منظور از خزائن الله بودن فرشتگان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: همسایه،
خزائن الله،
فرشته،
سجده،
خداوند،
سوره بقره.
پرسش: منظور از: «آنان (فرشتگان) سجده کردند و به هنگام سجده در دل گفتند: گمان نمی‌کردیم که خداوند خلقی را بیافریند که نزد او از ما گرامی‌تر باشد؛ چرا که ما گنجینه خداوند و همسایگان او و نزدیک‌ترین آفریدگانش هستیم». منظور از جمله «گنجینه خداوند»، «همسایگان او» و «نزدیک‌ترین آفریدگانش» که در
تفسیر عیاشی، در تفسیر آیات ۳۰ تا ۳۳ سوره بقره ارائه شده، چیست؟
پاسخ اجمالی: برخی مفسیرین قائلند: «خزینه‌های خدا» به معنای «مقدورات الهی» است. برخی دیگر معتقدند: «خزینه‌های خدا» مجموعه اموری است که در عالم هستی و جهان ماده وجود دارد، اعم از عناصر و اسباب ایجاد آنها؛ در این مجموعه همه چیز به حد زیاد وجود دارد، ولی هر یک از فرآورده‌ها و موجودات خاص این عالم به مقدار محدودی ایجاد می‌شود.
دلیل انتخاب تعبیرات «خزائن الله» با این‌که با مفهوم معمولی در مورد خداوند صادق نیست، به خاطر آن است که خداوند می‌خواهد با زبان خود مردم با آنها سخن بگوید؛ همچنین مقصود از همسایه خدا بودن فرشتگان این است که تا آن زمان، آنان از لحاظ معنوی و
قرب و ارزش نزد خدا در مقایسه با دیگر موجودات، نزدیک‌ترین فاصله را با حضرت حق داشته‌اند.
امام سجاد (علیه‌السّلام) در تفسیر آیه‌ای که به سجده فرشتگان در مقابل
حضرت آدم (علیه‌السّلام) پرداخته است، می‌فرماید: «قالوا فی سُجُودِهِمْ فی اَنْفُسِهِمْ ما کُنَّا نَظُنُّ اَنْ یَخْلُقَ اللهُ خَلْقاً اَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَّا نَحْنُ خُزَّانُ اللهِ وَ جِیرانُهُ وَ اَقْرَبُ الْخَلْقِ اِلَیْه؛
فرشتگان در هنگام سجده با خودشان گفتند: ما گمان نمی‌کردیم که خدا موجودی ارزشمندتر از ما خلق کند! ما خزینه‌دار خدا و همسایگان او و نزدیک‌ترین موجودات به او هستیم.»
اکنون صرف نظر از مباحث سندی، به تحلیل این عبارات می‌پردازیم:
در قرآن می‌خوانیم: «لِلّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ»؛
خداوند خزائنی دارد. «خزائن»، جمع «خزانه» در اصل از ماده «خزن» به معنای حفظ و نگاهداری چیزی است.
پس خزانه، به معنای مکانی است که اشیاء و اموال در آن نگهداری می‌شود.
از آن‌جایی که این مفاهیم در مورد خداوند تصور نمی‌شود، مفسران چند احتمال را مطرح کرده‌اند:
۱. «خزینه‌های خدا» به معنای «مقدورات الهی» است؛
یعنی همه چیز در خزانه قدرت خدا جمع است و هر مقدار از آن را لازم و صلاح بداند ایجاد می‌کند.
۲. «خزینه‌های خدا»، مجموعه اموری است که در عالم هستی و جهان ماده وجود دارد، اعم از عناصر و اسباب ایجاد آنها. در این مجموعه همه چیز به حد زیاد وجود دارد، ولی هر یک از فرآورده‌ها و موجودات خاص این عالم به مقدار محدودی ایجاد می‌شود، بی‌آنکه امکان وجود تنها منحصر به آن باشد.
دلیل انتخاب تعبیرات «خزائن الله» با این‌که با مفهوم معمولی در مورد خداوند صادق نیست، به خاطر آن است که خداوند می‌خواهد با زبان خود مردم با آنها سخن بگوید.
منظور منظور فرشته‌ها از همسایگان خدا و نزدیک‌ترین افراد به ذات حق تعالی بودن با توجه این‌که خداوند جسم نیست و مکان ندارد،
می‌تواند آن باشد که تا آن زمان، آنان از لحاظ معنوی و
قرب و ارزش نزد خدا در مقایسه با دیگر موجودات، نزدیک‌ترین فاصله را با حضرت حق داشته‌اند، نه این‌که خداوند دارای مکانی باشد و فرشتگان نزدیک‌ترین مکان را نسبت به او داشته باشند. مشابه چنین قرب معنوی را می‌توانیم در قرب معنوی شهیدان نسبت به خدا ملاحظه کنیم. آنجا که قرآن در فضیلت آنان می‌فرماید: «عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ
در کنار خدایشان روزی می‌خورند».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «منظور از خزائن الله بودن فرشتگان» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۳.
