فکر کردن به غیبت شنیده‌شده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غیبت، آثار غیبت، موارد جواز غیبت، درمان غیبت.
پرسش: آیا فکر کردن به غیبتی که شنیده شده است، گناه محسوب می‌شود و باید از به یاد آوردن آن جلوگیری کنیم؟
پاسخ: فکر کردن با خود، هیجان متناسب با آن فکر را ثمر می‌دهد؛ اگر فکر مثبت باشد، هیجانات و
احساسات مثبت را به همراه دارد و اگر منفی باشد، احساسات و هیجان‌های منفی را با خود به همراه دارد و این هیجانات باعث
عمل و رفتار می‌شود؛ پس چه بهتر است
انسان همیشه در افکار خود، فکر مثبت و سازنده داشته باشد تا این افکار هیجان مثبت ایجاد کنند و سرانجام رفتار مثبت از ما سر بزند.
تفکر نسبت به غیبت انجام‌شده جهت
محاسبه و حساب‌رسی اشکال ندارد و این کار مورد پسند و توصیه
ائمه (علیهم‌السّلام) بوده است؛ چون این کار باعث عدم تکرار و
رشد فرد می‌شود.
تفکر یک شخص یا معطوف به حال است یا معطوف به گذشته و یا معطوف به آینده.در هر سه صورت، تفکر باید به انسان کمک کند که او را در مسیر تکامل تحریک کند و سرعت بخشد؛ اما چون این سؤال در رابطه با تفکر معطوف به گذشته است، در این نوشتار بیش‌تر به این بعد از فکر اشاره می‌شود.
تفکر نسبت به گذشته باید سازنده باشد نه بازدارنده. به غیبتی که قبلاً شده می‌توان از این دو جهت (سازندگی و بازدارندگی) نگاه کرد.
گاهی این فکر می‌تواند سازنده باشد و این موقعی است که فرد بخواهد برای بازآفرینی
عبرت، ندامت و
محاسبه نفس به آن
غیبت توجه کند.
این افکار قطعاً سازنده‌اند و به فرد کمک می‌کنند به گناهی که انجام شده با نظری دقیق نگاه کند و فرد بررسی کند که چه چیز باعث بروز این گناه شده است، چه زمینه‌ای به انجام آن کمک کرده است، چه افرادی در این غیبت لطمه خورده‌اند و او چه‌قدر با این صفت زشت از مسیر
حق و رشد منحرف شده است و چگونه باید به فردی که در مورد او غیبت شده کمک کند و آبروی او و ... را حفظ کند و چگونه می‌تواند از تکرار این
عمل خودداری کند.
گاهی این تفکر می‌تواند نقش بازدارنده داشته باشد و فرد را از مسیر رشد منحرف سازد و جلوی تکامل او را بگیرد و این موقعی است که فرد بخواهد کسی را بیش‌تر در نفس خود تحقیر کند،
حسد و
کینه خود را با فکر کردن به غیبت فرد آرام کند. فکری که انسان را تشویق کند که بار دیگر گناه غیبت را تکرارکند اگر جلوش گرفته نشود، فرد وارد عمل می‌شود و در زمینه مناسب دیگر باز
زبان به غیبت فرد می‌گشاید یا دیگری را تشویق می‌کند تا لب به غیبت بگشاید.
علمای اخلاق برای رشد معنوی ما دستورالعملی بسیار مفید بیان داشته‌اند. آنان اعتقاد دارند: برای این‌که فردی بتواند رشد اخلاقی خوبی داشته باشد، لازم است در قالب برنامه حرکت کند.
این برنامه عبارت است از:
فرد که صبح از
خواب بیدار می‌شود، با خود شرط کند که می‌خواهم امروز از گناه اجتناب کنم و دور گناه نچرخم و تن به
عبادت و
اطاعت خداوند بدهم.
پس از شرط با خود در طول
روز باید مراقب عهد و شرط خود بود و هرگاه دیدیم که از مسیر شرط و عهد خود (انجام
واجبات و
ترک محرمات) خارج شدیم، سریع باز گردیم و دقت کنیم اگر اشتباهی انجام شده تا جلو نرفته سریع باز گردیم.
شب به
شب، هنگام
خواب، مروری کنیم بر روزی که سپری کرده‌ایم و به
اعمال، افکار و گفته‌های خود توجه کنیم و ببینیم کدام مورد رضای خدا بود و کدام خلاف رضای خدا؛ تصمیم بگیریم اگر حقی از کسی ضایع کرده‌ایم، جبران کنیم و اگر حق خدا بوده، توبه کنیم و اگر
عمل و عبادتی از او تلف شده، آن را جبران کنیم و قضای آن را به جای آوریم و اراده کنیم و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر (انتخاب دوست متدین، مطالعه کتب اخلاقی و دینی، معاشرت با صالحان،
توبه،
دعا و نیایش، دادن
حق‌الناس و ...) از تکرار اشتباه جلوگیری کنیم و به تقویت باورهای دینی خود بپردازیم؛ پس تفکر نسبت به غیبت انجام‌شده جهت محاسبه و حساب‌رسی اشکال ندارد و این کار مورد پسند و توصیه ائمه (علیهم‌السّلام) بوده است؛ چون این کار باعث عدم تکرار و رشد فرد می‌گردد.
فکر کردن با خود، هیجان متناسب با آن فکر را ثمر می‌دهد؛ اگر فکر مثبت باشد، هیجانات و
احساسات مثبت را به همراه دارد و اگر منفی باشد، احساسات و هیجان‌های منفی را با خود به همراه دارد و این هیجانات باعث عمل و رفتار می‌شود؛ پس چه بهتر است
انسان همیشه در افکار خود، فکر مثبت و سازنده داشته باشد تا این افکار هیجان مثبت ایجاد کنند و سرانجام رفتار مثبت از ما سر بزند.
۱. تفکر برتر، محمد رضا شرفی، تهران سروش.
۲. گناهان کبیره، شهید دستغیب، انتشارات تربیت.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «فکر کردن به غیبت شنیده‌شده»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۲۰.
