آتش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آتش،
حضرت موسی علیه‌السلام،
ملائکه ، نور.
پرسش: در آیه ۸ سوره نمل منظور از کسی که در آتش است و کسی که اطراف آتش است، چیست؟
پاسخ: در این‌که منظور از آیه ۸ سوره نمل چیست، مفسران نظریات گوناگونی بیان کرده‌اند. برخی برآنند:منظور از کسی که در آتش است (مَنْ فِی النَّارِ)، خداست و معنایش این است که مبارک است آن کسی که
سلطنت و قدرتش در آتش ظهور کرده؛ چون صدای گفت‌و‌گو از
درخت برمی‌خاست، درختی که به
شهادت آیات سوره قصص، آتش اطرافش را احاطه کرده بود. عده‌ای نیز می‌گویند:منظور از آتش در این‌جا
نور است و کسی که در آتش است،
قدرت خداست و کسی که اطراف
آتش است، حضرت موسی است. بعضی دیگر از مفسران گفته‌اند:مراد از "
مَنْ فِی النَّارِ " ملائکه‌ای است که در آتش حاضر بوده‌اند؛ همچنان‌که مراد از "
من حولها " موسی ـ علیه‌السلام ـ است. گروه دیگر عکس آن را معتقدند؛ یعنی گفته‌اند:مقصود از جمله اولی موسی ـ علیه‌السلام ـ و مراد از دومی ملائکه است.
"
فَلَمَّا جاءَها نُودِیَ أَنْ بُورِکَ مَنْ فِی النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَها وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ "؛ هنگامی که نزد آتش رسید، ندایی برخاست که مبارک باد آن‌کس که در آتش است و کسی که در اطراف آن است و منزه است، خداوندی که پروردگار عالمیان است.
در این‌که منظور از"کسی که در آتش است" و" کسی که در اطراف آن" است، چه کسی است؟ مفسران نظریات گوناگونی بیان کرده‌اند. قبل از بیان دیدگاه‌های مفسران، توضیح این نکته ضروری به نظر می‌رسد که کلمه "بورک" در آیه، فعل ماضی مجهول از "برک" باب مفاعله مبارکه است و "مبارکه" به معنای دادن خیر بسیار است. گفته می‌شود:"بارکه" و نیز "بارک علیه" و همچنین "بارک فیه"، یعنی خیر بسیاری به او پوشانید و
خلعت بسیاری به او آویخت.
در آیات ۱۱ تا ۱۳ سوره "طه"وقتی در
داستان موسی ـ علیه‌السلام ـ به این‌جا می‌رسد، به‌جای این جمله در این‌که چه ندایی از آتش برخاست، فرمود:"
فَلَمَّا أَتاها نُودِیَ یا مُوسی إِنِّی أَنَا رَبُّکَ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُویً وَ أَنَا اخْتَرْتُکَ فَاسْتَمِعْ لِما یُوحی "؛ من پروردگار توام! کفش‌هایت را بیرون آر، که تو در سرزمین
مقدس «طوی» هستی! و من تو را (برای مقام
رسالت) برگزیدم؛ اکنون به آنچه بر تو
وحی می‌شود، گوش فرا ده!.
اما این‌که مراد از"
مَنْ فِی النَّارِ ؛ آن‌که در آتش است"، کیست؟ سخنان مفسران مختلف است که در این‌جا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
برخی برآن‌اند، منظور از کسی که در آتش است (
مَنْ فِی النَّارِ )، خدا ست و معنایش این است که مبارک است آن کسی که سلطنت و قدرتش در آتش ظهور کرده؛ چون صدای گفت‌و‌گو از درخت برمی‌خاست، درختی که به شهادت آیات
سوره قصص ، آتش اطرافش را احاطه کرده بود.
بنا بر این تفسیر، معنای آیه این می‌شود که مبارک است آن کسی که با کلام خود از آتش برای تو تجلی کرد و خیر کثیر به تو داد. طبق این
تفسیر ، جمله "
وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ " تنزیه خداست از این‌که
جسم یا جسمانی باشد و مکان بدو احاطه یابد و یا در دسترس حوادث قرار گیرد.
گروهی دیگر در بیانی دیگر گفته اند: منظور از آتش در این‌جا نور است و کسی که در آتش است،
قدرت خداست و کسی که اطراف آتش است، موسی ـ علیه‌السلام ـ است.
معنای آیه طبق این نظر چنین است، آنچه را که موسی گمان می‌کرد آتش است، آن
نور مبارکی بود که خداوند با قدرت خویش ایجاد کرد و
موسی که در اطراف آن ایستاده بود نیز مبارک است؛ برای این‌که خداوند او را برای رسالت خویش در
زمین برگزید.
بعضی دیگر از مفسران گفته‌اند:مراد از "
مَنْ فِی النَّارِ " ملائکه‌ای است که در آتش حاضر بوده‌اند، همچنان‌که مراد از "
من حولها " موسی ـ علیه‌السلام ـ است.
در بیانی دیگر آمده است:منظور از "
من حولها " در آیه مورد بحث، کسی است که پیرامون
آتش بوده، که یا موسی به تنهایی بوده، یا اگر دیگران هم بودند او نیز حضور داشت، و مراد از مبارکه بودن او، همان برگزیدن او بعد از تقدیس او است.
گروه دیگر عکس آن را معتقدند؛ یعنی گفته‌اند: مراد از جمله اولی موسی ـ علیه‌السلام ـ و مراد از دومی
ملائکه است.
به عبارت روشن‌تر، منظور از کسی که در آتش است، حضرت موسی ـ علیه‌السلام ـ بوده که به آن شعله آتش که از میان درخت سبز نمایان شده بوده، آن‌قدر نزدیک گردید که گویی در درون آن قرار داشت و منظور از کسی که اطراف آن قرار دارد،
فرشتگان مقرب پروردگار است که در آن لحظه خاص، آن سرزمین
مقدس را احاطه کرده بودند. یا این‌که منظور از کسانی که در آتش‌اند، فرشتگان الاهی هستند و کسی که در گرد آن قرار دارد، حضرت موسی است.
پایگاه اسلام کوئست.
