مطالعه در تفسیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مطالعه،
تفسیر قرآن کریم،
روش‌های تفسیری،
منابع تفسیری.
پرسش: فردی که می‌خواهد برای اولین بار در زمینه تفسیر قرآن شروع به
مطالعه نماید از چه نقطه‌ای آغاز کند و چه کتاب‌ها و روش‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
پاسخ:
قرآن کتاب
هدایت بشر از ظلمات به‌سوی
نور و
شفای قلوب
مؤمنان است و ارتباط با این
کتاب الهی به‌صورت تلاوت، تفسیر و ... زمینه‌ساز عمل به دستورات آن می‌باشد، مطالعه در زمینه تفسیر قرآن حداقل به دو صورت امکان‌پذیر است:
أ. مطالعه تخصصی؛ ب. آشنایی با معارف قرآن.
برای مطالعه تخصصی در زمینه قرآن و
تفسیر، انسان محتاج یادگیری علومی است که در کتب تفسیر و روش‌های تفسیری ذکر شده است؛ از قبیل:
۱. ادبیات عرب شامل صرف، نحو، بلاغت و علم لغت.
۲.
علوم قرآنی؛ مانند:
اسباب نزول، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، وجوه
اعجاز قرآن، مکی و مدنی و
علم قرائت.
۳. علم کلام؛
۴. علم فقه؛
۵. علم اصول؛
۶. علم رجال و درایه؛
۷. علوم تجربی؛
۸. علوم انسانی؛
۹. علم الموهبة (طهارت روحی مفسر).
علاوه بر این، از منابع تاریخی، روایی و
عقل برهانی، نیز باید بهره برد. علل نیازمندی به این علوم و استفاده از این منابع در کتب روش‌های تفسیری بحث شده است.
بدیهی است برای مطالعه تخصصی، انسان باید در مراکز تخصصی آموزش و
تفسیر قرآن، تحصیل نماید. از قبیل مرکز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن
حوزه علمیه قم و دیگر مراکز تخصصی، پژوهشی دانشگاهی و حوزوی همانند رشته‌ی علوم و قرآن در دانشگاه.
مطالعه تفسیر قرآن با این دیدگاه بدین صورت پیشنهاد می‌شود:
تلاوت زیاد قرآن به‌صورت
ترتیل و با
تدبر.
مطالعه کتب لغت قرآن؛ از قبیل:
قاموس قرآن، نوشته آقای قرشی و
التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، نوشته آقای حسن مصطفوی.
مطالعه کتب مربوط به تجزیه، ترکیب و بلاغت قرآن؛ مانند:
الجدول فی اعراب القرآن و صرفه و بیانه، نوشته محمود صافی و کتاب
اعراب القرآن، نوشته محیی‌الدین الدرویش.
لازم به ذکر است، مطالعه ادبیات عرب در حد نیاز توصیه می‌شود و نباید انسان را از هدایت‌های قرآنی دور کند.
استفاده از کتب معجم الفاظ قرآن؛ مانند:
المعجم المفهرس، نوشته محمد عبدالفؤاد باقی.
مطالعه کتب تفسیری فارسی، عبارت‌اند از:
کتب تفسیر ترتیبی؛ مانند: تفسیر
نمونه، آیت الله مکارم شیرازی؛ تفسیر
نور، آقای قرائتی؛ تفسیر
راه‌نما، آقای هاشمی رفسنجانی؛ ترجمه تفسیر
المیزان، علامه طباطبایی، ترجمه آقای موسوی همدانی؛ تفسیر
تسنیم، آیت الله جوادی آملی.
کتب تفسیر موضوعی، عبارت‌اند از:
۱. پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی و همکاران؛ منشور جاوید قرآن، آیت الله سبحانی؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم، آیت الله جوادی آملی.
یادداشت و فیش‌برداری از مطالعات انجام شده.
ارائه این مطالب برای استفاده دیگران در کلاس‌های قرآن و سخن‌رانی.
۱.
روش‌شناسی تفسیر قرآن، علی‌اکبر بابایی و دیگران.
۲. تفسیر
تنسیم، ج ۱، استاد جوادی آملی.
سایت اندیشه قم.
