وجه تسمیه حضرت فاطمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معصومین،
حضرت زهرا،
پیامبر پرسش: "فاطمه" به چه معناست؟ و چرا پیامبر این اسم را برای تنها دخترشان انتخاب نمودند؟
پاسخ: لزوما نیازی نیست که تمام اسامی به صورتی باشد که نشانگر یک معنای ویژه بوده و ابعاد شخصیتی صاحب نام را مجسم سازند، بلکه همین اندازه که نامی، حاوی مفاهیم شرک آلود و ضد ارزش نباشد، کافی است.
اما در ارتباط با برخی از اولیای الهی، همانند حضرت
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)، که به گونه‌ای، نام آنان از عالم غیب
الهام شده است، طبیعی است که این نام باید دارای نکاتی باشد که با ویژگی‌های صاحب آن، همخوانی داشته باشد.
نام فاطمه که از ریشه "فطم" به معنای کنده شدن و جدا شدن است؛ به استناد روایات موجود؛ جدایی این بانوی بزرگوار را از هرگونه بدی و زشتی رسانده و نیز بدان معناست که ایشان، دوستداران واقعی خود را از آتش جهنم نجات خواهد داد.
این پرسش را می‌توان در دو جنبه مورد بررسی قرار داد:
۱ – آیا هر نامی که بر اشخاص مختلف؛ حتی فرزندان
پیامبران و پیشوایان؛ نهاده می‌شود، لزوما باید دلیل خاصی داشته و نشانگر ابعاد وجودی صاحب آن نام باشد؟
۲ – آیا انتخاب نام فاطمه برای دختر
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، دلیل خاصی داشته است و این نام، بیانگر چه موضوعی می‌باشد؟
در ارتباط با بخش اول، باید گفت که از پیشوایان ما منقول است که انتخاب نام خوب و مناسب برای فرزند، اولین نیکی به او می‌باشد
و طبیعی است که والدین؛ با سلیقه‌های متفاوت خود؛ نام‌های مختلفی را برای فرزندان انتخاب نمایند و
دین اسلام، اگرچه توصیه‌های گوناگونی در این ارتباط بیان نموده، اما این سفارشات، جنبه الزامی نداشته و اشخاص مجازند؛ به شرط نداشتن مفهوم شرک آلود و ضد ارزش؛ هر نام مورد علاقه خود را بر فرزندان خود بگذارند.
در همین راستا، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بعد از اظهار دین اسلام و گسترش آن، این سیاست را دنبال ننمود تا اسامی تمام یاران خود را تغییر داده و لزوما نام جدیدی برای آنان برگزیند که نشانگر
ایمان و
اسلام آنان باشد. وجود نام‌هایی همانند
عمار و
مصعب و
مقداد و... در میان یاران پیامبر؛ که مفهوم دینی در آنها وجود نداشت؛ این موضوع را تایید می‌نماید. البته روایات بسیاری وجود دارند که ایشان، تنها آن دسته از اسامی را تغییر می‌دادند که یا دلالت بر
شرک و
بت پرستی می‌نمودند و یا معانی ناپسندی داشتند.
البته، با وجود آزاد بودن اشخاص در انتخاب نام، سزاوار است که انتخاب بهتری داشته و نام مناسب‌تری را برگزیند و به سفارشات پیشوایان در این زمینه عمل نماید که به یکی از آنها اشاره می‌نماییم:
امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: راست‌ترین اسامی آن است که بر بندگی دلالت نماید و بهترین آنها اسامی
انبیاء است.
برخی از نام‌ها، همانند نام مقدس "فاطمه"؛ که خداوند آن را انتخاب نموده و به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) الهام فرمود، باید با نام‌های دیگر متفاوت بوده و به نحوی، گوشه‌ای از ابعاد شخصیتی صاحب آن نام را در خود جای داده باشد. البته نیازی نیست که چنین نامی، منحصر در شخص مورد نظر بوده و سابقه قبلی نداشته و یا اینکه انتخاب آن برای دیگران ممنوع باشد.
نام فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از ریشه "فطم" به معنای کنده شدن و جدا شدن می‌آید.
حال چرا دختر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بدین اسم، نامیده شد؟ روایات مختلفی در بررسی این موضوع وارد شده است و با وجود اینکه هر کدام از آنها به یک جنبه از دلایل می‌پردازد، ولی با مروری در همه آنها، تعارضی در مفاد آنها نمی‌یابیم، بلکه هر کدام از این روایات، به نوعی مکمل روایات دیگر می‌باشند. بر همین اساس، تعدادی از این روایات را جهت اطلاع نقل می‌نماییم:
یونس بن ظبیان روایت می‌نماید که
امام صادق (علیه‌السّلام) از من پرسید: آیا می‌دانی که تفسیر فاطمه چیست؟ گفتم: مولای من! خودتان تفسیرش را بفرمایید. ایشان فرمودند: فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از هرگونه بدی و زشتی جدا شده بود (فطمت من الشر) و اگر مولی
علی (علیه‌السّلام) با او
ازدواج نمی‌نمود، از ابتدای خلقت، هیچ شخص هم‌تراز و صلاحیت داری برای ازدواج با او پیدا نمی‌شد
!
امام رضا (علیه‌السّلام) به نقل از پدرانشان از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت می‌نمایند که ایشان فرمودند: به این دلیل اسم دخترم را "فاطمه" انتخاب نمودم، چون خداوند او و دوستانش را از
آتش جهنم جدا نموده است.
امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: زمانی که فاطمه (سلام‌الله‌علیها) پا به
دنیا گذاشت، خداوند به فرشته‌ای
وحی نمود تا نام فاطمه را در زبان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جاری نماید، سپس خداوند، خطاب به فاطمه (سلام‌الله‌علیها) فرمود که من تو را با
علم و دانش پرورش داده و از هرگونه پلیدی جدا نمودم.
و...
در پایان، باید بدانیم که دختر گرامی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که طبق نقل تمام مسلمانان؛ چه
شیعه و چه
اهل سنت؛ پاره‌ای از تن ایشان بوده و آزار و اذیت ایشان، همانند آزار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌باشد،
سزاوار انتخاب نام مناسبی بوده، تا گوشه‌ای از شخصیت و ابعاد معنوی این بانوی بزرگوار، با کمک این نام، به جهانیان معرفی شود. بر همین اساس، معتقدیم که خداوند، این نام مبارک را برای ایشان برگزیده است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «علت نامگذاری حضرت فاطمه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۳۰.
