• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مهاجرین و انصار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: مهاجرین، انصار، سوره توبه.

پرسش: براساس آیه ۱۰۰ از سوره توبه، مهاجرین و انصار چه کسانی هستند؟

پاسخ: مهاجرین به پیشگامان در اسلام و هجرت گفته می‌شود؛ ولی انصار کسانی بودند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و یاران مهاجرش را یاری دادند.


قرآن کریم در مورد مهاجران و انصار می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ الصَّابِئِینَ وَ النَّصاری وَ الَْمجُوسَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ...؛
[۱] توبه/سوره۹، آیه۱۰۰.    
پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار و آن‌ها که به نیکی از آن‌ها پیروی کردند، خداوند از آن‌ها خشنود و آن‌ها نیز از او خشنود شدند، و باغ‌هایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته که نهرها از زیر درختانش جریان دارد جاودانه در آن خواهند ماند، و این پیروزی بزرگی است».

مهاجرین کسانی هستند که به دو قبله نماز خواندند و در جنگ بدر حضور داشتند، ولی انصار کسانی هستند که در بیعت عقبه اولی شرکت نمودند، که در منا حدود ۱۲ نفر و در بیعت عقبه دوم ۷۰ نفر از اهل مدینه با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بیعت کردند و عده‌ای نیز هنگامی که مصعب بن عمیر برای تعلیم قرآن کریم به مدینه رفته بود، ایمان آوردند.
[۲] طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۷۹، قم، انتشارات مهر، دوم، ۱۳۶۷.    

مهاجرین به پیشگامان در اسلام و هجرت گفته می‌شود؛ ولی انصار کسانی بودند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و یاران مهاجرش را یاری دادند.
[۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۷۲، تهران، دارالکتب الاسلامیه، پنجم، ۱۳۷۲.    
[۴] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۰۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، هجدهم، ۱۳۷۶.    
[۵] قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۵، ص۱۲۲، قم: موسسه در راه حق، اول، ۱۳۷۷.


خداوند تبارک و تعالی در آیه یادشده می‌فرماید: «رضایت و خشنودی او شامل مهاجران و انصار نخستین، که دارای برنامه صحیحی بودند می‌شود، نه این‌که می‌خواهد مهاجران و انصار را ـ چه خوب باشند و چه بد ـ مشمول رضایت خود قرار دهد، افزون بر این‌که این موضوع با عقل نیز سازگار نیست؛ زیرا عقل هیچ‌گونه امتیازی برای یاران پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بر دیگران قائل نیست، چه تفاوتی میان ابوجهل‌ها و کسانی است که نخست ایمان آوردند و سپس از آیین او منحرف شدند، وجود دارد؟ بنابراین کسانی که از آیین اسلام منحرف شدند، مهاجر و انصاری نیستند که مورد رضایت خدا قرار بگیرند. در متون تاریخ اسلامی بسیار کسانی بودند که روزی در ردیف مهاجران و انصار بودند و سپس از راه خود منحرف شده، مورد خشم و غضب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) که همان خشم و غضب خداست، قرار گرفتند؛ هرچند اهل سنت قائل به پاک بودن صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) از هر معصیتی می‌باشند، ولی این برداشت درست نیست و از قبیل انکار بدیهیات است.
اگر آن‌ها گناه کردند، ولی باز هم خدا از آن‌ها راضی است، معنای آن، این است که خدا به گناه رضایت داده است و این نظریه بسیار ناصواب است. چه کسی می‌تواند طلحه و زبیر که در آغاز از یاران خاص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بودند و هم‌چنین برخی همسران پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) که خون مردم بی‌گناه را ریختند، تبرئه کند؟ آیا خدا به این خون‌ریزی‌ها راضی بود؟

در نتیجه رضایت و خشنودی خدا در آیه یادشده روی یک عنوان کلی قرار گرفته و آن هجرت و نصرت و ایمان و عمل صالح است، تمام صحابه مادامی که تحت این عناوین قرار داشتند، مورد رضای خدا بودند و زمانی که از تحت این عناوین خارج شدند، از تحت رضایت خدا نیز خارج می‌شوند، و دیگر به آن‌ها مهاجر و انصاری گفته نمی‌شود که مورد رضایت خداوند تبارک و تعالی قرار داشته باشند.
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۰۹-۱۱۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، هجدهم، ۱۳۷۶.    


۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۰۰.    
۲. ↑ طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۷۹، قم، انتشارات مهر، دوم، ۱۳۶۷.    
۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۷۲، تهران، دارالکتب الاسلامیه، پنجم، ۱۳۷۲.    
۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۰۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، هجدهم، ۱۳۷۶.    
۵. ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۵، ص۱۲۲، قم: موسسه در راه حق، اول، ۱۳۷۷.
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۰۹-۱۱۰، تهران، دارالکتب الاسلامیه، هجدهم، ۱۳۷۶.    


سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مهاجرین و انصار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۱۴.    



جعبه ابزار