• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بلند همتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: همت، بلندهمتی، علو همت، دون‌همتی، کم‌همتی.
پرسش: همت بلند به چه معناست؟
پاسخ: بدون تردید همت بلند یکی از نشانه‎های روح بزرگ آدمی است. برنامه‎های اسلامی، انسان‎ها را تشویق می‎کند که روح بلند داشته و خود را محدود به امور پست نکنند.



همت در لغت از ریشه‎ی «همّ» به معنای عزم قوی
[۱] مصطفوی، حسن‏؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏، ۱۳۶۰ ش‏، ج‏۱۱، ص۲۸۶.
است.
راغب همت را غم و اندوهی دانسته که انسان را ذوب و ضعیف می‎کند
[۲] راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، خسروی حسینی سید غلامرضا، تهران‏، انتشارات مرتضوی‏، ۱۳۷۵ ش‏، دوم، ج۴، ص ۵۲۸.
و در اصطلاح علوّ همت عبارت است از سعی و کوشش در تحصیل سعادت و کمال و طلب کردن کارهای بزرگ و عالی، بدون درنظر گرفتن سود و زیان دنیا، به‎طوری که به سبب دست یافتن به منافع دنیوی شادمان نشود و از فقدان آن اندوهگین نگردد بلکه در طریق طلب ، از مرگ و کشته‎شدن و مانند آن‎ها باک نداشته باشد.
[۳] نراقی، مولامهدی؛ علم اخلاق اسلامی (ترجمه کتاب جامع السعادات)، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۶ه. ش، اول، ص ۳۲۲.

حضرت علی (ع) می‎فرماید: بهترین همت‎ها، بلندترین آن‎ها است.
[۴] تمیمی آمُدی‏، عبد الواحد بن محمد؛ غرر الحکم‏، قم‏، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۶شمسی‏، اول‏، ص ۴۴۸، ح۱۰۲۷۵«خیر الهمم اعلاها».
ضد آن دون‎همتی است؛ به معنای پستی طبع و قصور همت از طلب کارهای بزرگ و قناعت نمودن به اعمال جزئی که این صفت خبیثه نتیجه کم‎دلی و ضعف نفس است.
[۵] نراقی، ملا احمد؛ معراج السعاده، قم، زهیر، ۱۳۸۶ه. ش، اول، ص۱۷۸.



نشانه بلند‎همتی را می‎توان در رفتارهای شخص پیدا کرد و نشانه­های آن را می­توان در موارد زیر برشمرد:

۲.۱ - ایمان


ایمان یک شخص گواهی است بر همت بلند او چنان‎چه از امام علی (ع) نقل شده است: بلندهمّتی از ایمان است.
[۶] صابری یزدی، علی رضا / انصاری محلاتی‏، محمد رضار؛ الحکم الزاهرة با ترجمه انصاری‏، قم‏، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی‏، دوم‏، ۱۳۷۵ ش‏،ص ۴۵۸.


۲.۲ - بخشش و انفاق


انفاق ، از سه جهت باعث تکامل فردی و رشد آدمی است:
نخست: موانع تکامل نفسی و رشد انسانی را از میان برمی‏دارد.
دوم: روح انسانیّت را در آدمی آشکار می‏سازد، و نهال گذشت و بلند‎همّتی را در روح می‏نشاند.
سوم: در آدمی روح تربیت اسلامی را رشد می‏دهد.
[۷] حکیمی اخوان، آرام‏ احمد؛ الحیاة با ترجمه احمد آرام‏، تهران، ‏دفتر نشر فرهنگ اسلامی‏، ۱۳۸۰ ش‏، ج‏۶، ص ۱۱۴.

امام علی(ع) می‎فرمایند: « بذل و بخشش آدمی نشانه بلندهمتی اوست.»
[۸] غررالحکم، ص ۳۸۳«من شرف الهمه بذل الانسان».


۲.۳ - اعمال زیبا


شخصی که دارای همت بلند است، در امور خود تمام دقت را به کار می‎برد وسعی برآن دارد که کار را به نحو احسن به پایان برساند.
حضرت علی(ع) می‎فرماید: «کردار زیبا خبر از بلندی همت می‎دهد.»
[۹] خوانساری، جمال الدین؛ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ ش، ج‏۱، ص ۳۶۵ «الفعل الجمیل ینبی عن علو الهمه ».


