• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هاشم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: هاشم، امیه.
پرسش: اختلاف امیه و هاشم بر سر چه بود؟
پاسخ:


هاشم لقب عمرو بن عبد مناف است.

۱.۱ - کنیه

کنیه‌اش ابا عبد شمس است.

۱.۲ - نام مادر

نام مادرش عاتکه، دختر مرّه از قبیله بنی‌سلیم است.

۱.۳ - محل تولد

وی در مکه به دنیا آمد.

۱.۴ - سال و محل وفات

و در غزه از نواحی شام در سن بیست یا بیست و پنج سالگی فوت کرد و قبر‌ش در همان جاست.

هاشم از ماده «هشم» به‌معنای شکستن است.
[۱] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۵۶، دار‌الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۷۱ ش.


او را هاشم لقب داده‌اند؛ زیرا وقتی در مکه قحطی آمده بود، هاشم در شام بود و برای تجارت و بازرگانی به‌سوی غزه و اطراف آن در حرکت بود. هنگامی که خبر قحطی به او رسید، دستور داد نان‌های زیادی را آماده و بر پشت شتران نهاده و روانه مکه شدند، شتران را نیز نحر کرد و دستور داد نان‌ها را که خشک بودند بشکنند و همراه با گوشت به اهل مکه بدهند و خود نیز نان‌ها را می‌شکست و همراه با گوشت شتران به مردم می‌داد؛ از این رو او را هاشم (شکننده نان‌های خشک) لقب داده‌اند.
[۲] بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۵۸ ۶۳، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    


«امیه» فرزند عبد شمس بن عبد مناف، برادرزاده هاشم است.

۱.۲ - نام مادر

نام مادرش عبله است.
[۳] مطهر بن طاهر مقدسی، البدء و التاریخ‌، مصحح، پور سعید، ج ۴، ص ۱۱۰، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.    


آب دادن به حاجیان
[۴] سقایت.
و غذا دادن
[۵] رفاده.
به آنها در ایام حج از کارهایی بود که نیاکان پیامبر گرامی اسلام (ص) عهده‌دار آن بودند و در بین فرزندان عبد مناف نیز این امر با قرعه انداختن به هاشم واگذار شده بود.
[۶] بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۵۷، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    


هاشم، هنگام موسم حج بخش زیادی از مال خود را به پذیرایی از حاجیان اختصاص می‌داد و از مردم قریش نیز در خواست می‌کرد با رضایت کامل از پاک‌ترین و حلال‌ترین مال خود برای غذا دادن حاجیان به او کمک کنند. این کار هاشم، سبب عظمت و بزرگی او در بین مردم شده بود.
اما امیه با این‌که فردی تاجر و دارای مال زباد بود، مانند عموی خویش هاشم دارای سخاوت و کرم نبود. خود را به تکلف و سختی می‌انداخت تا بر مردم اطعام و بخشش کند و می‌خواست به وسیلۀ بذل و بخشش دلشان را به خود متوجه کند؛ ولی مردم، نسبت به هاشم ادای احترام بیشتر می‌نمودند و بدگویی‌های وی، بر عظمت و عزت هاشم می‌افزود و برخی از مردم قریش او را نکوهش و سرزنش نمودند، او خشمگین شد بر عظمت و بزرگی عموی خود حسد ورزید، آتش حسد در درون امیه زبانه کشید، سرانجام عموی خود را وادار کرد تا پیش بعضی از دانایان عرب (کاهن) بروند و هر کدام مورد تحسین او قرار گرفت، زمام امور را به دست گیرد. عظمت هاشم، مانع از این بود که با برادرزادۀ خود به نزاع برخیزد؛ ولی اصرار امیه وی را مجبور کرد که با دو شرط به این کار اقدام کند.
اول: هر کدام از این دو نفر که محکوم شود، پنجاه شتر سیاه چشم در روزهای حج قربانی کند.
دوم: شخص محکوم باید ده سال از مکه بیرون برود.
از حسن اتفاق دانای عرب (کاهن عسفان)، تا چشمش به هاشم افتاد، زبان به مدح وی گشود و طبق قرارداد، امیة مجبور شد جلاء وطن کند و ده سال در شام اقامت گزیند و هاشم شترانی را که از امیه گرفته بود، ذبح کرد و بین مردم تقسیم نمود. این امر سبب دشمنی امیه نسبت به هاشم و فرزندان او گردید.
[۷] بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۶۰ و ۶۱، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
[۸] صالحی شامی‌، سبل الهدی، محقق، عادل، احمد، علی محمد، معوض، ج ۱، ص ۲۷۱، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
[۹] بغدادی، ابن حبیب، المنمق فی اخبار قریش، محقق، خورشید احمد فاروق، ص ۹۹ و ۱۰۰، عالم الکتب، بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.‌

البته این می‌تواند یکی از دلایل عداوت و دشمنی امیه نسبت به هاشم باشد.

۱. ↑ قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۵۶، دار‌الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۷۱ ش.
۲. ↑ بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۵۸ ۶۳، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۳. ↑ مطهر بن طاهر مقدسی، البدء و التاریخ‌، مصحح، پور سعید، ج ۴، ص ۱۱۰، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.    
۴. ↑ سقایت.
۵. ↑ رفاده.
۶. ↑ بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۵۷، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۷. ↑ بلاذری‌، جابر، أنساب الأشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج ۱، ص ۶۰ و ۶۱، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۸. ↑ صالحی شامی‌، سبل الهدی، محقق، عادل، احمد، علی محمد، معوض، ج ۱، ص ۲۷۱، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۹. ↑ بغدادی، ابن حبیب، المنمق فی اخبار قریش، محقق، خورشید احمد فاروق، ص ۹۹ و ۱۰۰، عالم الکتب، بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.‌


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تاریخ اسلام | عصر جاهلیت
جعبه ابزار