ویژ‌گی‌های خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن مجید، خداوند.
پرسش: قرآن کریم خداوند را چگونه می‌شناساند؟
پاسخ: برخی ویژگی‌ها و صفاتی که در خداوند وجود دارد، عبارت‌اند از: یگانه بودن، قدرت والا، وفای به عهد، دوست پرهیزکاران، مالک آسمان و زمین، مهربانی به بندگان، دوست‌دار توبه‌کنندگان و عالم به غیب.
قرآن کریم در
آیات متعدد، خداوند متعال را با ویژگی‌هایی که در
خدا هست و ویژگی‌هایی که در او نیست، معرفی می‌کند.
برخی آیات قرآن که در آن به معرفی و شناسایی صفاتی که در خدا هست پرداخته، عبارت‌اند از:
در
سوره توحید می‌فرماید: «
قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ»؛ «بگو: خداوند یکتا و یگانه است، خداوندی است که همه نیازمندان قصد او می‌کنند (و به او پناه می‌برند)، نه زاید و زاده نشده، و برای او هرگز شبیه و مانندی نبوده است».
خداوند متعال قادر بوده و قدرت او بالای تمام قدرت‌هاست و هر آن‌چه قدرت در هستی وجود دارد، از
قدرت خداوند متعال سرچشمه می‌گیرد:
«
... اِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»؛
«... همانا خداوند بر هر چیزی تواناست».
«
...َ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ اَیْدِیهِمْ»؛
«... دست خدا بالای دست آنهاست».
خداوند کسی است که در وعده‌ها و عهدش
صادق است: «
...فَلَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ اَمْ...».
خداوند دشمن
کافران و دوست
مؤمنان و
متقین است.
خداوند مالک
آسمانها و زمین است.
خداوند نسبت به بندگانش رئوف و
رحیم است.
خداوند توبه‌کاران و پاکان را دوست دارد.
خداوند متعال بصیر و عالم به
غیب است.
قرآن کریم در جایی دیگر
خداشناسی را امری فطری دانسته و می‌فرماید: «
فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ اَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ»؛
«پس روی خود را متوجه آیین خالص
پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند، انسانها را بر آن آفریده، دگرگونی در
آفرینش الهی نیست، این است آیین استوار؛ ولی اکثر مردم نمی‌دانند».
قرآن کریم پرستش و
عبادت را مخصوص خداوند یکتا می‌داند و از هرگونه
شرک نسبت به خداوند متعال نهی می‌کند: «
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا...»؛
«و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید! ...».
اراده خداوند متعال به تمام هستی تعلق گرفته و تمام هستی تحت فرمان و اراده او قرار دارند: «
اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَیْئًا اَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ»؛
«فرمان او چنین است که هرگاه چیزی را
اراده کند، تنها به آن می‌گوید: موجود باش! آن بی‌درنگ موجود می‌شود»!
قرآن کریم در
سوره حشر،
آیه ۲۲ تا ۲۴ می‌فرماید: «
هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْاَسْماءُ الْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»؛
او خدایی است که معبودی جز او نیست، از پنهان و
آشکار آگاه است و او رحمان و رحیم است، او خدایی است که معبودی جز او نیست،
حاکم و مالک اصلی اوست، از هر
عیب منزه است، به کسی
ستم نمی‌کند، به
مؤمنان امنیت می‌بخشد و مراقب همه چیز است، او قدرتمندی است شکست‌ناپذیر که با اراده نافذ خود هر امری را
اصلاح می‌کند، او شایسته بزرگی است، خداوند منزه است از آن چه شریک برای او قرار می‌دهند، او خداوندی است
خالق و آفریننده‌ای بی‌سابقه و صورت‌گری است (بی‌نظیر) برای او نام‌های نیک است، و آن‌چه در آسمانها و زمین است،
تسبیح او می‌گویند و او عزیز و حکیم است.
و...
قرآن کریم برخی صفاتی را که در
خدای متعال نیست، متذکر می‌شود که بعضی از آنها، عبارت‌اند از:
خداوند متعال، زمان، جهت و
جسم ندارد. (بقره، ۱۱۵)
خداوند متعال بی‌نیاز است. (ممتحنه، ۶)
او هیچ شریکی ندارد. (توبه، ۳۱)
و... .
۱. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۹، ص۲۲۱.
۲. پیام قرآن، حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ج۱ و ج۳.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ویژ‌گی‌های خدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۷.
