فرزندان امام جواد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام جواد ـ علیه‌السلام، فرزندان.
پرسش: نام فرزندان
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ و شرح مختصری از احوال آنها را ارائه دهید.
پاسخ: برخی از تواریخ فرزندان امام جواد ـ علیه‌السلام ـ را هشت فرزند
ذکر کرده‌اند و بعضی کمتر.
«شیخ مفید در کتاب الإرشاد فرموده که حضرت جواد ـ علیه‌السلام ـ دارای چهار فرزند پسر و دختر بود».
محدث قمی در
منتهی الآمال به نقل از کتاب تاریخ
قم نام چند دختر دیگر از امام جواد ـ علیه‌السلام ـ را ذکر می‌کند.
از بین فرزندان امام جواد ـ علیه‌السلام ـ برخی به‌خاطر نقش اجتماعی بیشتر به‌صورت برجسته در
تاریخ یاد شده‌اند و بعضی هم تنها نامشان
ذکر شده و شرح حالی از آنها به میان نیامده، ما هم در این نوشته طبق نقل تاریخ به شرح حال بعضی از آنها می‌پردازیم و به ذکر نام بعضی دیگر اکتفا می‌کنیم.
قبل از پرداختن به اسامی
فرزندان حضرت، ذکر دو نکته لازم است:
و آن اینکه مادر همه فرزندان امام جواد ـ علیه‌السلام ـ بانویی است به نام «سمانه مغربیه» که زنی باکمال بود؛ ولی از ام‌الفضل همسر دیگر امام فرزندی به
دنیا نیامد.
نکته دیگر آنکه همه این فرزندان بزرگوار منشأ خدمات ارزنده‌ای برای جهان
اسلام بودند و هرکدام در دوران خود از بهترین مردان و زنان به‌شمار می‌رفتند و از شایستگان زمان بودند و عموماً در اطراف
شهر قم مدفونند، سادات و مردان مجاهد و بزرگواری از نسل پاک ایشان به دنیا آمدند، برنامه‌های عمرانی قم و موقوفات و
قبه و
بارگاه حضرت معصومه ـ سلام‌الله‌علیها ـ به دست ایشان انجام گردیده و آنها که در قم می‌زیستند، منشأ خدمات شایسته‌ای برای مردم قم بودند.
ایشان پیشوا و رهبر و
هادی امت اسلام بعد از پدر بزرگوارشان بودند، آن شخصیت والا نیز مانند پدر بزرگوار و پدران گرامیش تمام عمر ۲۸ ساله را تحت نظر شدید خلفای عباسی بود؛ لذا
شیعه از محضر پرفیض ایشان به‌صورت کامل و آزاد نتوانست استفاده کند.
دومین فرزند برجسته و بزرگوار امام جواد ـ علیه‌السلام ـ ابواحمد موسی مبرقع نام دارد. از آنجا که موسی دارای شمایل بسیار زیبا و صورت جمیل بود که هرکس را به یک نظر می‌فریفت، در کوچه‌ها برقع به‌صورت می‌انداخت تا زنان و مردان از دیدن او ناراحت نشوند؛ از این جهت او را
موسی مبرقع گویند.
تولد موسی مبرقع را در سال ۲۱۴ هـ.ق نوشته‌اند و در هنگام
مرگ پدرش حدود ۵ یا ۶ سال بیشتر نداشت؛ چنان‌که برادر بزرگوارش حضرت علی النقی ـ علیه‌السلام ـ ۷ یا ۸ سال بیشتر نداشت.
موسی ۳۰ ساله بود که از
مدینه هجرت کرد و راهی قم شد و در هنگامی که در شهر مدینه بود، سرپرستی اولاد امام جواد ـ علیه‌السلام ـ را می‌کرد و اموال صغار آن بزرگوار را سرپرستی می‌نمود و موقوفات و صدقات پدرش را به اهلش می‌رسانید.
در سال ۲۴۴ بود که
متوکل عباسی که از موقعیت موسی مبرقع وحشت داشت، او را از مدینه به بغداد احضار کرد و ایشان را در شهر
سامرا منزل داد تا او را مثل برادر بزرگوارش
امام علی النقی ـ علیه‌السلام ـ زیر نظر داشته باشد و ایشان تا سال ۲۴۷ که متوکل مُرد، در سامرا بود.
پس از
مرگ متوکل، موسی به ایران آمد و سال ۲۵۶ بود که به قم وارد شد. موسی در قم مزارعی ایجاد کرد و خود به کار
کشاورزی پرداخت و در همان‌جا ساکن گردید.»
در شهر قم ساداتی که منتسب به موسی مبرقع هستند، خود را به سادات برقعی معرفی نموده و به این عنوان مشهورند.
موسی مبرقع پنج پسر داشت به نام‌های: ابوالقاسم حسین و علی و احمد و محمد و جعفر.
