ازدواج خواهران امام سجاد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام سجاد علیه‌السلام،
سکینه،
فاطمه،
ازدواج.
پرسش: چرا با وجود امام
سجاد ـ علیه‌السلام ـ خواهرانش با خاندان‌هایی که
دشمن اهل‌بیت بودند،
ازدواج کردند؟ مانند ابن زبیر و نواده عثمان.
پاسخ: امام
سجاد ـ علیه‌السلام ـ در سخنان گهربار خود، از جمله در رساله حقوق، سفارش زیادی به رعایت
حقوق خویشان نموده‌اند؛ پس چگونه می‌شود ایشان از اوضاع و احوال اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ اطلاع نداشته باشند و اگر گفته شود با توجه به خفقان شدید
حاکم بر عصر امام
زین‌العالدین ـ علیه‌السلام ـ و مراقبت و کنترل دستگاه حاکم بر رفت‌و‌آمدها به منزل آن بزرگوار ممکن است که امام ـ علیه‌السلام ـ از احوال نزدیکان خویش آگاهی نداشته‌اند.
این مطلب نیز با توجه به اینکه اسناد بسیاری
حکایت از آن دارد که امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ پس از واقعه
کربلا و شرایط حاکم بر جامعه
مسلمین، شمار زیادی از خانواده‌های فقیر
مدینه را سرپرستی می‌کرد و شبانه و مخفیانه به آنان سر می‌زد و به آنها آب و نان و
غذا می‌داد،
که از امور مربوط به نزدیک‌ترین خویشانشان
غافل بمانند؛ درنتیجه اصل رابطه امام زین‌العابدین ـ علیه‌السلام ـ و خواهران بزرگوارشان را با توجه به مطالبی که بیان شد می‌توان فهمید.
اما قبل از پرداختن به فراز دوم سؤال بیان چند مطلب لازم است:
وی در دامان پدری چون
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ و مادری به نام
ام‌اسحاق، پرورش یافت و از
کمالات معنوی و علمی آن بزرگواران و برادر گرامی خود امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ بهره برد. پس از
خواستگاری پسر عمویش «حسن بن حسن» ـ علیهما‌السلام ـ معروف به «حسن مثنی» امام حسین ـ علیه‌السلام ـ او را به
عقد برادرزاده‌اش درآورد و در توصیف دخترشان
فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ چنین فرمود: من دختری را به
ازدواج تو درمی‌آورم که شبیه‌ترین افراد به مادرم فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ است؛ پیوسته
شب‌زنده‌دار و
روزه‌دار می‌باشد و چون «
حورالعین» است.
فاطمه دختر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ به همراه همسرش «حسن بن حسن» ـ علیهما‌السلام ـ در واقعه جانگداز عاشورا حضور داشت و امام حسین ـ علیه‌السلام ـ نیز به هنگام
شهادت وصیتی مکتوب را به آن بزرگوار داد تا ایشان
امانتدار پدر باشد. چون امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ در بستر
بیماری بود.
شوهر وی در قضیه
کربلا مجروح شد و سپس بهبودی یافت و از
مخالفان سرسخت
بنی‌امیه شد و آنان نیز ایشان را به شهادت رساندند.
نقل است که فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ یکسال بر مزار شوهر شهیدش
خیمه زد و در‌حالی‌که شب‌ها را به راز‌و‌نیاز با خداوند و روزها را نیز روزه‌دار بود، به عزاداری پرداخت.
همچنین فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ را راوی حدیث از پدر بزرگوارشان و دیگران دانسته‌اند.
او نیز در دامان امام حسین ـ علیه‌السلام ـ و مادری به نام
رباب تربیت شد و از مکتب تربیتی پدر بزرگوارشان و امام زین‌العابدین ـ علیهم‌السلام ـ بهره برد. او با پسرعمویش «عبدالله بن حسن» ـ علیه‌السلام ـ
ازدواج نمود و به همراه شوهر گرامی‌اش در
حماسه خونین عاشورا حضور داشت و همسر وی در کربلا به شهادت رسید. سکینه ـ سلام‌الله‌علیها ـ از زنان بزرگ اسلام و دارای
اخلاق فاضله و در
دانش و
جود و
کَرم مقام والایی داشت؛ وی در فنون
فصاحت و
بلاغت سرآمد زنان
عصر خود بود.
