نقش گناه در شیوع بیماری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
قم،
سیئات.
پرسش: با توجه به آیه شریفه «ما اَصابَک مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما اَصابَک مِنْ سَیئَةٍ فَمِنْ نَفْسِک»
آیا شروع بیماری کرونا از قم می‌تواند دلیل بر کثرت سیئات مردم و روحانیون این شهر باشد؟
پاسخ اجمالی: انسان‌ها به واسطه بدرفتاری و سبک زندگی نادرست، فساد و مشکلاتی (همچون ابتلا به ویروس کرونا) برای خود یا دیگران ایجاد می‌کنند. ویروس کرونا به واسطه عدم اجرای تدابیر مراقبتی لازم، از کشورهای خارجی به شهر مقدس قم و سایر شهرهای ایران عزیز وارد شد. این بیماری برای مردم ایران، زمینه
امتحان و
تعالی روحی و معنوی است تا روشن شود در شرایط سخت، چه کسی با
صبر و
ایمان، این شرایط سخت را تحمل کرده و برای
رضای خدا، در راستای بهبود بهداشت فردی و عمومی جامعه، اقدامات مفید و لازم را انجام می‌دهد و از
احتکار و
گران‌فروشی و رفتارهای پرخطر و آسیب‌زا (همچون سفرهای غیرضروری و آلوده کردن محیط پیرامونی و...) خودداری می‌کند.
خداوند در تدبیر جهان، سنت‌های مختلفی را به‌کار می‌بندد؛ که یکی از آن‌ها سنت تنبیه گناه‌کاران است. به همین جهت، باملاحظه بلایای طبیعی و بیماری، اولین چیزی که شاید به ذهن برسد این است که این بیماری، عذاب‌الهی به خاطر گناهی است که سابقاً انجام داده‌ایم؛ اما در ادامه، روشن می‌شود خداوند سنت‌های دیگری هم دارد و نمی‌شود به صورت قاطعانه گفت که این بیماری، به خاطر گناه‌کاری مردم شهر مقدس قم است:
در آیه مذکور در پرسش به این اصل تصریح شده است که خداوند خیرخواه است و جز خیر از او صادر نمی‌شود؛ و اگر فسادی در دنیا دیده می‌شود، نه ناشی از خدا، بلکه ناشی از فساد و بدرفتاری و سبک زندگی نادرست ما است. این مطلب در آیات دیگر نیز به ثبت رسیده است: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کسَبَتْ اَیدِی النَّاسِ لِیذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ؛
فساد، در خشکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم انجام داده‌اند آشکارشده است؛ خدا می‌خواهد نتیجه بعضی از اعمالشان را به آنان بچشاند، شاید (به سوی حق) بازگردند».
فساد در زندگی و اجتماع، گاهی ناشی از شخص من است و گاهی ناشی از بی‌مبالاتی دیگران که نهایتاً به جهان‌گستر شدن مشکل و گرفتار شدن من می‌انجامد. ابتلا به ویروس کرونا که به مرگ بخشی از جامعه‌جهانی و
ایران، منجر شده، نمونه‌ای از این ماجرا است.
این ویروس، خواه ناشی از عدم رعایت بهداشت‌غذایی در شهری از
چین بوده باشد و خواه ناشی از
ترور بیولوژیکی آمریکا علیه کشورهای رقیب (ازجمله چین و ایران)، ارتباطی به شهر مقدس قم نداشته اما به واسطه عدم اجرای تدابیر لازم از سوی برخی از مسئولان در جلوگیری از ورود این ویروس به ایران، دامن‌گیر مردم قم نیز شد.
بنابراین، نمی‌توان گفت این بیماری ناشی از
گناه مردم قم یا سایر شهرهای ایران است؛ اما بااین حال، این بیماری، از جهات مختلفی می‌تواند پیامدهای مثبت معنوی برای مردم عزیز ایران داشته باشد.