«اولاد و ذریه موسی مبرقع غالباً در ری و قم بودند و از آنجا به قزوین، همدان، خراسان، کشمیر،
هندوستان و سایر بلاد منتشر شدند، و الان در بلاد شیعه از اعظم طوائف
سادات و اشرافند».
«موسی مبرقع در شب چهارشنبه هشت روز مانده به آخر
ربیع الاول سال ۲۹۶ هـ.ق در شهر قم وفات کرد و او را در منزل خودش به خاک سپردند و اکنون
آرامگاه او مشهور است به چهل اختران»
بقعه بزرگ که به نام چهل اختران است، در کتیبه آن اسم
شاه‌طهماسب به
تاریخ ۹۳۵ ثبت است. نخستین کسی که در آن دفن شد، محمد بن موسی مبرقع بوده، پس از آن همسر او بُرَیْهد
دختر جعفر (فرزند امام علی النقی) در کنار شوهر دفن شد. در کنار محمد فرزند موسی و نزدیکی آرامگاه او گروهی از علوی‌ها و فاطمی‌ها، همگی از اعقاب موسی مبرقع می‌باشند که در آن جایگاه دفنند» و معروفند به چهل اختران و امروزه ملجأ و مأمنی هستند برای شیفتگان
امامت و
ولایت و مرهمی برای دلسوختگان و دردمندان.
این زن با‌تقوا که از شایسته‌ترین زنان عصر خود به‌شمار می‌رفت و در فضل و هنر ممتاز بود، از برجسته‌ترین دختران
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ می‌باشد.
حکیمه در طول حیات پربرکتش چهار امام را درک کرد و از محضر آنان بهره برد؛ پدر گرامیش امام جواد علیه‌السلام، برادرش
حضرت هادی علیه‌السلام، برادرزاده‌اش
امام عسکری ـ علیه‌السلام ـ و
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ را که خود افتخار قابلگی امام دوازدهم را هم داشت.
از افتخارات دیگر حکیمه خاتون، تعلیم و تربیت نرجس خاتون مادر امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ بود.
حکیمه در نزد ائمه ـ علیهم‌السلام ـ مکرم و محترم بود و مورد وثوق و اطمینان تا جایی که به مقام سفارت امام نایل آمد، عرایض مردم را به امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ می‌رسانید و توقیعات
امام را به مردم بر‌می‌گردانید.
گویند: نواب امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ به‌وسیله این بانو با امام رابطه برقرار می‌کردند. در کمال‌الدین از احمد بن ابراهیم نقل شده که گفت: من بر حکیمه خاتون دختر امام جواد ـ علیه‌السلام ـ در سال ۲۶۲ وارد شدم و هرچه می‌خواستم از پشت پرده از آن حضرت می‌پرسیدم، او به ما جواب می‌داد و او واسطه حجة بن الحسن العسکری بود که تمام امور مربوط به
شیعه را انجام می‌داد».
از حکیمه خاتون اخبار و
احادیث بسیاری نقل شده و آیات بسیاری را
تفسیر نموده است که دلیل بر
قدرت علمی و
روح ایمان و
ولایت او می‌باشد.
او با یکی از علویین به نام ابوعلی الحسن المحدث از نوادگان
امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ
ازدواج کرد و نتیجه این ازدواج یک پسر و یک دختر بود.
حکیمه خاتون سرانجام در سال ۲۷۴ هـ.ق وفات یافت. مرقد شریفش در جوار
ضریح امام
هادی و امام عسکری ـ علیهما‌السلام ـ قرار دارد که
زیارت آن جناب
مستحب مؤکد است.
ـ دیگر فرزندان امام جواد ـ علیه‌السلام ـ که هرکدام در موقعیت و زمان روزگار خود از برترین و بهترین مردم دوران خود بودند، در تاریخ شرح حالی از آنها وارد نشده، تنها اسامی آنها در صفحات تاریخ به‌چشم می‌خورد که در ادامه به این اسمای
مقدس اشاره می‌شود:
«در تاریخ قم نام
زینب، ام‌محمد و میمونه هم به‌چشم می‌خورد که از دختران امام جواد ـ علیه‌السلام ـ به‌شمار رفته‌اند».
«مرحوم
شیخ مفید هم از دختران امام جواد ـ علیه‌السلام ـ دختری به نام «اماحه» نام برده و فرموده: امام جواد ـ علیه‌السلام ـ چهار فرزند داشت، علی که امام بعد از او بود، موسی، فاطمه و اماحه».
آنچه در
تاریخ مشهور است، اين است كه
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ صاحب هشت فرزند بود كه نام سه نفر از آنها يعنی (علی النقی علیه‌السلام، موسی و حكيمه) مورد اتفاق همه است؛ اما در نام بقيه اختلاف وجود دارد كه اسامی آنها ذكر شد.
سایت اندیشه قم
