چگونگی تولد امامان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تولد امامان (علیهم السلام).
پرسش: آیا واقعیت دارد که ائمه (علیهم‌السلام) از ران مادران خود به دنیا آمده‌اند؟ با سند توضیح داده شود.
پاسخ:
روایت مورد پرسش در منابع متعددی
از جمله بحارالانوار آمده است. مرحوم
مجلسی می‌گوید: «رایت فی بعض مؤلفات اصحابنا روایة هذه صورتها...»؛ در برخی کتاب‌های تألیف‌شده توسط بعضی از اصحاب، روایتی به این صورت آمده است.بعد از دو روایت می‌گوید:
«قال الحسین بن حمدان و حدّثنی من اثق الیه من المشایخ عن حکیمة بنتَ محمد بن علی الرضا ... تا می‌رسد به این بخش «فقُلت لسیّدی ابی‌محمد (علیه‌السلام) ما اری بها حملاً فتبسّم (علیه‌السلام) ثمّ قال: اِنّا معاشر الاوصیاء لسنا نحمل فی البُطون و انما نحمل فی الجنوبِ و لا نخرج من الارحامِ و انّما نخرجُ منَ الفخذ الایمنِ من امّهاتنا لاَنّنا نورالله الّذی لا تناله الدنسات؛
حسین فرزند حمدان گفت: و
حدیث کرد مرا کسی که به او
اطمینان دارم از اساتید و او از حکیمه دختر محمد بن علی‌رضا (یعنی
امام جواد) ... پس گفت
حکیمه که من به آقایم
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) عرض کردم که من آثار حمل و بارداری در نرگس خانم نمی‌بینم، حضرت فرمود: حمل ما گروه اوصیای پیامبر در شکم نیست؛ بلکه محل حمل ما در پهلو است و از
رحم خارج نمی‌شویم؛ بلکه از ران راست مادران متولد می‌شویم؛ زیرا ما
نور خدا هستیم، آن نوری که به آن چرک و
آلودگی دست‌رسی ندارد.
روایت مذکور از نظر سندی خدشه‌دار است. برای این‌که «مَن اثق» برای ما وضعیتش معلوم نیست و همین‌طور واسطه‌های بین «من اثق» و حکیمه خاتون ذکر نشده است و
راوی هم که
حسین بن حمدان باشد، فاسد المذهب است و از نظر رجالی
اعتبار ندارد.
از نظر دلالتی هم روایت مخدوش است و با برخی کلیات
قرآن سازگاری ندارد؛ از جمله آیاتی که از
زبان پیامبر نقل شده است که من بشری همانند شما هستم؛ جز آن‌که بر من
وحی شده است: «انما انا بشر مثلکم یوحی الیّ...»؛
وقتی
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بشری باشد بسان دیگران، به طریق اولی درباره
ائمه (علیهم‌السلام) هم جنبه بشری بودن اقتضا می‌کند که مانند دیگران از طریق طبیعی به
دنیا بیایند؛ ولی از طرف دیگر ممکن است روایت واقعاً از معصوم صادر شده باشد، در این صورت می‌تواند یکی از امور استثنایی باشد که ائمه از آن برخوردار می‌باشند؛ مانند
عصمت و پاکی آن‌ها از
گناهان.
و
رشد جسمانی آن‌ها برخلاف رشد دیگران، حرف زدن آن‌ها در بطن مادر، حرف زدن آن‌ها در لحظه به دنیا آمدن و
سجده نمودن ... هم‌چنان که این امور از مختصات آن ذوات مقدسه شمرده می‌شوند، قابل
انکار نمی‌باشند.
ممکن است مسئله کیفیت تولد
امامان معصوم (علیهم‌السلام) نیز امر استثنایی و اختصاصی آن حضرات باشند؛ چنان‌که در خود روایت اشاره شده که برای حفظ
حرمت و عظمت آن‌ها و آلوده نشدن به ناپاکی‌ها، چنین تولدی برای آن‌ها در نظر گرفته شده؛ چنان‌که تولد
حضرت عیسی بدون پدر امر خارق‌العاده و استثنایی بوده است؛ در نتیجه اگر
سند روایت تمام باشد، آیه «انّما انا بشرٌ...» را هم مقید می‌سازد.
باید توجه داشت که با
عقل محدود بشری تمام مقامات معصومان، و ابعاد وجودی
امامان برای ما قابل درک نیست، ممکن است کیفیت تولد آن‌ها یکی از این امور باشد.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرموده است: هر کس ادعا کند که همه چیز را می‌داند،
دیوانه است.
۱. منتهی الامال، شیخ عباس قمی، زندگی امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف).
۲. تجلیات ولایت، علی‌اکبر بابازاده.
۳. لاله‌ای از ملکوت، زندگی‌نامه مجتهدی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «چگونگی تولد امامان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۴/۲۶.
