که آب دریاها را خواهد سوزاند. و از زمین، برهوتی بیش برجای نخواهد ماند.
امام علی علیه‌السلام نیز به سیمای قیامت اشاره می‌کند، می‌فرماید: «
و تَجُرُّ اِلی نارٍ سَجَرَها جَبّارُها لِغَضَبِهِ»؛
اما مرا به
آتش دوزخ می‌خوانی که خدای جبارش با
خشم خود، آن را گداخته است.
به هر
تقدیر در قیامت تحولات و دگرگونی‌های بنیادی در سراسر هستی صورت می‌گیرد، که کوچک‌ترین تحول در آن، تبدیل شدن
دریا به آتش است و این به دلیل تجربی و نقلی قابل قبول و اثبات است؛ هرچند تمام جوانب و ابعاد بر ما معلوم نباشد.
آن‌چه
ذکر شد فقط احتمالات در مسأله بود. و گرنه قوانین طبیعی حاکم در قیامت مانند آتش گرفتن دریاها و... معلوم نیست که حتماً همین قوانین فعلی طبیعت باشد؛ بلکه ممکن است در آن موقع قوانین دیگری بر
جهان طبیعت حاکم شود و چنان‌که طبق گفته صریح قانون، زمین و آسمان‌ها به شکل دیگری درمی‌آید؛ «
یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماوات».
بنابراین نمی‌توان نظر قطعی در چگونگی آتش گرفتن دریاها در
قیامت ارائه داد.
۱.
معاد در قرآن، تفسیر موضوعی، ج ۴ و ۵، اثر استاد جوادی آملی، اسراء.
۲.
پیام قرآن، ناصر مکارم شیرازی، ج ۵ و ۶.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آتش گرفتن دریاها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۲.
