مناظره‌های امام رضا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بعثت،
جهان اسلام،
خلافت عباسی،
توحید،
امامت،
یهود،
زرتشت.
پرسش: در مورد مناظره‌های امام رضا (علیه‌السّلام) توضیح دهید.
پاسخ:
دویست سال از
بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گذشته بود و در این مدت طولانی،
جهان اسلام با اندیشه‌های مختلف غیر اسلامی آشنا شده بود. گسترش مرزهای جغرافیایی از یک سو، و آمد و شد عالمان و بازرگانان ادیان و مذاهب بلاد دیگر به شهرهای
مسلمانان سبب شده بود تا شبهات متعددی در مقابل اندیشمندان
مسلمان بروز کند. از سوی دیگر اندیشه
مکتب اهل بیت با
ولایت‌عهدی امام رضا (علیه‌السّلام) بیش از هر زمان دیگر رسانه‌ای شده بود و شبهات و سؤالات از
شیعه بسیار علنی گردیده بود. دستگاه
خلافت عباسی نیز با تشویق مترجمان به برگردان‌سازی کتب غیرعربی به
عربی، نهضت ترجمه را راه‌اندازی کرده بود. این امور، سبب شد تا شبهات اعتقادی افزایش یابد و از این‌رو مراجعات دانشمندان شیعی و غیرشیعی در مسائل اعتقادی به امام فزونی یابد.
بسیاری از این بحث‌ها به صورت مناظره‌ای دوجانبه بین امام و دانشمندان و یا طرفداران مذاهب و ادیان مختلف درمی آمد. بیشتر مناظرات
امام رضا (علیه‌السّلام) در مسئله
توحید و سپس
امامت است. در میان جلسات مناظره امام، دو جلسه بسیار تابناک‌تر از دیگران می‌نماید. نخست: بحثی طولانی با
مامون درباره
پیامبران و
عصمت آنهاست. این جلسه را خلیفه با این جمله آغاز می‌کند: یا ابْنَ رَسُولِ اللَّه! آیا تو بر این باوری که تمام انبیاء
معصوم هستند؟ و وقتی پاسخ مثبت امام را می‌شنود، می‌پرسد: پس معنای این
آیه چیست: «
''''''وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی؛
و آدم پروردگارش را نافرمانی کرد؟»
زیبایی این جلسه آن است که امام تنها با استناد به آیات قرآن به او پاسخ می‌دهد. این مناظره صریح، دوجانبه و طولانی است و در پایان مامون نمی‌تواند اعجاب خود را مخفی کند. از این‌رو می‌گوید: ای ابوالحسن! به
خدا،
سوگند که علم صحیح را تنها در نزد اهل بیت می‌توان یافت و تمام علوم پدرانت امروزه در نزد توست. خدا تو را پاداش نیک عنایت فرماید. در بین جلسه نیز مامون بارها به زبان این سخن را جاری می‌کند: «
''''''اَشْهَدُ اَنَّک ابْنُ رَسُولِ اللَّهِ حَقّا؛ شهادت می‌دهم که تو حقیقتاً فرزند رسول خدایی».
دومین جلسه مشهور امام رضا (علیه‌السّلام)، جلسه مناظره بزرگان و اندیشمندان ادیان گوناگون با آن حضرت در دربار مامون و در حضور وی بوده است. این جلسه طولانی که به دعوت و در خواست خلیفه سامان یافته بود با بزرگان
نصارا (جاثلیق)،
یهود (راس الجالوت)،
صابئین (ستاره‌پرستان)،
زرتشت، رومیان و جمعی از متکلمان بوده است. امام تنها با استناد به کتاب‌های خود ایشان نظیر
انجیل و
تورات با ایشان بحث و آنان را مجاب کرد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «مناظره‌های امام رضا» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۲۴.
