تعدد زوجات رسول خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تعدد زوجات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله.
پرسش: من در مورد تعدد زوجات پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ دچار مشکل شده‌ام... البته می‌دانم که این ازدواج‌ها از روی
شهوت نبوده، و بعد از ۴۰ سالگی بوده، بر این هم واقفم که عمدتاً به دلیل بی‌سرپرستی و عدم پشتیبانی مالی داشتن زن‌ها این ازدواج‌ها صورت گرفته‌اند، اما با توجه به روحیه حساس و عاطفی زن‌ها این را چگونه می‌توان پذیرفت؟ دقت داشته باشید که
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ و
حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به احترام حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و حضرت خدیجه ـ سلام‌الله‌علیها ـ در زمان حیات این بزرگواران با زن دیگری ازدواج نکردند؛ پس این امری بوده که ایشان را هم ناراحت می‌کرده، درحالی‌که پذیرفتن دستورات الهی از جانب این بزرگواران راحت‌تر بوده...؟
پاسخ: این سؤال از دو قسمت تشکیل شده است: الف. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ با توجه به
روحیه عاطفی و حساس زنان چرا مجدداً ازدواج می‌کرد؟ ب. حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و خدیجه کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ هم از ازدواج مجدد همسرانشان ناراحت می‌شدند؟ در پاسخ به سؤال ابتدا به قسمت دوم سؤال می‌پردازیم:
اینکه نوشته‌اید فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و خدیجه ـ سلام‌الله‌علیها ـ نیز اگر در زمان
حیات آنها همسرانشان مجدداً ازدواج می‌کردند ناراحت می‌شدند، این ادعای صحیحی نیست؛
چراکه همچنان‌که خود آورده‌اید، این دو بزرگوار در پذیرفتن
دستورات الهی راحت‌تر بودند؛ یعنی شما اولاً هم
قبول دارید که ازدواج‌های مجدد پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و علی ـ علیه‌السلام ـ طبق
هوا و هوس نبوده؛ بلکه از روی فرمان الهی بوده.
و ثانیاً با توجه به جایگاه این دو بانوی والامقام می‌دانید که پذیرفتن فرمان خداوند برای آنان راحت‌تر است. مقام
معنوی و
اطاعت محض داشتن در برابر
دستورات خداوند و احساس
رضایت نسبت به همه اموری که به
مصلحت دین و در راه
ترویج و حفظ
اسلام باشد، به‌نحوی در این دو بانوی بزرگوار ظهور داشته که به‌یقین می‌توان گفت که اگر هم در زمان حیات آنان ازدواجی صورت می‌گرفت، احساس رنجش و ناراحتی از آنها مشاهده نمی‌شد؛ آری اگر این دو بانو از رتبه نازلی برخوردار بودند، این استدلال شما صحیح می‌نمود؛ ولی
مقام و جایگاه
معنوی این عزیزان آن‌قدر رفیع است که تاریخ در صفحات خود هیچ‌گاه شاهد کوچک‌ترین ناراحتی، نارضایتی و گلایه‌ای از سوی آنان نیست از‌همین‌رو است که دست
دشمنان دین از ارائه حتی یک مورد ناسازگاری آنان با همسرانشان خالی است و لذا دست به
جعلیات و
تهمت و
افترا زدند و به
دروغ نقل نمودند که علی ـ علیه‌السلام ـ در زمان حیات فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و رسول گرامی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، با دختر ابوجهل ازدواج نمود و چون خبر به پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ رسید، شکوه نمود و بر
منبر مسجد به سرزنش علی ـ علیه‌السلام ـ پرداخت.
و یا نقل شده است که روزی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ وارد منزل فاطمه و علی شد و با مشاهده اختلاف و درگیری آنها ناراحت شد و نصیحتشان نمود و بین آن دو آشتی داد.
