مجازات و پاداش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مجازات، دوزخیان، پاداش، بهشتیان، محاسبه،
عدل الهی، فضل الهی.
پرسش: میزان مجازات و پاداش
دوزخیان و
بهشتیان چقدر خواهد بود؟ و بر چه اساسی محاسبه خواهد شد؟
پاسخ: آن‌چه مسلم است، این است که مجازات قیامت کاملاً متناسب با جرایمی است که
انسان در دنیا مرتکب شده است؛ یعنی هرکس که کار بدی انجام دهد، تنها همانند آن کیفر می‌بیند. اما در مورد پاداش‌ها، مسئله‌ی فضل و عنایت الهی مطرح است. ممکن است پاداشی که به
انسان داده می‌شود، به مراتب بیش از
عمل انجام شده باشد؛ چنان‌که در
قرآن کریم به آن تصریح شده است: هرکس کار نیکی انجام دهد ده برابر به او پاداش دهند، و هرکس کار بدی انجام دهد، تنها همانند آن کیفر می‌بیند، تا ستمی بر آنها نرفته باشد.
۱. اولین نکته‌ای را که در این ارتباط باید در نظر داشت، این است که
عذاب و پاداش اخروی را نباید با مسائل حقوقی و جزایی دنیا
قیاس کرد؛ چراکه ارزش معنوی کارها را
انسان نمی‌تواند درک کند؛ زیرا
انسان معیار، مقیاس و اندازه‌ای در دست ندارد که آنها را با آن بسنجد، این خداست که در مقابل
اعمال انسان ارزش تعیین می‌کند.
آن‌چه مسلم است، این است که مجازات
قیامت کاملاً متناسب با جرایمی است که
انسان در دنیا مرتکب شده است، اگرچه ممکن است آدمی چنین تناسبی را درک نکند، همان‌گونه که بیان شد. به‌عنوان نمونه جزای
غیبت از
زنا بیشتر است، یا خوردن یک درهم ربا گناهش نزد
خداوند بزرگ‌تر از هفتاد بار زنا با محارم است.
این‌گونه عذاب‌هایی در برابر گناهانی (مانند غیبت و خوردن
ربا) ممکن است در نگاه نخست غیر قابل باور و بدون تناسب جلوه کند. اما وقتی
انسان به
فلسفه آن نگاه کند و به عواقب و پی‌آمدهای ناگوار آنها در جامعه نظری بیاندازد، درخواهد یافت که عذاب برابر با گناه است. برای آگاهی بیشتر در این موضوع پاسخ ۴۱۶۶، ۱۵۴۰۶را مطالعه کنید.
ممکن است برخی تصور کنند که
واجب شدن «شصت روز» روزه به‌عنوان کفاره، در مقابل خوردن یک روز
روزه ماه مبارک
رمضان، و مجازات‌های دیگری از این دست در
دنیا و آخرت، با آیه «
وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلا یُجْزی إِلاَّ مِثْلَها»،
که می‌گوید در برابر کار بد فقط به اندازه آن کیفر داده خواهد شد، سازگار نیست. اما با توجه به یک نکته، پاسخ این ایراد نیز روشن می‌شود، و آن این‌که منظور از مساوات میان «گناه» و «کیفر»، مساوات
عددی نیست؛ بلکه کیفیت عمل را نیز باید در نظر گرفت. خوردن یک روز روزه
ماه رمضان با آن همه اهمیتی که دارد، مجازاتش تنها یک روز کفاره نیست؛ بلکه باید آن‌قدر روزه گرفت که به اندازه احترام آن یک
روز ماه مبارک شود؛
و این به جهت حرمتی است که فرد روزه‌خوار از ماه رمضان شکسته است.
اما در مورد پاداش‌ها، مسئله‌ی فضل و عنایت الهی مطرح است. ممکن است پاداشی که به
انسان داده می‌شود، به مراتب بیش از عمل انجام شده باشد. چنان‌که در
قرآن مجید به آن تصریح شده است: «
مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلا یُجْزی إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ»؛
هرکس کار نیکی انجام دهد، ده برابر به او
پاداش دهند، و هر که کار بدی انجام دهد، تنها همانند آن کیفر بیند، تا ستمی بر آنها نرفته باشد.
«
مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً فَلا یُجْزی إِلاَّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِسابٍ»؛
هر کس کار بدی بکند جز همانند عملش کیفر نیابد. و هرکس از
زن و مرد که
مؤمن باشد و
عمل صالحی به جای آرد به
بهشت داخل شود و بی‌حساب روزی‌اش دهند.
شایان توجه است که در مسئله
گناه و مجازات، موضوع عدالت مطرح است و خداوند در آن‌جا به کسی
ظلم و ستم روا نمی‌دارد. اگرچه در این مورد نیز بسیار گناهانی را که با
توبه از بین می‌برد: «
یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ»؛
و از بسیاری درگذرد، و یا از آن برتر، زشتی را به نیکی تبدیل می‌کند: «
یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ»؛
خداوند نیکی آنان را جانشین بدی‌هایشان می‌گرداند.
ولی در مسئله پاداش این‌گونه نیست که اگر خواست در برابر یک کار، ده برابر آن و یا بیشتر پاداش دهد، به کسی ستمی وارد آید.
پایگاه اسلام کوئست.