۲.۴ - فرمانبری از خدا


امام علی(ع) می‎فرمایند: فرمانبری از خداوند همت زیرکان است. نافرمانی از خدا همت پلیدان است.
[۱۰] غررالحکم، ص۱۸۱و۱۸۵«الطاعه همه الأکیاس، المعصیه همه الأرجاس».


۲.۵ - نگهداری حرمت و رعایت پیمان


امام علی(ع) می‎فرمایند: شریف‎ترین همت‎ها نگهداری حق و حرمت‎ها و رعایت عهد و پیمان‎هاست.
[۱۱] غررالحکم، ص۲۵۲«أشرف الهمم رعایه الذمام».


۲.۶ - سایر موارد


طمع نداشتن به آن‎چه در نزد مردم است، (نشان) بلندهمتی است.
[۱۲] غررالحکم، ص۳۹۸«الکف عما فی أیدی الناس عفه و کبر همه».

- پایبندی به قناعت ، از والایی همت است.
[۱۳] غررالحکم، ص۳۹۱«من شرف الهمه لزوم القناعه».

- بی‎نیازی از مردم و فرموده‎اند: عزت بی‎نیازی از مردم را با بلندی و بزرگی همت جلب نما.
[۱۴] نوری، حسین؛ مستدرک الوسائل‏، قم‏، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۰۸ هجری‏، اول‏، ج۱۲، ص۶۷«اسْتَجْلِبْ عِزَّ الْیَأْسِ بِبُعْدِ الْهِمَّةِ».

- اخلاق نیکو ثمره بلند همتی است.
امام علی(ع) می‎فرمایند: بهترین خوی‎ها برتری همّت‎ها است.
[۱۵] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص ۳۹۵ «احسن الشّیم شرف الهمم».



انسان مؤمن باید بلند‎همت باشد و تمام همت خود را در مسیر آخرت قرار دهد که بنابر کلام امیرالمؤمنین علی(ع): هر کس که آخرت همتش باشد، از خیر به نهایت آرزویش می‎رسد.
[۱۶] تمیمی آمدی، عبد الواحد؛ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات قم، ۱۳۶۶ ش، اول، ص ۱۴۴«من کانت الاخره همته بلغ من الخیر غایه امنیته».

ایشان هم‎چنین می‎فرمایند: همت و تلاش خود را صرف آخرتت کن
[۱۷] غررالحکم، ص ۳۵۹«اجعل همّک و جهدک لآخرتک».
و همگی همّت و سعی خود را از برای رهائی از جایگاه بدبختی و عقاب و رستگاری از محلّ بلا و عذاب بگردان؛
[۱۸] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص۲۲۳ « اجعل کلّ همّک و سعیک للخلاس من محلّ الشّقاء و العقاب و النّجاة من مقام البلاء و العذاب. »
زیرا هر که دنیا عزم او باشد بدبختی و غم او در روز قیامت طولانی شود
[۱۹] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص۴۴۶«من کانت الدّنیا همّه طال یوم القیامة شقاؤه و غمّه. »
و اگر عزم و قصد او آنچه نزد خدای سبحان است نباشد، به آرزوهای خود نمی‎رسد.
[۲۰] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص۴۱۰«من لم یکن همّه ما عند اللَّه سبحانه لم یدرک مناه. »

هم‎چنین ایشان توصیه می‎فرمایند که همت خود را صرف چیزهایی کن که به آن نیاز داری و آن‎چه را به کار تو نمی‎آید پیگیری مکن.
[۲۱] تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ۴۷۷ «اقصر همتک علیما یلزمک و لا تخض فیما لا یعنیک».

آری، انسان باید در تمام شئون زندگی، بلندهمت باشد و این بلندهمتی را در همه جنبه‎های زندگی خود بکار گیرد؛ بدین‎صورت که در تمام زمینه‎ها از جمله کسب علم ، انجام عبادات ، تأمین معاش و امور دیگری چون صله‌رحم ، خوش‌اخلاقی در برابر مردم، دوری از هرگونه گناه ، پرداختن به کار خیر و هر امری که شایسته یک انسان مومن است؛ همت عالی را سرلوحه کار خود قرار دهد.


