• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

همسران و فرزندان پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: همسران پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، فرزندان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم.
‌پرسش: پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ چند زن و چند فرزند داشت؟
پاسخ: تعداد همسران پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ که مورخین در آنها اتفاق نظر دارند و به عنوان همسران عقدی که به خانه نبی مکرم آمدند و حضرت با آنها عروسی نمود ۱۱ زن می‌باشد که فهرست اجمالی
[۱] ابن هشام، السیرة النبویة، با تصحیح و تعلیق چند نفر، قم، انتشارات ایران، ۱۳۶۳ ش، ج ۴، ص ۲۹۳ ـ ۲۹۸.
[۴] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۴۴ ـ ۴۶.
[۵] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۴ ـ ۸۶.
[۶] عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
آن عبارت است از:



۱ـ حضرت خدیجه بنت خویلد؛ ۲ـ سوده بنت زمعه؛ ۳ـ عایشه بنت ابی‌بکر؛ ۴ـ حفصه بنت عمر؛ ۵ـ زینب بنت خزیمه (ام المساکین)؛ ۶ـ اُم‌سلمه (هند) بنت بنت أبی‌اُمیه؛ ۷ـ زینب بنت حجش؛ ۸ ـ اُم‌جیبه (رمله) بنت أبی‌سفیان؛ ۹ـ جویریه بنت الحارث؛ ۱۰ـ میمونه بنت الحارث؛ ۱۱ـ صفیه بنت حی.
البته سعی شده است این فهرست برحسب و ترتیب ازدواج ثبت گردد.


ضمناً علاوه بر این همسران عقدی که جزء زنان آزاد بوده‌اند، حضرت همسران دیگری از کنیزکان داشته‌اند و نیز در تاریخ آمده است که آن حضرت خواستگاری نسبت به برخی زنان دیگر نمودند و یا حتی علاوه بر خواستگاری، عقد نیز نمودند؛ لکن منتهی به عروسی و رابطه زناشویی نگردید و یا اینکه بودند زنانی که خودشان را به نبی مکرم اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ هبه کردند و فهرست اجمالی
[۷] ابن هشام، السیرة النبویة، با تصحیح و تعلیق چند نفر، قم، انتشارات ایران، ۱۳۶۳ ش، ج ۴، ص ۲۹۳ ـ ۲۹۸.
[۱۰] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۴۴ ـ ۴۶.
[۱۱] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۴ ـ ۸۶.
[۱۲] عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
آنها عبارتند از:


۱ـ عالیه بنت ظبیان؛ ۲ـ اسماء (اُمیه) بنت نعمان؛ ۳ـ المستعیذه (یا اُمیه یا فاطمه یا ملیکه یا بنت ضحاک، نام‌های متفاوتی که از این زن آمده است)؛ ۴ـ الغفاریة؛ ۵ ـ اُم‌شریک؛ ۶ـ اسما بنت صلت؛ ۷ـ لیلی بنت خطیم انصاری؛ ۸ـ ماریه قبطیه (از کنیزکان و مادر حضرت ابراهیم ابن محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم؛ ۹ـ ریحانه بنت عمر (از کنیزکان)؛ ۱۰ـ قرظیه (از کنیزکان).




۴.۱ - حضرت خدیجه(س)

۱ـ حضرت خدیجه دختر خویلد، قریشی و از خاندان بنی‌اسد و اولین همسر و اول مسلمان زن و مادر زهرای مرضیه و دیگر فرزندان رسول گرامی ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ (غیر از جناب ابراهیم که مادرش ماریه قبطیه بود) و سیده زنان بهشت است.
[۱۵] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۶.
[۱۶] الانوسی، ابی محمد علی بن احمد بن سعید بن خرم الاندسی، جمهرة أنساب العرب، قاهره، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، ص ۱۶.


۴.۲ - سوده

۲ـ سوده دختر زمعه قریشی و از خاندان بنی‌اسد، دومین همسر نبی گرامی و اولین زنی که بعد از وفات حضرت خدیجه به عقد و به همسری نبی مکرم درآمد. و او تنها زنی است که بعد از رحلت خدیجه در سرزمین مکه به خانه پیامبر اکرم آمده بود؛ زیرا بقیه همسران در مدینه به خانه پیامبر آمده بودند.

۴.۳ - عایشه

۳ـ عایشه دختر ابی‌بکر خلیفه اول و از خاندان تیمی‌ها، سومین همسر که به خانه پیامبر آمد. اولین همسر ایشان در مدینه بعد از هجرت و جوان‌ ترین و تنها دختر باکره‌ای که پیامبر با او ازدواج نمودند.
[۱۹] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۶۷.


