• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

منصوص بودن امامت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: نص صریح پیامبر، احتجاج، منصوص بودن، شورای خلافت.
‌پرسش : آيا اينكه بعد از مرگ عمر، حضرت علی در شورای خلافت شركت كردند و هيچ‌گونه اشاره‌ای به تعيين خود بر خلافت بعد از پيامبر اكرم ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم ـ ننمودند، بيانگر عدم اعتقاد ايشان به امامت منصوص نيست؟
پاسخ: ایشان به منصوص بودن امامت تصریح نموده و بر آن احتجاج کرده‌اند.



از جمله بزرگانی چون، ابن ابی‌الحدید، ابن اثیر، ابن حجر عسقلانی، ابن کثیر، ابن جریر طبری، احمد بن حنبل
[۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، بیروت، ج ۱، ص ۳۶۲.
[۳] ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج ۲، ص ۴۰۸.
و... نقل می‌کنند که در رحبه، یکی از محله‌های کوفه، برای اثبات خلافت و امامت خود به نص صریح پیامبر ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم ـ در غدیر احتجاج کردند و فرمودند: هرکس در مورد من از زبان پیامبر ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم ـ شنیده که فرمودند: «من کنت مولاه فعلی مولاه» بلند شود و شهادت دهد؛ در آن حال بیست و چهار نفر از بزرگان به این مطلب شهادت دادند.


بنابراین چون شرکت/ آن حضرت در شورا دلایل دیگری داشت که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:

۲.۱ - دلیل اول:

۱ـ شرکت در شورا، حق علی ـ علیه‌السلام ـ بود و برای احقاق حق خود لازم بود در آن شرکت کند و اگر آن حضرت در شورا شرکت نمی‌کرد، نمی‌توانست در مقابل آنان به روایات صریح و نشان دهنده امامت خود و مناقب وجودیش احتجاج کند. بنابراین اگر حضور در شورا، هدفی جز این را در پی نداشت، همین دلیل برای ضرورت شرکت کفایت می‌کرد.

۲.۲ - دلیل دوم:

۲ـ اگر علی ـ علیه‌السلام ـ در شورا شرکت نمی‌کرد، به‌معنای سلب صلاحیت از خود، تفسیر می‌شد.

۲.۳ - دلیل سوم:

۳ـ عامل دیگر، همان عامل وادار کننده به اظهار بیعت با دو خلیفه قبلی و پذیرفتن خلافت آن دو بود.

۲.۳.۱ - روایتی از عرفه

شخصی به نام «محمدبن عرفه» می‌گوید: از امام رضا ـ علیه‌السلام ـ پرسیدم که چرا ولایتعهدی را تحمل کردی؟! امام فرمودند: «به همان علتی که سبب شد جدم امیرالمؤمنین، در شورای خلیفه دوم وارد شود»؛یعنی چنان‌که علی ـ علیه‌السلام ـ از روی ناگزیری وارد شورا شد، من نیز ناگزیر بودم.

۲.۴ - دلیل چهارم:

۴ ـ علی ـ علیه‌السلام ـ در خطبه شقشقیه، به رعایت وحدت با اعضای شورا اشاره می‌کند؛ اما در‌عین‌حال از نابرابری سایر اعضای شورا با خودش، به‌شدت شکوه می‌نماید. «... فَصَغا رَجُلٌ مِنْهُم لِضِغْنِهِ،‌ وَ مالَ الآخَرُ لِصِهرِهِ،‌ مَعَ هَنٍ وَ‌ هن» پس یکی از آنها به‌خاطر کینه از من روی گرداند و دیگری به‌خاطر قرابتی که با عثمان داشت.

۲.۵ - دلیل پنجم:

۵ ـ عامل بعدی را آن حضرت، وقتی که ابن عباس پرسید: یا علی! چرا در شورا رفتی و شرکت کردی؟ بیان فرمودند: چون عمر گفته بود که پیامبر ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم ـ فرموده «الامامة و النبوة لا تجتمع فی بیت واحد» اگر به تصور او من لایق این کار نبودم، چرا مرا دعوت کرد؛ ازاین‌رو رفتم تا خلاف سخن او آشکار گردد.
[۷] کامل بهایی، ج ۲، ص ۱۱۳.



از سوی دیگر آن حضرت بنا به نقل محدثین و مورخین معتبر شیعه و سنی در آن شورا نیز از خلافت و حقانیت خود کاملاً دفاع کردند؛ چنان‌که از طرق مختلف و به‌طور تواتر از «عامر ابن وائله» نقل می‌کنند که می‌گوید: در روز شورا من دربان بودم و شنیدم که علی ـ علیه‌السلام ـ این‌طور احتجاج می‌کرد: شما را به خدا سوگند، آیا در میان شما کسی هست که پیش از من به وحدانیت خدا ایمان آورده باشد؟ همه گفتند: نه، آیا در میان شما کسی هست که برادری چون جعفر طیار و عمویی چون حمزه و همسری چون فاطمه و دو فرزندی مانند حسن و حسین داشته باشد؟ همگی گفتند: نه. تا رسید به اینجا که آیا در میان شما جز من کسی هست که رسول خدا درباره او فرموده باشد: «من کنت مولاه فعلی مولاه» گفتند: نه...
[۹] ابن عبدالله الاستیعاب، ج ۳، ص ۳۵.



ابن ابی‌الحدید اضافه بر روایتی که متضمن فضایل و خصایص علی ـ علیه‌السلام ـ و احتجاج آن حضرت به آنها در روز شوراست، می‌گوید: وقتی حاضرین با عثمان بیعت نمودند و علی ـ علیه‌السلام ـ از بیعت خودداری کرد چنین گفت: «برای ما حقی است که اگر به ما داده شود، آن را می‌گیریم و اگر منع شود، با سختی‌ها می‌سازیم...


۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، بیروت، ج ۱، ص ۳۶۲.
۲. ابن اثیر، اسدالغابه، بیروت، دارالشعب، ج ۳، ص ۳۰۷.    
۳. ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج ۲، ص ۴۰۸.
۴. ابن کثیر، البدایة و النهایه، بیروت، منشورات مکتبة المعارف، ج ۵، ص ۲۱۰.    
۵. سیدمرتضی، تنزیه الانبیاء، ترجمه رحیمی، مشهد، قدس رضوی، ص ۲۳۱.    
۶. شیخ صدوق، عیون الاخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۴۰.    
۷. کامل بهایی، ج ۲، ص ۱۱۳.
۸. مناقب خوارزمی، ص ۲۱۷.    
۹. ابن عبدالله الاستیعاب، ج ۳، ص ۳۵.
۱۰. طبری، تفسیر، ج ۳، ص ۴۱۸.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج ۲، ص ۶۱.    



سایت اندیشه قم    


رده‌های این صفحه : امام شناسی | کلام | نص بر امامت




جعبه ابزار