دست‎یابی به آرمان‎های بلند نیاز به همتی بلند دارد؛ زیرا همت‎های بلند است که می‎تواند موانع را بردارد و آدمی را در مسیر خود، به اوج والایی برساند و آثار نیکویی نصیب انسان نماید که از جمله آن آثار عبارتند از:
- خشنودی خداوند متعال در کارهایی است که نشانگر همت عالی فرد باشد. پیامبر اکر م(ص) می‎فرماید:
«خداوند متعال از کارهای بزرگ و امور عالی خوشنود می‎گردد.»
[۲۲] شیخ حر عاملی؛ ‏وسائل الشیعة، قم‏، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۰۹ هجری‏، اول، ‏ج ۱۷، ص ۷۳«انّ الله یحبّ معالی الامور و یکره سفسافها».

- تلاش برای اطاعت الهی ، چون‎که شخص بلند همت، به کمتر از بهشت راضی نمی‎شود.
[۲۳] امین محمد، هیئت، اخلاق اسلامی، ترجمه سید صادق شفائی زاده، دارالانصار، ۱۳۸۵ هـ ش، ج۱، ص۷۰۰.

- شرافت نصیب کسی می‎شود که همت خود را صرف امور ناچیز نگرداند. حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می‎فرمایند: شرف و بلندی مرتبه به همّت‎های بلند است نه به استخوان‎های کهنه شده.
[۲۴] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص ۱۰۶ «الّشرف بالهمم العالیة لا بالرّمم البالیة. »
امام محمد باقر(ع) فرمودند: هیچ شرفی همانند بلندهمتی نیست.
[۲۵] علامه مجلسی‌؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران‌، اسلامیه‌، مختلف، ج۷۵، ص۱۶۵« لَا شَرَفَ کَبُعْدِ الْهِمَّة».    

- همت عالی صاحبش را به عظمت و بزرگی می‎رساند. حضرت علی(ع) می‎فرماید: هر که از نردبان همت بلند بالا رود؛ جهانیان او را به دیده تعظیم بنگرند
[۲۶] غررالحکم، ص ۴۴۸«من رقی درجات الهمم عظّمته الامم».
و نیز می‎فرمایند: هیچ چیز مانند همت بلند انسان را بزرگ نکرد.
[۲۷] غررالحکم، ص ۳۵۹«ما رفع امرء کهمّته ».
در کلام دیگر ایشان بزرگواری و آقایی را نتیجه داشتن همت بلند دانسته‎اند.
[۲۸] غررالحکم، ص ۳۸۲«الکرم نتیجة علوّ الهمّة».

- هر که توان خود را برای رسیدن به هدف خود به کار گیرد به تمام خواسته‎هایش خواهد رسید.
[۲۹] غررالحکم، ص ۴۴۴«من بذل جهد طاقته بلغ کنه ارادته».

- ارزش آدمی به اندازه همتش است.
[۳۰] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۴، ص۵۰۰«قدر الرّجل علی قدر همّته».

- همت بلند، قناعت همیشگی همراه دارد.
[۳۱] غررالحکم، ص ۳۵۹«من شرف الهمّة لزوم القناعة».

- شجاعت مرد به اندازه همت اوست.
[۳۲] - غررالحکم، ص۳۵۹،«شجاعة الرّجل علی قدر همّته».

- بردباری : امام علی(ع) فرمود: بردباری و درنگ هم آهنگ هستند و نتیجه آن بلند همّتی است.
[۳۳] سید رضی؛ نهج البلاغة، محمد دشتی‏، قم‏، مشهور، ۱۳۷۹ ش‏، اول‏، ص۷۳۹ «الْحِلْمُ وَ الْأَنَاةُ تَوْأَمَانِ یُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّةِ».

- از نشانه‎های مؤمن: حضرت صادق (ع) فرمود: مؤمن به ایمان نمی‏رسد مگر اینکه عقلش کامل باشد و عقلش به کمال نخواهد رسید مگر این‎که در او ده خصلت باشد: خیرش به همه برسد و مردم از شرش در امان باشند، کارهای نیک را از خود اندک بداند و کارهای اندک دیگران را بسیار بشمارد.... هر گاه با کسی که از او متقی‏تر است ملاقات کرد در برابر او تواضع کند.
[۳۴] علامه مجلسی؛ ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، عزیز الله عطاردی‏، تهران‏، انتشارات عطارد، ۱۳۷۸ ش، ج‏۱، ص۱۳۰.



