• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

‌مفسر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: مفسر قرآن، تفسیر قرآن، فهم قرآن.
پرسش: انسان ضعیف و نیازمند که از ابتدای خلقت بی‌دانش بوده، چه‌گونه می‌تواند با علم محدود و مادی خود مفسر واقعی قرآن باشد؟
پاسخ:



قرآن کریم دارای مضامینی بلند و مطالبی عالی و فوق فهم افراد عادی است و تردیدی نیست که باید بین کتاب و مفسر آن تناسب و سنخیت باشد.
مفسران قرآن، دوگونه هستند: أ. مفسران ظاهر و باطن قرآن؛ ب. مفسران ظاهر قرآن.

۱.۱ - سخن خداوند متعال

قرآن در مورد مفسران ظاهر و باطن قرآن می‌فرماید: «و ما یعلم تأویله الّا الله و الرّاسخون فی العلم»؛ یعنی تأویل و تفسیر و بطن قرآن را جز خدا و راسخان در علم کسی نمی‌داند.

۱.۲ - راسخان در علم

پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمه اطهار علیهم‌السلام ظاهر و باطن قرآن را می‌دانند و راسخان در علم می‌باشند.
[۴] حسینی بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه بعثت، چ ۱، ۱۳۷۳، ج ۱، ص ۵۹۹.


۱.۳ - فهم دلالت‌های ظاهری قرآن

هم‌چنین با توجه به عظمت قرآن و گستره معارف آن روشن است که غیر معصومان نمی‌توانند همه دلالت‌های آیات کریمه را آشکار سازند و به همه معارف آن دست یابند. اما غیر معصوم می‌توانند در حد استعداد و توان علمی خود به کمک روایات، از ظواهر قرآن استفاده کنند. اگرچه قرآن دریایی است که به قعر آن نتوان رسید؛ ولی چنین نیست که از سطع آن و کمی فراتر از آن نتوان بهره گرفت.
[۵] بابایی، علی‌اکبر، روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۷۹، ص ۳۸.

بنابراین با شرایط لازم می‌توان قرآن را در حد دلالت‌های ظاهری تفسیر کرد.

۱.۴ - تفکر در قرآن

آیاتی از قرآن کریم مردم را به تفکر در قرآن مجید می‌خواند: «انا انزلناه قرآناً عربیاً لعلکم تعقلون »؛ «به‌درستی که، آن (کتاب) را (به‌صورت) خواندنی عربی نازل کردیم تا شما درک کنید.

و نیز می‌فرماید: «کتاب انزلناه مبارک لیدبّروا آیاته و لیتذکّروا اولوالالباب »، کتابی است مبارک که به‌سوی تو نازل کردیم تا در آیاتش تدبر کنند و خردمندان پند گیرند. این آیات و آیات دیگر مانند سوره بقره، آیه ۲ استفاده می‌شود، قرآن برای افراد عادی نیز قابل فهم و تفسیر است.


شرایط مفسر، عبارتند از:

۱. استفاده از کتاب‌های لغت برای شناختن کلمات عصر نزول؛
۲. شناخت قواعد ادبی عرب؛
۳. آگاهی از شأن نزول و اسباب نزول؛
۴. آگاهی از مخصص، مفید، و... ناسخ و منسوخ؛
۵. شناخت تاریخ صحیح و روایات؛
۶. توجه به لوازم عرفی و عقلی و دلالت‌های التزامی و ایمانی محتوای آیات.

در نتیجه مفسر با داشتن چنین شرایطی می‌تواند دلالت‌های ظاهری قرآن را بفهمد. گرچه ممکن است در مواردی نیاز باشد توقف کند و تنها ائمه اهل‌بیت علیهم السلام می‌توانند تمام ظاهر و باطن قرآن بفهمند و مفسر واقعی تمام قرآن باشند.



۱. روش‌شناسی تفسیر قرآن، علی‌اکبر بابایی.
۲. مبانی و روش‌های تفسیر قرآن، عمید زنجانی.
۳. تفسیر نور الثقلین، حویزی، ذیل آیه ۷، سوره آل‌عمران.
۴. تفسیرهای برهان و نمونه، ذیل آیه ۷، سوره آل‌عمران.


۱. آل‌عمران (۳)، آیه ۷.    
۲. العروسی الحویزی، علی‌بن جمعة تفسیر نور الثقلین، قم، موسسه اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۳۷۳، ج ۱، ص ۳۱۵.    
۳. کلینی، محمد‌بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۲۴۵، باب الجعة ان الراسخین فی العلم هم الأئمة علیهم‌السلام، دفتر و نشر فرهنگ اهل البیت علیهم‌السلام.    
۴. حسینی بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه بعثت، چ ۱، ۱۳۷۳، ج ۱، ص ۵۹۹.
۵. بابایی، علی‌اکبر، روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۷۹، ص ۳۸.
۶. یوسف (۱۲)، آیه ۲.    
۷. ص (۳۸)، آیه ۲۹.    



سایت اندیشه قم.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی




جعبه ابزار