اما در مورد قسمت اول سؤالتان که نوشتید روحیه زنان حساس است و لذا پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ چرا همسر متعدد می‌گرفت، در جواب این سؤال به دو نکته اشاره می‌نماییم:
۱. خود اذعان دارید که ازدواج‌های پیامبر در اثر
مصالح و همچنین شرایطی بوده است که به‌وجود آمده است؛ وقتی به منابع تاریخی مراجعه می‌نماییم، می‌بینیم که برای بسیاری از ازدواج‌های حضرت
رسول ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ دلایلی را
ذکر نموده‌اند. بعضی از این ازدواج‌ها ـ همچنان‌که خود آورده‌اید ـ در جهت تأمین و پشتیبانی زنانی بود که شوهرانشان در جنگ‌های پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به
شهادت رسیده بودند
و در چنین موقعیتی ـ آن‌هم با توجه به وضعیت نابسامان
اقتصادی مسلمین در سال‌های اول
هجرت ـ اگر کسی چون پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ از این زنان بی‌سرپرست حمایت نمی‌نمود، چه‌بسا در جنگ‌های بعدی همسران دیگر
مجاهدین در پی‌احساس ناامنی و پیش رو داشتن
آینده‌ای
مبهم از حضور همسرانشان در جنگ ممانعت به
عمل می‌آوردند و یا می‌بینیم در بعضی از ازدواج‌ها هدف حفظ و
حمایت از بعضی از مسلمانان و یا جلب
قلوب نزدیکان و اطرافیان آن زن می‌باشد. چنانچه در ازدواج پیامبر با
حفصه دختر عمر آمده است که چون
ابوبکر و
عثمان از ازدواج با حفصه خودداری نمودند، عمر شکوه به نزد پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ برد و پیامبر با پیشنهاد ازدواج با حفصه عمر را آرام نمود
و یا در ازدواج با جویریه دختر
رئیس قبیله بنومصطلق آمده است که در اثر چنین ازدواجی اسرای بنومصطلق که به دست مسلمین
اسیر بودند، آزاد شدند و به دنبال آن مردم بنی‌مصطلق نرم شده و اسلام آوردند و به این شکل در صفوف
مشرکین که با همت
ابوسفیان اتحاد ی وجود داشت، اختلاف ایجاد شد.
حال با توجه به آنکه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و علی ـ علیه‌السلام ـ تمام هم و غمشان ترویج و حفظ و بقای دین بود، آیا صحیح است که بگوییم به‌خاطر جریحه‌دار شدن احساسات بعضی از همسرانشان، باید از ازدواج‌هایی که در جهت حفظ مصالح دین است، خودداری می‌نمودند.
در اینکه بعضی از این زنان از ازدواج پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ ناراحت می‌شدند، شکی نیست؛
ولی اولاً ناراحتی و نگرانی در میان
همسران پیامبر و علی یکسان نبود؛ چراکه در میان این زنان نیز کسانی حضور داشتند، همچون
ام‌سلمه که از
مقام بسیار رفیع معنوی برخوردار بودند و با علم به اینکه ازدواج همسرانشان در جهت حفظ
مصالح دین است کمتر با این ازدواج‌ها برخورد منفی می‌نمود.
ثانیاً: از سوی دیگر کسانی نیز حضور داشتند که حتی از تعریف و تمجید پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ درمورد همسری چون خدیجه گلایه‌مند بودند؛ چنانچه از
عایشه نقل شده است که وی از این تمجیدهای پیامبر دچار حسد شد و به حضرت خدیجه ـ سلام‌الله‌علیها ـ اهانت نمود که در مقابل با عکس‌العمل شدید پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ مواجه شد.
پس در پايان در يك جمع‌بندي بايد گفت كه:
از يك‌سو ميان همسران پيامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و علي ـ عليه‌السلام ـ از نظر جايگاه معنوي تفاوت‌هاي زيادي وجود دارد و اگر كسي در آن ميان ازدواج حضرت ناراحت مي‌شد، اين امر عموميت نداشت و خديجه و فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ از اين امر مستثني بودند.
و از سوي ديگر چون اين ازدواج‌ها در مسير و با هدف حفظ دين بود، صرف ناراحتي بعضي از زنان نبايد اين انتظار باشد كه پيامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و علي ـ عليه‌السلام ـ از اين ازدواج‌ها خودداري مي‌كردند.
سایت اندیشه قم.