کارهای پست نشانه بی‎همتی است. همان‎طور که همت بلند آدمی را رشد می‎دهد و به کمالات می‎رساند، همت کوتاه و بی‎تفاوتی، به سقوط انسان می‎انجامد و آثاری از خود برجای می‎گذارد که می‎توان به موارد ذیل اشاره کرد:
• کسی که همتش کوچک باشد فضائل او از دست می‎رود.
[۳۵] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص ۲۱۰«من صغرت همّته بطلت فضیلته».

• محروم شدن از همنشینی با دیگران. امام علی(ع) می‎فرمایند: با آدم کوتاه‌همت هم‎صحبت مشو (که تو را نیز ساقط می‎کند.)
[۳۶] غررالحکم، ص ۳۵۹«من دنت همّته فلا تصحبه».

• کم‎ارزش بودن؛ امام علی(ع) می‎فرمایند: کسی که همتی جز پر کردن شکم ندارد قیمت او نیز همان است که از شکم او بیرون می‎آید
[۳۷] همانجا«من کانت همّته ما یدخل فی بطنه کانت قیمته ما یخرج من بطنه».
و نیز می‎فرمایند: آدمیّتی برای کسی که در او همّتی نباشد، نیست.
[۳۸] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص ۴۰۲ «لا مروّة لمن لا همّة له. »

• کم‎خیر بودن؛ امام علی(ع) می‎فرمایند: چه بی‎خیر است کسی که فکری جز شکم و شهوت ندارد.
[۳۹] غررالحکم، ص ۳۵۹«ما ابعد الخیر ممّن همّته بطنه و فرجه».

• کسی که همتی جز دنیا ندارد هنگام مردن غصه او بسیار خواهد بود.
[۴۰] غررالحکم، ص ۳۵۹«من کانت الدّنیا همّته اشتدّت حسرته عند فراقها».

• زیان‎کار نیست مگر کسی که همّت او نفس او باشد.
[۴۱] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص ۱۰۵«ما المغبوط الّا من کانت همّته نفسه».

• حسادت به دیگران؛ امام علی(ع) می‎فرمایند: حسادت دوست بر نعمتی از کمی همّت اوست.
[۴۲] شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص۱۱«من صغر الهمّة حسد الصّدیق علی النّعمة. »