۴.۴ - زینب

۴ـ زینب دختر خُزیمه مشهور به ام‌المساکین، که همسر قبلی او شهید شده بود و او چهارمین همسر و دومین همسر در مدینه برای نبی‌ مکرم می‌باشند؛ ظاهراً در سال دوم هجری به عقد رسول ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ درآمد.
[۲۱] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۸۱ ـ ۱۸۸۵.


۴.۵ - حفصه

۵ـ حفصه دختر عمر خلیفه دوم از خاندان عدی، ایشان وقتی شوهرشان فوت کرد، پدرش خلیفه دوم از خلیفه اول و سوم تقاضای ازدواج با حضور را نمود؛ لکن آنها نپذیرفتند و لذا از روی ناراحتی خدمت نبی‌ مکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ رفت؛ اینجا بود که حضرت او را به همسر ی انتخاب کرد.
[۲۳] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۵۳.


۴.۶ - هند

۶ـ هند دختر أبی‌اُمیه مشهور به اُم‌سلمه از قبیله مخزومی و از اندک زنان مهاجر به حبشه بود؛ آنگاه به مکه برگشتند؛ ولی وقتی مواجه با مهاجرت نبی مکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ به مدینه شده بودند، آنها نیز به مدینه هجرت نمودند تا اینکه همسر ایشان شهید شدند؛ آنگاه در سال چهارم به عقد پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ درآمد.
[۲۶] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۱۱ ـ ۱۸۱۲.


۴.۴ - زینب

۷ـ زینب دختر جحش از خاندان نوفل دختر عمه رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ و شوهر اول او زید بن حارثه پسر خوانده رسول گرامی بود بعد از طلاق و جدایی به همسری پیامبر درآمد که داستان آن در قرآن کریم نیز آمده است.
[۲۸] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۲۰ ـ ۱۹۲۱.


۴.۸ - اُم‌حبیه

۸ـ اُم‌حبیه (رمله) دختر ابوسفیان و خواهر معاویه و از خاندان بنی‌امیه، او برخلاف خانواده‌اش در همان مکه اسلام آورد و جزء زنان مهاجر به حبشه، قبل از هجرت پیامبر اکرم است؛ لکن شوهر ایشان در سال ششم هجری در حبشه رحلت نمود؛ در همین زمان پیامبر توسط پیکی از او خواستگاری و او را عقد نمود و در سال هفتم هجری او به مدینه برگشت و به خانه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ آمد.
[۳۰] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۲۹.
[۳۱] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۴۳.


۴.۹ - جویریه

۹ـ جویریه دختر حارث از رؤسای یهود بنی‌مصطلق و همسر یک مرد یهود بود که در جنگ مسلمین با بنی‌مصطلق شوهرش کشته و خود اسیر شد و به کنیزی یکی از سپاهیان اسلام درآمد؛ ولی پیامبر بهای او را پرداخت و آزادش نمود در ازای ازدواج با او، و جویریه این شرط را پذیرفت و به خانه پیامبر آمد.
[۳۳] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۰۴ ـ ۱۸۰۵.


۴.۱۰ - میمونه

۱۰ـ میمونه دختر حارث هلالیه در سال هفتم هجری وقتی شوهرش فوت نمود، به خانه پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ و به عقد ایشان درآمدند.
[۳۵] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۱۴ ـ ۱۹۱۸.


۴.۱۱ - صفیه

۱۱ـ آخرین همسر نبی مکرم یک دختر یهودی از قوم بنی‌نظیر است که قبل از اسارتش در جنگ مسلمین خواب پیامبر را دیده بود و شدیداً ارادتمند به حضرت بود؛ او صفیه دختر حی از بزرگان بنی‌نظیر بود؛ البته ایشان نیز شوهر یهودی داشت که در جنگ مسلمین کشته شده بود.
[۳۷] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۷۱ ـ ۱۸۷۳.



اما فرزندان پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ
[۳۹] الانوسی، ابی محمد علی بن احمد بن سعید بن خرم الاندسی، جمهرة أنساب العرب، قاهره، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، ص ۱۵ ـ ۱۶.
[۴۰] ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۴، ص ۱۸ ـ ۱۹.
[۴۳] عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
اگرچه در تعداد پسران آن حضرت اختلاف است، ولی همگی اتفاق دارند که غیر از ابراهیم که در مدینه از ناحیه ماریه قبطیه برای پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ به دنیا آمده، همه فرزندان آن بزرگوار در مکه و تنها از ناحیه حضرت خدیجه نصیب پیامبر اکرم گردید و همگی آنها در زمان حیات پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ از دنیا رفتند و فقط حضرت زهرا ـ علیها‌السلام ـ بعد از رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ به شهادت رسید و برای آن حضرت هیچ نوه‌ای باقی نمانده است جز از ناحیه حضرت زهرا علیها‌السلام.