یکی از پیامدهای مثبت، بخشش گناهان است. دقت شود: نمی‌گوییم این بیماری، ناشی از گناهان و عذاب برای گناه‌کاران است؛ بلکه می‌گوییم حالا که
مؤمن به دلیل بی‌مبالاتی دیگران بیمار شده، این بیماری برایش مایه رحمت و جبران گناهان می‌شود چنانکه
امام علی (علیه‌السّلام) فرمود:
«مَا مِنَ الشِّیعَةِ عَبْدٌ یُقَارِفُ اَمْراً نَهَیْنَاهُ عَنْهُ فَیَمُوتُ حَتَّی یُبْتَلَی بِبَلِیَّةٍ تُمَحَّصُ بِهَا ذُنُوبُهُ اِمَّا فِی مَالٍ اَوْ فِی وَلَدٍ وَ اِمَّا فِی نَفْسِهِ حَتَّی یَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا لَهُ ذَنْبٌ وَ اِنَّهُ لَیَبْقَی عَلَیْهِ الشَّیْ ءُ مِنْ ذُنُوبِهِ فَیُشَدَّدُ بِهِ عَلَیْهِ عِنْدَ مَوْتِهِ؛
اگر بنده‌ای از شیعیان، گناهی که ما او را از آن نهی کرده‌ایم مرتکب شود، قبل از اینکه از دنیا برود به یک گرفتاری مبتلا می‌شود که گناهانش به وسیله آن گرفتاری پاک گردد.
[این گرفتاری‌ها
] یا در مال و یا در فرزند و یا در خودش
[ظاهر
] می‌گردد؛ تا هنگامی که خداوند را ملاقات کند، برایش گناهی نباشد و اگر گناهی از وی باقی مانده باشد هنگام مرگ، بر وی سخت گرفته می‌شود تا گناهانش آمرزیده گردد.»
پیامد معنوی دیگر برای بیماری، ارتقای درجه بیمار است؛ چنانکه
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «ان العبد لیکون له عندالله الدرجة لایبلغها بعمله، فیبتلیه الله فی جسده او یصاب بماله اویصاب فی ولده فان هو صبر بلغه الله ایاها؛
[ممکن است
] برای بنده‌ای در نزد خدا درجه و رتبه‌ای باشد که از طریق عملش به آن درجه نمی‌رسد، پس
خداوند او را به
بلا و مصیبتی در بدن و یا مال و یا مصیبت فرزند مبتلا می‌سازد تا اگر صبر و تحمل نماید خداوند او را به آن درجه برساند».
پیامد سوم بیماری، این است که زمینه امتحان مردم است تا از این طریق، عیار
صبر و
بندگی و
ایمان آن‌ها سنجیده شود: «اَ حَسِبَ النَّاسُ اَنْ یتْرَکوا اَنْ یقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یفْتَنُونَ؛
آیا مردم گمان کردند همین که بگویند «ایمان آوردیم»، به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟! »
«یا اَیهَا الَّذینَ آمَنُوا...لَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَی‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْاَمْوالِ وَ الْاَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ؛
ای مؤمنان...قطعاً همه شما را با چیزی از
ترس،
گرسنگی و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها، آزمایش می‌کنیم؛ و بشارت ده به صابران.»
در امتحان است که مشخص می‌شود کدام‌یک از ما در این شرایط سخت، دست‌گیر همدیگر می‌شویم و کدام یک مشغول احتکار و گران‌فروشی؛ کدام‌یک در صورت بیماری، در خانه خود قرنطینگی را اعمال می‌کنیم و کدام یک بی‌توجه به دیگران، در اماکن عمومی حاضر و ناقل بیماری می‌شویم. همچنین این بیماری می‌تواند نوعی مانور مدیریتی برای کشور باشد و ازاین جهت، نقاط ضعف و قوت در عرصه مدیریت بحران را نمایان سازد.
کوتاه سخن این که ویروس کرونا یا به واسطه عدم بهداشت مناسب در بازار چین بوده باشد و یا ترور بیولوژیکی آمریکا علیه کشورهای رقیب؛ در هر صورت، این ویروس اکنون دامن‌گیر سایر مردم نیز شده تا جایی که ممکن است کسی مقصر نباشد و حتی بهداشت فردی و اجتماعی را مراعات کرده باشد، اما باز هم به بیماری مبتلا شود.حال که چنین شده، قطعاً این بیماری برای مردم مؤمن خالی از فایده نیست و می‌تواند زمینه مناسبی برای پالایش روح و تعالی معنوی و ارتقای درجه و کسب تجربه برای مدیریت بهتر باشد. امید است مردم مؤمن ایران اسلامی، صبر و ایمان پیشه کنند و به توصیه‌های پزشکان عمل نمایند و بهداشت فردی و اجتماعی را مراعات کنند و در حفظ آرامش فردی و خانوادگی بکوشند تا ان‌شاءالله در این امتحان‌الهی پیروز شوند و در صورت ابتلا به بیماری و رنج، به طهارت روح و کسب پاداش عظیم الهی نائل شوند.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «نقش گناه در شیوع بیماری» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۸.
