نقش رسانه در ترویج فرهنگ نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رسانه،
نماز.
پرسش: نقش رسانه‌ها در نماز چیست؟
پاسخ: انتظاری که می‌توانیم از رسانه‌ها در خصوص ترویج
فرهنگ نماز داشته باشیم، بستگی به نوع رسانه و مخاطبین آن‌ها دارد.
درباره نقش رسانه‌ها در مورد نماز باید گفت که «همه رسانه‌ها به ویژه
صدا و سیما می‌تواند نقش اساسی در ترویج فرهنگ نماز در جامعه داشته باشد؛ اما قبل از پرداختن به بیان نقش رسانه‌ها در مورد نماز لازم است به کارکردهای اصلی رسانه‌ها اشاره کنیم تا براساس کارکردهای متنوع رسانه‌ها بتوانیم نقش و قابلیت‌های آن را در خصوص فرهنگ‌سازی نماز در
جامعه اسلامی بیان کنیم. کارکردهایی که معمولاً برای رسانه‌ها در عموم جوامع ذکر می‌شوند بدین قراراند:
اطلاع مردم از
اخبار و دریافت اطلاعات و داده‌ها یکی از ضرورت‌های
زندگی در جوامع جدید است و رسانه‌ها مهم‌ترین واسطه
اطلاع‌رسانی هستند.
با تحولاتی که در جوامع صورت گرفته است، شیوه‌های سنتی نظارت و کنترل اجتماعی چندان کارآیی ندارند به همین جهت رسانه‌ها می‌توانند با پوششی که دارند (به ویژه
رادیو،
تلویزیون و
روزنامه) بخشی از برنامه‌ها و موضوعات خود را به نظارت اجتماعی افراد اختصاص دهند.
با توجه به این‌که
انسان در زندگی نیاز به
تفریح و سرگرمی سالم دارد و از طرفی نظام تقسیم کار اجتماعی به‌گونه‌ای است که افراد نمی‌توانند ساعاتی از شبانه‌روز را به تفریح و سرگرمی بپردازند، رسانه‌ها یکی از پرکننده‌های مؤثر
اوقات فراغت بالاخص برای
کودکان و
نوجوانان و
جوانان یا پربار کننده این اوقات برای بزرگسالان به شمار می‌روند.
بیشترین تبلیغات سیاسی از طریق رسانه‌ها انجام می‌شود.
عمده تبلیغات اقتصادی نیز به رسانه‌های جمعی واگذار می‌شود.
یکی دیگر از کارکردهای رسانه‌ها است
و البته در جامعه اسلامی ما
انتظار این است که بیشتر برنامه‌های رسانه‌ای به فرهنگ‌سازی دینی و ترویج ارزش‌های اسلامی از جمله
نماز اختصاص یابد.
پس از بیان کارکردهای اصلی رسانه‌ها و درک این حقیقت که یکی از کارکردهای رسانه‌ها می‌تواند فرهنگ‌سازی دینی در جامعه باشد و نماز بخشی از فرهنگ دینی جامعه است، انتظاری که می‌توانیم از رسانه‌ها درباره ترویج فرهنگ نماز داشته باشیم، بستگی به نوع
رسانه و مخاطبین آن‌ها دارد.
مطبوعات می‌توانند بخشی از موضوعات خود را به ترویج فرهنگ نماز در قالب مقاله، داستان، گزارش خبری،
شعر، تصویر و
نقاشی،
مسابقه و... اختصاص دهند. چهره‌های شاخص و الگوهای معنوی را که در سایه‌سار نماز به کمالات معنوی و پیشرفت‌هایی در زندگی و تحصیلات خود نایل شده‌اند، به دیگران معرفی کنند.
صدا و سیما با استفاده از هنر نمایش در به تصویر کشیدن نگرش و رفتار پیشوایان، رهبران و الگوهای محبوب در ارتباط با نماز، می‌تواند تأثیرات بسیار مؤثر و پایداری در ایجاد بازخوردهای نوین نسبت به ارزش و جایگاه نماز در بین همه مردم به ویژه نوجوانان و پرورش حس مذهبی آن‌ها داشته باشد. مسلماً در نقل قصه‌های نماز یا تهیه برنامه‌های نمایشی و تلویزیونی می‌بایست دقیقاً به اصول روان‌شناسی اجتماعی توجه نموده، ویژگی‌های سنی، ذهنی، گرایش‌های روانی عاطفی و هم‌چنین شرایط فرهنگی اجتماعی مخاطبین را مدنظر قرار داد و حتی‌الامکان از بیان مستقیم و شیوه تبلیغی صِرف در مورد نماز پرهیز کرد. صدا و سیما می‌تواند برنامه‌هایی درباره نماز و با رعایت اصول و ظرافت‌های یاد شده، در قالب نمایش (فیلم و سریال)، گزارش، سخنرانی، مستند و ... ارائه دهد.
البته از سوی صدا و سیما درباره نماز برنامه‌هایی پخش شده است که مطلوب و سازنده بوده؛ اما باید این روند با تلاش بیشتر ادامه یابد؛ از جمله برنامه‌های صدا و سیما درباره نماز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بچه‌های
مسجد، شکوفه‌های
دوستی، یک کار خوب، جوانه‌های نور، تصویرها، بچه‌های محرم، نماز تو نیاز ما، در بارگاه قدس، محراب
عشق، ضیافت
نور، در آستانه دیدار، چشمه‌های نور، طلیعه، آموزش
احکام نماز، زمزمه‌های عارفانه، با حافظان سنگر
مساجد و ...» این برنامه‌ها قطعاً در ترویج و الگودهی فرهنگ نماز برای خانواده‌ها به ویژه
کودکان و نوجوانان مؤثر بوده است و خود دلیل بر این است که صدا و سیما می‌تواند در آینده نیز برنامه‌های غنی‌تری در زمینه نماز تولید و پخش نماید.
به
امید آن
روز که بتوانیم با هماهنگی و مشارکت هر چه بیشتر شاهد فرهنگ اعتقادی و رفتاری نماز در جامعه باشیم.
۱. مجموعه سخنرانی‌ها، نماز راهی به سوی کام‌یابی، ستاد اقامه نماز، ۱۳۷۶.
۲. مجموعه مقالات، رویکرد اخلاقی، در رسانه‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۵.
۳. فرد اینگلیس، نظر به رسانه‌ها، ترجمه؛ محمود حقیقت کاشانی، صدا و سیما، ۱۳۷۷.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نقش رسانه در ترویج فرهنگ نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۹/۰۵.