 
۱. ↑ مصطفوی، حسن‏؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏، ۱۳۶۰ ش‏، ج‏۱۱، ص۲۸۶.
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، خسروی حسینی سید غلامرضا، تهران‏، انتشارات مرتضوی‏، ۱۳۷۵ ش‏، دوم، ج۴، ص ۵۲۸.
۳. ↑ نراقی، مولامهدی؛ علم اخلاق اسلامی (ترجمه کتاب جامع السعادات)، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۶ه. ش، اول، ص ۳۲۲.
۴. ↑ تمیمی آمُدی‏، عبد الواحد بن محمد؛ غرر الحکم‏، قم‏، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۶شمسی‏، اول‏، ص ۴۴۸، ح۱۰۲۷۵«خیر الهمم اعلاها».
۵. ↑ نراقی، ملا احمد؛ معراج السعاده، قم، زهیر، ۱۳۸۶ه. ش، اول، ص۱۷۸.
۶. ↑ صابری یزدی، علی رضا / انصاری محلاتی‏، محمد رضار؛ الحکم الزاهرة با ترجمه انصاری‏، قم‏، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی‏، دوم‏، ۱۳۷۵ ش‏،ص ۴۵۸.
۷. ↑ حکیمی اخوان، آرام‏ احمد؛ الحیاة با ترجمه احمد آرام‏، تهران، ‏دفتر نشر فرهنگ اسلامی‏، ۱۳۸۰ ش‏، ج‏۶، ص ۱۱۴.
۸. ↑ غررالحکم، ص ۳۸۳«من شرف الهمه بذل الانسان».
۹. ↑ خوانساری، جمال الدین؛ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ ش، ج‏۱، ص ۳۶۵ «الفعل الجمیل ینبی عن علو الهمه ».
۱۰. ↑ غررالحکم، ص۱۸۱و۱۸۵«الطاعه همه الأکیاس، المعصیه همه الأرجاس».
۱۱. ↑ غررالحکم، ص۲۵۲«أشرف الهمم رعایه الذمام».
۱۲. ↑ غررالحکم، ص۳۹۸«الکف عما فی أیدی الناس عفه و کبر همه».
۱۳. ↑ غررالحکم، ص۳۹۱«من شرف الهمه لزوم القناعه».
۱۴. ↑ نوری، حسین؛ مستدرک الوسائل‏، قم‏، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۰۸ هجری‏، اول‏، ج۱۲، ص۶۷«اسْتَجْلِبْ عِزَّ الْیَأْسِ بِبُعْدِ الْهِمَّةِ».
۱۵. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص ۳۹۵ «احسن الشّیم شرف الهمم».
۱۶. ↑ تمیمی آمدی، عبد الواحد؛ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات قم، ۱۳۶۶ ش، اول، ص ۱۴۴«من کانت الاخره همته بلغ من الخیر غایه امنیته».
۱۷. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«اجعل همّک و جهدک لآخرتک».
۱۸. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص۲۲۳ « اجعل کلّ همّک و سعیک للخلاس من محلّ الشّقاء و العقاب و النّجاة من مقام البلاء و العذاب. »
۱۹. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص۴۴۶«من کانت الدّنیا همّه طال یوم القیامة شقاؤه و غمّه. »
۲۰. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص۴۱۰«من لم یکن همّه ما عند اللَّه سبحانه لم یدرک مناه. »
۲۱. ↑ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ۴۷۷ «اقصر همتک علیما یلزمک و لا تخض فیما لا یعنیک».
۲۲. ↑ شیخ حر عاملی؛ ‏وسائل الشیعة، قم‏، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۰۹ هجری‏، اول، ‏ج ۱۷، ص ۷۳«انّ الله یحبّ معالی الامور و یکره سفسافها».
۲۳. ↑ امین محمد، هیئت، اخلاق اسلامی، ترجمه سید صادق شفائی زاده، دارالانصار، ۱۳۸۵ هـ ش، ج۱، ص۷۰۰.
۲۴. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۲، ص ۱۰۶ «الّشرف بالهمم العالیة لا بالرّمم البالیة. »
۲۵. ↑ علامه مجلسی‌؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران‌، اسلامیه‌، مختلف، ج۷۵، ص۱۶۵« لَا شَرَفَ کَبُعْدِ الْهِمَّة».    
۲۶. ↑ غررالحکم، ص ۴۴۸«من رقی درجات الهمم عظّمته الامم».
۲۷. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«ما رفع امرء کهمّته ».
۲۸. ↑ غررالحکم، ص ۳۸۲«الکرم نتیجة علوّ الهمّة».
۲۹. ↑ غررالحکم، ص ۴۴۴«من بذل جهد طاقته بلغ کنه ارادته».
۳۰. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۴، ص۵۰۰«قدر الرّجل علی قدر همّته».
۳۱. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«من شرف الهمّة لزوم القناعة».
۳۲. ↑ - غررالحکم، ص۳۵۹،«شجاعة الرّجل علی قدر همّته».
۳۳. ↑ سید رضی؛ نهج البلاغة، محمد دشتی‏، قم‏، مشهور، ۱۳۷۹ ش‏، اول‏، ص۷۳۹ «الْحِلْمُ وَ الْأَنَاةُ تَوْأَمَانِ یُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّةِ».
۳۴. ↑ علامه مجلسی؛ ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، عزیز الله عطاردی‏، تهران‏، انتشارات عطارد، ۱۳۷۸ ش، ج‏۱، ص۱۳۰.
۳۵. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۵، ص ۲۱۰«من صغرت همّته بطلت فضیلته».
۳۶. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«من دنت همّته فلا تصحبه».
۳۷. ↑ همانجا«من کانت همّته ما یدخل فی بطنه کانت قیمته ما یخرج من بطنه».
۳۸. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص ۴۰۲ «لا مروّة لمن لا همّة له. »
۳۹. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«ما ابعد الخیر ممّن همّته بطنه و فرجه».
۴۰. ↑ غررالحکم، ص ۳۵۹«من کانت الدّنیا همّته اشتدّت حسرته عند فراقها».
۴۱. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص ۱۰۵«ما المغبوط الّا من کانت همّته نفسه».
۴۲. ↑ شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم، ج‏۶، ص۱۱«من صغر الهمّة حسد الصّدیق علی النّعمة. »



سایت پژوهه.    


رده‌های این صفحه : فضائل اخلاقی
جعبه ابزار