اعتبار روایات سبب نزول آیه ولایت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه ولایت،
ولایت،
امامت، امام علی.
پرسش: آیا می‌توان روی حرف
ابن تیمیه حساب کرد که کذب بودن ارتباط آیه ولایت به
امام علی (علیه‌السّلام) را اجماعی خوانده؟
«اِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَوٰةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَوٰةَ وَ هُمْ رَاکِعُون؛
همانا ولی شما، تنها
خدا و
پیامبر اوست و کسانی که
ایمان آورده‌اند؛ همان کسانی که
نماز بر پای می‌دارند و در حال
رکوع،
زکات می‌دهند.»
یکی از نویسندگان مشهور اهل‌سنّت، به نام
ابن تیمیه (م ۷۲۸ق) به سند این روایات، اشکال کرده است. البتّه دشمنی با
اهل‌بیت (علیه‌السّلام)، از ویژگی‌های این شخص است، به گونه‌ای که هر گاه در فضیلت و برتری اهل‌بیت (علیه‌السّلام) سخنی گفته شود، می‌کوشد آنها را مخدوش جلوه دهد. آنچه وی در مورد این
آیه نیز بیان کرده، به
افترا و
تهمت، نزدیک‌تر است. او در بخشی از نوشتار خود،
منهاج السنة، در باره این آیه چنین می‌نویسد:
«وَضَعَ بعضُ الکذّابینَ حدیثاً مُفترًی انَّ هذه الآیةَ نَزَلَت فی علی لَمّا تَصَدَّقَ خاتَمَه فی الصَّلاةِ، وَ هذا کِذبٌ باجماعِ اهلِ العِلم؛
بعضی از دروغگویان، حدیثی را جعل کرده‌اند که این آیه (آیه ولایت) در باره صدقه دادن علی در حال
رکوع، هنگامی که انگشتری خود را به
فقیر داد، نازل شده است، در حالی که این مطلب، به اتّفاق اهل علم،
دروغ است.
برای این‌که
دروغ‌گویی ابن تیمیه و نادرستی آنچه به
اهل‌حدیث نسبت داده، روشن شود، سخن سه تن از متکلّمان اهل‌سنّت را (که معمولاً در مقام دفاع علمی از عقیده اهل‌سنّت هستند)، نقل می‌کنیم:
قاضی عضد الدین ایجی (م ۷۵۶ ق). وی در کتاب
المواقف فی علم الکلام، یکی از مهم‌ترین متون اهل‌سنّت در
علم کلام و
اصول دین، می‌نویسد:
«وَ اجمَعَ ائمّةُ التفسیرِ انَّ المرادَ عَلیٌّ؛ مفسّران متّفق‌اند که مراد
[از آیه ۵۵
سوره مائده] علی است.
یعنی وی، دقیقاً نظری مخالف ابن‌تیمیه دارد؛ چون ابن‌تیمیه، مدّعی کذب بودن این
اجماع بود و می‌گفت چنین اجماعی نیست، ولی قاضی ایجی، به این اجماع، عقیده دارد.
سعد تفتازانی (م ۷۹۳ ق). او در کتاب
شرح المقاصد، از کتاب‌های مهم اهل‌سنّت، اعتراف می‌کند که این آیه، به اجماع مفسّران، در باره امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام)، نازل شده است. «نزلت باتّفاق المفسّرین فی علی بن ابی‌طالب (حین اعطی السائل خاتمه و هو راکع فی صلاته»
علاء الدین قوشجی حنفی (م ۸۷۹ق). وی نیز در کتاب
شرح تجرید، همین اجماع را ادّعا کرده است.
آلوسی نیز در تفسیر خود می‌نویسد:
«غالبُ الاخباریّین علی انَّ هذه الآیةَ نَزَلَت فی علیّ (کَرَمَ اللّهُ وجهَه)؛
بیشتر محدّثان بر این باورند که این آیه در باره علی (علیه‌السّلام) نازل شده است.»
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اعتبار روایات سبب نزول آیه ولایت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۹.