اما نام فرزندان آن حضرت «۱ـ رقیه؛ ۲ـ زینب؛ ۳ـ اُم‌کلثوم؛ ۴ـ فاطمه ـ سلام‌الله‌علیه؛ ۵ـ قاسم (که اولین فرزند آن حضرت و کنیه‌اش از همین بابت ابوالقاسم است)؛ ۶ـ عبدالله. لکن در اینکه آیا «طیب و طاهر» پسران سوم و چهارم حضرت بودند یا اسم‌های دیگر عبدالله می‌باشند، اختلاف است» و آخرین فرزند ایشان «ابراهیم»
[۴۵] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۷ ـ ۸۹.
است كه در مدينه از ناحيه ماريه به دنيا آمد؛ ولى در همان حيات پدر بزرگوار از دنيا رفت.


۱. ابن هشام، السیرة النبویة، با تصحیح و تعلیق چند نفر، قم، انتشارات ایران، ۱۳۶۳ ش، ج ۴، ص ۲۹۳ ـ ۲۹۸.
۲. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۳۲ ۳۳.    
۳. ابن أثیر، الکامل فی التاریخ، تحقیق مکتب التراث، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۴۱۴ق. ج ۱، ص ۶۵۵ ۶۵۷.    
۴. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۴۴ ـ ۴۶.
۵. یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۴ ـ ۸۶.
۶. عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
۷. ابن هشام، السیرة النبویة، با تصحیح و تعلیق چند نفر، قم، انتشارات ایران، ۱۳۶۳ ش، ج ۴، ص ۲۹۳ ـ ۲۹۸.
۸. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۳۲ ۳۳.    
۹. ابن أثیر، الکامل فی التاریخ، تحقیق مکتب التراث، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۴۱۴ق. ج ۱، ص ۶۵۵ ۶۵۷.    
۱۰. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۴۴ ـ ۴۶.
۱۱. یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۴ ـ ۸۶.
۱۲. عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
۱۳. طبری، تاریخ طبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة ۱۴۰۸ ق، ج ۱، ص ۵۲۱ ۵۲۲.    
۱۴. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۳۴ ۴۳۹.    
۱۵. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۶.
۱۶. الانوسی، ابی محمد علی بن احمد بن سعید بن خرم الاندسی، جمهرة أنساب العرب، قاهره، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، ص ۱۶.
۱۷. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۳۲ ۳۳.    
۱۸. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۰۱ ۵۰۴.    
۱۹. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۶۷.
۲۰. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۶۶.    
۲۱. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۸۱ ـ ۱۸۸۵.
۲۲. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۲۵ ۵۲۶.    
۲۳. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۵۳.
۲۴. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۶۰.    
۲۵. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۸۸ ۵۸۹.    
۲۶. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۱۱ ـ ۱۸۱۲.
۲۷. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۶۳ ۴۶۵.    
۲۸. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۲۰ ـ ۱۹۲۱.
۲۹. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۷۳ ۵۷۴.    
۳۰. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۲۹.
۳۱. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۴۳.
۳۲. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۱۹ ۴۲۰.    
۳۳. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۰۴ ـ ۱۸۰۵.
۳۴. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۵۵۰ ۵۵۱.    
۳۵. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۹۱۴ ـ ۱۹۱۸.
۳۶. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۹۰ ۴۹۱.    
۳۷. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۱، ص ۱۸۷۱ ـ ۱۸۷۳.
۳۸. طبری، تاریخ طبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة ۱۴۰۸ ق، ج ۱، ص ۵۲۱ ۵۲۲.    
۳۹. الانوسی، ابی محمد علی بن احمد بن سعید بن خرم الاندسی، جمهرة أنساب العرب، قاهره، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، ص ۱۵ ـ ۱۶.
۴۰. ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمدعلی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج ۴، ص ۱۸ ـ ۱۹.
۴۱. ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی‌الکرم الشیبانی، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۴۳۵ ۴۳۶.    
۴۲. ابن أثیر، الکامل فی التاریخ، تحقیق مکتب التراث، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۴۱۴ق. ج ۱، ص ۶۵۵ ۶۵۷.    
۴۳. عسکری، سیدمرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۶۸، ج ۱، ص ۵۴ ـ ۶۷.
۴۴. طبری، تاریخ طبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة ۱۴۰۸ ق، ج ۱، ص ۵۲۱ ۵۲۲.    
۴۵. یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع)، ج ۲، ص ۸۷ ـ ۸۹.



سایت اندیشه قم    






جعبه ابزار