از مردان نامی صدر اسلام بود و برادرش عبدالله را در جریان
فتح حجاز و
عراق که منجر به شکست
قیام مختار و کشته شدن وی شد، همراهی کرد.
او گرچه مانند یاران راستین ائمه صادق و استوار نبود ولی هیچگاه بر ضد خاندان اهل بیت نبود.
به نقل مورخان وی مردی
سخاوتمند،
کریم، شریف،
شجاع،
نیکوکار و
راوی حدیث بوده است؛ علم و دانش و
دینداری و ارتباط او با
معارف اهل‌بیت مورد تأیید قرار گرفته است.
در جریان ازدواج «
مصعب ابن زبیر» و «
عبدالله بن عمرو» با دختران امام حسین علیه‌السلام، با بررسی
متون و
منابع موجود در این زمینه به نوعی تناقض برمی‌خوریم.
برخی از منابع اصل جریان ازدواج را
انکار کرده‌اند و بر این اعتقادند که
شیعه عقیده دارد که فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و سکینه ـ سلام‌الله‌علیها ـ پس از شهادت همسرانشان با فرد دیگری ازدواج نکرده‌اند و این اتهام ازدواج‌های متعدد به آن بزرگواران توطئه‌ای در ادامه اهانت‌های بی‌شمار
دشمنان اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ است. و دلیل آنان این است که اخبار وارده در این امر با یکدیگر در
تضاد است و از نظر شیعه
مردود است و نمی‌تواند جایی از
استحکام و اطمینان داشته باشد.
اما در منابع متعدد دیگری به اصل ازدواج فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ با عبدالله بن عمرو و سکینه ـ سلام‌الله‌علیها ـ با مصعب ابن زبیر اشاره شده است.
درباره ازدواج فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ با عبدالله بن عمرو بن عثمان آورده‌اند: چون عبدالله بن عمرو از فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ خواستگاری کرد، فاطمه به خواستگاران او جواب رد داد؛ ولی مادر فاطمه که به آن ازدواج مایل بود، او را
سوگند داد که همسری عبدالله را بپذیرد؛ فاطمه هم به‌ناچار به‌خاطر اصرار و برای جلب
رضایت مادر و مصالحی که در نظر داشت، ازدواج با عبدالله بن عمرو را پذیرفت. البته بعد از آنکه (به اعتراف همه مورخان) فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ یک سال بر
مزار همسر شهیدش خیمه زد و در‌حالی‌که شب‌ها به
راز‌و‌نیاز با خداوند و روزها را نیز
روزه داشت، به
عزاداری پرداخت.
در یکی از متون برای
توجیه ازدواج فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ و عبدالله بن عمرو چنین آمده است:
باید توجه داشت، حساب «عبدالله ابن عمرو» از نظر اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ با آباء و اجداد آنان جدا بوده است و آنها در اثر معاشرت با اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ و
تحول شرایط زمان، به حدی رسیده بودند، که بتوانند با
خاندان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ ارتباط و حتی
پیوند ازدواج داشته باشند.
امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ با خواهران ارجمندش ارتباط داشته و از اوضاع و احوال آنان خبردار بوده است.
شخصیت فاطمه و سكينه ـ سلام‌الله‌علیها ـ بر فرض وقوع چنين ازدواجی، اين اجازه را به آنان نمی‌دهد كه با افرادی كه از دشمنان اهل‌بيت عصمت و طهارت محسوب می‌شوند، ازدواج كنند؛ بنابراين «عبدالله ابن عمرو بن عثمان بن عفان» و «مصعب ابن زبير» با توجه به مطالبی كه درباره شخصيت آنها گفته شد،
لیاقت ازدواج با آن بزرگواران را داشته‌اند.
شايد گاهی تصور شود ازدواج دختران امام حسين ـ علیه‌السلام ـ با افراد ياد شده از روی اجبار و ترس بوده است؛ ولی اين امر درباره شخصيت‌هايی كه در حماسه
خونینعاشورا حضور داشته‌اند و پيام‌رسان
نهضت حسینی بوده‌اند، دور از
ذهن است.
سایت اندیشه قم
